Racjonalność w praktyce, czyli co powinno zawierać uzasadnienie projektu ustawy:
1. Potrzeba i cel ustawy
2. Stan rzeczywisty w normowanej dziedzinie
3. Różnica między dotychczasowym a planowanym stanem prawnym
4. Skutki społ, gosp, finansowe i prawne
5. Źródła finansowania, jeśli obciąża budżet publiczny
6. Założenia projektów podstawowych aktów wykonawczych
7. Oświadczenie zgodności projektu z prawem UE lub że zakres projektu nie jest nim objęty
8. Wyniki konsultacji, warianty i opinie.
Koncepcje racjonalności
• Instrumentalna - najważniejszy jest cel i adekwatne środki
• Komunikacyjna - racjonalna jest decyzja będąca wynikiem konsensusu społecznego
Domniemanie racjonalności ustawodawcy jest podstawą do interpretacji sensu. Sens przepisu pozwala zrozumieć odtworzenie wiedzy i systemu wartości przyjmowanych przez ustawodawcę.
Założenie racjonalności ustawodawcy jest kontrfaktyczne - bo tworzy normy sprzeczne. Ale jest potrzebne. Prawnicy racjonalizują.
1. Wykładnia autentyczna - dokonywana przez ten podmiot, który przepis ustanowił.
a. Zawarta w oficjalnym i mającym moc wiążącą akcie
b. Materiały stenograficzne z procesu legislacyjnego, deklaracje. Nie mają mocy wiążącej
c. suigeneris - wykładnia stron układu zbiorowego pracy postanowień układowych
2. Wykładnia legalna - dokonywana przez upoważniony przepisami organ państwa.
a. Ogólna - obecnie nie ma w Polsce (ale TK „przemyca"). Przed K. RP z '97r.—♦ TK //Sentencja - część orzeczenia zawierająca rozstrzygnięcie, mająca moc ostateczną i powszechnie obowiązującą
b. Delegowana = wykładnia urzędowa - szczególne upoważnienie do w. 1. określonych przepisów przez wskazany organ państwa w akcie tworzącym ten organ lub w akcie regulującym pewną dziedzinę prawa. Np. Ordynacja podatkowa - minister finansów
3. Wykładnia operatywna = wykładnia organów stosujących prawo - wykładnia konkretna, dokonywana w toku rozpatrywania indywidualnej sprawy (C, K, A). Wykładnia wiąże podmiot, który interpretuje oraz podmioty, wobec których prawo jest stosowane.
a. Wykładnia sądowa - w. I instancji wiąże tylko strony, w. wyższych instancji wiąże sąd niższy, jeśli orzeczenie zostanie uchylone, a sprawa wraca do ponownego rozpatrzenia. Wykładnia Sądu Najwyższego - nie jest formalnie powszechnie wiążąca, ale ma faktyczny autorytet
• orzeczenia w wyniku kasacji od sądu II instancji
• uchwały zawierające odpowiedzi na pytania prawne (na wniosek)
• uchwały rozstrzygające zagadnienie prawne budzące wątpliwości w konkretnej sprawie
• zasady prawne
4. Wykładnia prywatna oraz doktrynalna = naukowa - nie ma mocy wiążącej. Np. komentarze
2