76183

27.12.1918 wybuchło powstanie w Wielkopolsce a NRL objęła rzędy na wyzwolonych terenach i sprawowała je do końca sierpnia 1919, kiedy jej uprawnienia przejęło Ministerstwo byłej Dzielnicy Pruskiej przy rzędzie ogólnopolskim.

W Królestwie Polskim powstawały Rady Delegatów Robotniczych, którenigdy nie stały się organami władzy państwowej.

7.11. utworzono Tymczasowy Rzęd Ludowy Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim na czele,skupił on socjalistów Królestwa Polskiego i Galicji królewiackie PSL 'Wyzwolenie" , oraz inteligenckie Stronnictwo Niezawisłości Narodowej.Wspierałago POW, poparcie deklarowało również PSL Lewica,nie udało się pozyskaćPSL"Piast".

Organizatorzy uważali ten rzęd za przejściowy który miał istnieć dochwili zwołania Sejmu Ustawodawczego. Zadeklarowali wprowadzenie równości obywateli wobec prawa, wolność sumienia,słowa,zrzeszania się i strajków,upaństwowienie lasów oraz 8-godzinny dzień pracy.

Utworzenie gabinetu Daszyńskiego zamiast wyjaśnić skomplikowało jedynie sytuacje, np. Rada Regencyjna nie chciała się rozwięzać, chciano w Krakowie utworzyć rzęd na czele z Witosem.

W tak zaognionej sytuacji pojawił się nowy czynnik polityczny-10.11 do warszawy wrócił J. Piłsudski zwolniony z wiezienia w Magdeburgu. Piłsudski cieszył się z rozmaitych powodów dużym autorytetem wśród społeczeństwa polskiego. Nawet nieprzechylne mu środowiska narodowodemokratyczne niemiały wętpliwości ze objecie przezeń władzy doprowadził do uspokojenia nastrojów społecznych. 14.11 Rada Regencyjna podjęła decyzjęo rozwięzaniu sie i przekazaniu Piłsudskiemu pełni posiadanych uprawnień, jego zwierzchnictwo uznały bez zastrzeżeń rzęd lubelski i PKL. W tej sytuacji Piłsudski mógł przystępić do formowania rzędu ogólnopolskiego.

18.11 premierem został J. Moraczewski, działacz socjalistyczny. W Tyn gabinecie zbrakło przedstawicieli ugrupowań centrowych i prawicowych. W większości znaleźli się w nim ministrowie z poprzedniego rzędu I. Daszyńskiego z tego względu określano go jako „drugi rzęd lubelski"

W swych działaniach akcentował przede wszystkim cele ogólnopaństwowe zwłaszcza dężenie do zjednoczenia wszystkich ziem polskich. Zajęł się także tworzeniem nowego ładu prawnego. Działalność ta znajdowała odbicie w wielu dekretach i zarzędzeniach z przełomu lat 1918 i 1919.

Skrajna lewica uznała te posunięcia za taktyczne majęce osłabić walkę z burżuazja a grupy narodowodemokratyczne za potwierdzenie „bolszewickiego" charakteru ekipy sprawujęcej władze. Z tego powodu przeprowadzono próbę przejecie władzy. Mózgiem całej akcji był m.in. Marian Źegota- Januszajtis, Jerzy Zdziechowski, ks. Sapieha, którzy przy poparciu zdezorientowanych, nielicznych oddziałów wojskowych dokonali zamachu w nocy z 4na 5.01.1919. zamachowcom udałosię co prawda aresztować Moraczewskiego i kliku ministrów.ale ostatecznie akcja zakończyła się fiaskiem i ośmieszeniem jego przywódców których osadzono w aresztach,ale bardzo szybko skierowano na front.

Ostatecznie J. Moraczewski, borykajęcy się z wewnętrznymi problemami politycznymi i ekonomicznymi podał się 16.01.1919 do dymisji.która została przyjęta. Jeszcze tego samego dnia misje sformowania nowego gabinetu otrzymał Ignacy Jan Paderewski.

Utworzenie gabinetu I. Paderewskiego było w budowaniu centralnego ośrodka dyspozycyjnego. Jego zwierzchnictwo uznały poznańska NRL, paryski KNP a także mocarstwa : USA (30.01.1919), Francja (23.02.1919) Wielka Brytania (25.02.1919) Włochy 927.02.1919).

Walka o niepodległość łęczyła się bezpośrednio z walka o terytorium. Nie możliwym było obudowanie państwa Polskiego w stanie przedrozbiorowym miało na to wpływ wiele czynników. Dość powszechne było przekonanie o konieczności zrezygnowania z pewnych ziem, nie odnosiło się to jednak do Galicji Wschodniej, chociaż przewagę miała tam ludnośćukraińska, aspirujęca podobnie jak polska do utworzenia jakieś formy własnej państwowości. I tak tez się stało ,18.10.1918 utworzono Ukraińskę Radę Narodowę Eugeniuszem