Polski Instytut Spraw Międzynarodowych kursy: przy Wyższej Szkole Nauk Społecznych przy KC PZPR (Centrum Kształcenia Służby Zagranicznej, ironicznie przezwane „Sorboną", w praktyce w ramach MSZ, lata siedemdziesiąte) oraz później przy [ówczesnym] PISM (Podyplomowe Studium Służby Zagranicznej, lata osiemdziesiąte; funkcjonowało do roku 1992/1993). Głównie na potrzeby MSZ działało (lata siedemdziesiąte i później) na SGPiS Podyplomowe Studium Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych. Wreszcie po 1990 r. mnożą się komercyjne ośrodki kształcenia w sferze stosunków międzynarodowych i pokrewnych (zarówno na uczelniach publicznych jak i niepublicznych) na różnym poziomie zaawansowania (od licencjatu po studia podyplomowe) i oczywiście jakości kształcenia8. W odróżnieniu jednak od przytłaczającej większości państw rozwiniętych i wielu rozwijających się i w transformacji (np. mała Słowenia) w Polsce przez ostatnie czterdzieści lat, w tym po 1989 r. mimo bezspornych potrzeb, nasilonych teraz przystąpieniem do NATO i wkrótce do UE (zarówno w aspekcie „obsługi" współpracy z nimi, jak i obsady stanowisk w ich sekretariatach), do połowy 2002 r. nie istniał żaden oficjalny i profesjonalny ośrodek kształcenia kadr dla szeroko pojętej służby zagranicznej.
Do idei Akademii Dyplomatycznej powrócił rok temu -jeszcze przed wyborami i (spodziewaną) nominacją na ministra spraw zagranicznych RP w nowym rządzie -Włodzimierz Cimoszewicz. Nie pozostało to niespełnioną obietnicą wyborczą. W końcu stycznia 2002 r. na polecenie ministra odbyło się pod kierunkiem dyrektora generalnego Służby Zagranicznej, Zbigniewa Matuszewskiego pierwsze
J. Sułek, Koncepcja powołania w Polsce Akademii Dyplomatycznej, Notatka dla MSZ z 4 października 2001 r. Można tu wymienić Studium Podyplomowe Collegium Civitas, Wydział Nowoczesnej Dyplomacji w Pierwszej Prywatnej Wyższej Szkole Biznesu i Administracji w Warszawie i studia na innych uczelniach warszawskich jak Wyższa Szkoła Dziennikarstwa czy pozawarszawskich (Łódź, Pułtusk, Bydgoszcz).
194