89229

Postępem jest to. co za postęp uznaje dane społeczeństwo w danym czasie - dlatego postępowość jest /relatywizowana:

1)    do jakiejś zbiorowości

2)    historycznie

3)    do uznawanych wartości

Społeczny konsensus - to wybór podstawowych wartości przez społeczeństwo, które są uważane za pozytywne (np. zwiększenie długości życia człowieka). Zazwyczaj są to te wartości, które leżą w interesie uniwersalnym (wszystkich ludzi).

Gdy natomiast kryteria postępu dotyczą interesów partykularnych, wtedy brak powszechnej zgody co do tego. co jest postępowe a co postępowe nie jest.

„Utopie społeczne” - wizje dobrego, doskonałego państwa i społeczeństwa przyszłości Kryteria postępu zdefiniowane są tam kompleksowo, a nie cząstkowo (jednowymiarow-o).

Losy idei postępu - pierwszy raz pojawia się (oczywiście) w starożytnej Grecji i Rzymie, rozkwit przeżywa w wieku XIX - dominuje nie tylko w teoriach społecznych ale i w^r świadomości zwykłych ludzi. Wierzy się wtedy w naukę, teclmikę. produkcję, wzrost ekonomiczny, ekspansję terytorialną itd. Siła idei postępu tkwi w różnicy między stanem faktycznym a stanem idealnym, upragnionym oraz w optymistycznym wyczekiwaniu lepszej przyszłości.

Koniec wieku XX to załamanie się idei postępu upadek religii. koniec ideologii. (..Rozum zastępuje przemoc, nadzieję - rezygnacja"). Wiek XX i XXI to przejście od optymistycznego myślenia w kategoriach postępu do pesymistycznego myślenia w kategoriach trwałego, ciągłego, clironicznego kryzysu. Wiara w postęp uważana jest coraz powszeclmiej za naiwną i anacluoniczną, za przeżytek epok minionych.

Od przedmiotowego do podmiotowego ujęda postępu

Postęp - ma sens. gdy traktujemy liistorię jako proces posiadający wewnętrzną logikę: zakłada kierunkowość procesu prowadzącego do określonego stanu idealnego.

(..postęp to nieustanny, ciągły, prawidłowy ruch ludzkości ku coraz doskonalszym formom życia społecznego”).

Trzy wizje postępu: sakralna:

podmiot postępu - Bóg

meclianizm postępu - dzieje przebiegają w ustalony pizez Boga sposób kryterium postępu - dzieje zmierzają ku „królestwu bożemu" niech a nis t y c zna:

podmiot postępu - organizm. system społeczny

meclianizm postępu - autodynarnika. zmiany następują automatycznie na mocy wewnętrznych tendencji, prawidłowo i nieucluonnie

kryterium postępu - celem jest idealne społeczeństwo, jak najszybciej humanistyczna:

podmiot postępu - człowiek, najczęściej w zbiorow^fości (podmiot kolektywny)

meclianizm postępu - sumowanie się codzieiuiych działali ludzkich, które przekształcają

społeczeństwo

kryterium postępu - stopniowe doskonalenie jakiegoś istotnego wymiaru życia ludzkiego (np. zwiększanie autonomii, wolności, dobrobytu)

Postępow^fość - to zdolność społeczeństwa do twórczego przekształcania się i samodoskonalenia. Gdy społeczeństwo ma tę zdolność to można o nim mówić, że jest aktywne ( a jeżeli nie ma to analogicznie - pasywne). O zdolności tej decydują: cechy jednostek, dominujący typ osobowości (np. kr eatywność)

właściwości struktur społecznych, warunków w których działania mają być podejmowane (np. społ. tolerancyjne wobec oryginalności)

stosunek do tradycji, przeszłości (społ aktywne jest zakorzenione w tradycji) wizja oczekiwanej pizyszłości (optymizm i nadzieja, poczucie mocy)

O postępowości danego społeczeństwu nie decyduje zatem poziom uzyskanych osiągnięć, ale potencja - dążność do Ich osiągania Do postępowości społ. przyczyniają się dwie grupy ludzi: