80519

SOKRATES

(469-399 pne) nauczyciel, twórca logiki indukcji i metody dialektycznej. Cala uwagę skoncentrował na człowieku. Szukał wspólnych cech wszystkich pojęć, które są pojęciem ogólnym. Analizował różne systemy religijne i moralne i zastanawiał się, dlaczego ludzie uznają pewne prawdy. Dochodził, czym jest sprawiedliwość i czy można jej nauczyć. Niewiedza jest złem, z człowieka trzeba wydobyć prawdę i uczyć sprawiedliwości. Uczciwemu człowiekowi nie powinno stać się nic złego, świat jednak jest niepewny, ale jego dusza pozostanie nienaruszona. Prawdziwym ziem jest niemoralność. Mniejszym złem jest paść ofiar ą niesprawiedliwości, niż być jej sprawcą. Uczciwość osobista jest obowiązkiem wobec samego siebie. Sokrates nie pozostawił po sobie żadnego tekstu, wszystko o nim wiemy od Platona.

PLATON

(427-347 pne) twórca idealizmu obiektywnego. Wytyczył kierunek wielu późniejszych nurtów. W jego pismach postacią naczelną jest Sokrates. Platon przejął od niego pogląd, iż wiedza pewna i bezwzględna zawarta jest w pojęciach i niezależna od doświadczenia. Człowiek ma nieśmiertelną duszę - uzyskuje ona pełną wiedzę po śmierci w doskonałym świecie idei. Gdy łączy się z ciałem dusza upada i traci wiedzę. Wiara w reinkarnację. Istnieją 2 rodzaje bytu: byt poznawalny przez zmysły (zniszczalny i zmienny - rzeczywisty) i poznawalny przez pojęcia (niezniszczalny i niezmienny - idealny). Idee są wieczne. Dualistyczna koncepcja świata: Świat realny zmienny i niedoskonały nie jest prawdziwy -jest odbiciem świata idei. Od tego założenia rozpoczął się trwający 2000 lat spór idealizmu z empiiyzmem. Platon odrzucił wiedzę empiryczną. Preferował dialektykę (połączenie analizy i syntezy pojęć), której mistrzem byl Sokrates. Poznanie to wniknięcie umysłu w świat idei. Państwo idealne powinno składać się z wiedzących (filozofów), nadzorujących i pracujących.

ARYSTOTELES

(384-322 pne) uczeń Platona, nauczyciel Aleksandra Wielkiego. Jego pisma w niezmienionej postaci nauka przyjmowała jeszcze w XIX w. Wytyczył podstawy wszelkich nauk szczegółowych, twórca naukowej terminologii medycznej, fizycznej, psychologicznej, filozoficznej i logicznej. Odrzucił Platońską teorią bytu (koncepcję świata materii i idei). Założył, że byt jest jednostkowy a wiedza jest wiedzą ogólną. Świat postr zegany zmysłowo jest jedynym światem poznanym, składa się z dużej liczby pojedynczych elementów. Sfera niedostępna dla doświadczenia nie istnieje. Każdy byt samoistny ma formę i materię. Istnieją konkretne przyczyny, dla których materia przybiera określoną formę - przyczyna materialna, sprawcza, formalna i celowa. Są 2 źródła poznania - doświadczenie i rozum, a człowiek powinien rozwijać wrodzone uzdolnienia. Szczęście osiąga się dzięki rozumowi praktycznemu.

CYNICY

(IV pne) Ugrupowanie istniejące na marginesie starożytnego świata hellenistycznego, łączące poglądy Sokratesa i sofistów, założone przez Antystenesa. Człowiekowi do szczęścia nie jest potrzebna władza, własność, instytucje (religijne, małżeństwo), nakazy i zakazy, przynależność do określonej narodowości. Wiara w cnotę - życie zgodne z naturą. Pozostałe wartości zostały odrzucone. Nic nie jest ważne, wszystko jest możliwe.

STOICY

Ugrupowanie, które stworzyło filozofię Cesarstwa Rzymskiego. Jako zorganizowany nich trwało 500 lat. Za jego przyczyną filozofia zachodu utraciła swój grecki charakter, stała się