1352738100

46    MODERNIZM W KSIĄŻCE POLSKIEJ

żdym z nich inne jestestwa stawały przed myślą bożą. Jeden z tych planów to nasz świat, ze wszystkimi jestestwami, które faktycznie były, są, będą kiedyś lub na nim. Bóg ten plan obrał, postanowił go wykonać i oto wykonuje go w czasie, Każda istota w tym planie była przewidziana przez Boga i chciana. Gdyby Bóg jej nie chciał, inny plan byłby obrał, z innymi warunkami, stosunkami itd. Nie ulega też wątpliwości, że Bóg każdej z istot wyznaczył odpowiedni cel. Tylko nierozumny działa bez celu. By ten cel stworzenia mogły osiągnąć, musi je zaopatrzyć w odpowiedne środki i tak kierować stworze-

fr

niami, by one te środki znalazły i ostatecznie cel swój mogły osiągnąć. A to jest właśnie Opatrzność Boża. Wszystkie przymioty boże biorą udział w Opatrzności bożej : mądrość, wszechmoc, sprawiedliwość, ale przedewszystkiem miłość ku stworzeniom i miłosierdzie. „Miłujesz (Boże) wszystko co jest, i nic nie masz coś uczynił... a przepuszczasz wszystkim, gdyż twoje miłujesz'' (Sap. 11. 25). Oczywiście istoty rozumne, ponieważ są wolną wolą obdarzone, mogą nie współdziałać ze środkami dostarczonymi im przez Stwórcę, lub z tych środków nie chcieć korzystać, a wtedy ostatecznego szczęścia nie osiągną, choć chwałę Bogu, chcąc nie chcąc, dadzą.

Skoro jakaś prawda gruntownie jest uzasadnioną, to trudności przeciw niej podnoszone nie powinny nas zbytnio niepokoić, nawet wtedy, gdybyśmy ich wcale nie umieli sobie rozwiązać. Tak też powinniśmy się zapatrywać i na sprawę pogodzenia Opatrzności z nieszczęściami i ze złem moralnem, jakie, panuje w świecie. Skoro i objawienie i rozum jasno nam okazują, że Bóg opiekuje dę światem, to trudności, podnoszone przeciw tej prawdzie nie powinny nas zbytnio trapić.

Czy Bóg mimo, że się śwdatem opiekuje, mimo, że w tej opiece kieruje się miłosierdziem i miłością stworzeń, czy mimo to może chcieć zła fizycznego i dopuścić zło moralne, innemi słowy, czy zło w jakiejkolwiek ono występuje formie zaprzecza istnienia Boga?

Olbrzymia już biblioteka dałaby się złożyć z dzieł i to* niepoślednich uczonych duchowych i świeckich, którzy nie