Koźmin Wielki i Nowy, X. Stanisław Lutomski, prób. koźmiński i szamb, pap. Monografia histoiyczna Poznań 1914. Nakładem autora, czcionkami drukarni Św. Wojciecha,
. str. 1-558, 8°.
Pod powyższym tytułem wydał obszerną, monografię historyczną o wielkopolskiem miasteczku Koźminie obecny jego proboszcz X. Łukomski. W przedmowie przyznaje autor, że „książka jego może nie jest przeprowadzona ściśle według reguł monograficznych i nie jest wołna od usterek'c. Zdanie to autora podpiszemy w całej pełni, ale i to dodamy na początku, że również szczegółowej monografii nie posiada dotąd żadne miasteczko nietylko wielkopolskie ale i polskie. Dzieło rzeczone świadczy o niesłychanym nakładzie rzetelnej pracy, podjętej w tym celu, aby konfratrom swoim dać zachętę i przekonać ich, że kto pilnie szuka, zawsze znajdzie rezultat dodatni. Dzieło ma służyć innym, jako zachęta dla wyciągnięcia z mroku dziejów tego, co pod pyłem przeszłości zaginąć nie powinno.
Autor podzielił rzecz swą na następujące rozdziały: 1. Koźmin i jego dziedzice, str. 1 —260. 2° Cechy i bractwa, str. 261 —375. 3° Żydzi w Koźminie, str. 375—387. 4° Kościół parafialny, str. 387—480. 5° Kościół św. Ducha od 481—493. 6° Kościół św. Trójcy od 394—497. 7° Kościół św. Krzyża od 497—507. 8° Klasztor 00. Bernardynów, str. 508—558. Autor podzielił rzecz swą na te główne rozdziały, by uniknąć rozerwania całości przez dalsze poddziały na części historyczną, obyczajową i ekonomiczną. Zdaniem mojem to unikanie rozerwania całości przez poddziały jest jedną z zasadniczych wad książki, która ma cechę kronikarsko-chronologicznych zapisek bez