1687288967

10 Janusz Bojarski, Piotr Chrzczonowicz, Alicja Ornowska

Fundamentalne znaczenie ma harmonizacja prawa karnego w obrębie III filara (dawniej współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, a współcześnie współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych), gdzie proces ten przebiega najbardziej dynamiczniej. Unia Europejska jako jeden ze swoich celów eksponuje dążenie do zagwarantowania swym obywatelom wysokiego poziomu bezpieczeństwa osobistego w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, który ma być osiągany poprzez zapobieganie i zwalczanie różnych form groźnej przestępczości (zorganizowanej i innej) dzięki m.in. zbliżaniu, w miarę potrzeby, unormowań karnoprawnych w państwach członkowskich, zgodnie z postanowieniami art. 31 ust. 1 lit. e Traktatu o Unii Europejskiej (dalej jako TUE)¹⁵. Wspomniany artykuł przewiduje stopniowe przyjmowanie środków ustanawiających minimalne normy dotyczące znamion przestępstw i kar w dziedzinach przestępczości zorganizowanej, terroryzmu i nielegalnego handlu narkotykami. Oczywiście, poza tymi priorytetami harmonizacja może odnosić się również do innych rodzajów przestępczości - w tym względzie regulacje traktatowe nie stwarzają przeszkód. Mogą jej ulegać nie tylko znamiona czynów zabronionych, lecz także sankcje, gdy zostanie wskazana dolna lub górna granica zagrożenia w kontekście danego zachowania przestępnego¹⁶ .

Harmonizację prawa karnego w III filarze Unii Europejskiej zainicjowano w drugiej połowie lat 90. XX w. przyjęciem kilku wspólnych działań odnoszących się do różnych kwestii szczegółowych (np. ujednolicenia przepisów dotyczących zwalczania uzależnienia od narkotyków, zwalczania handlu ludźmi i wykorzystywania seksualnego dzieci, karalności uczestnictwa w związku przestępczym w państwach członkowskich Unii Europejskiej, korupcji w sektorze prywatnym). Po wejściu w życie Traktatu Amsterdamskiego (1999) większość podjętych wcześniej instrumentów prawnych zastąpiono decyzjami ramowymi. Regulacjom poddano również nowe dziedziny. Obszar regulacji materialnoprawnej obejmuje aktualnie kilkanaście zagadnień, które są przedmiotem decyzji ramowych lub ich propozycji (dotyczą np. zwiększenia ochrony w związku z fałszowaniem euro, zwalczania prania brudnych pieniędzy i pozbawiania sprawców narzędzi i zysków z przestępstwa, zwalczania terroryzmu, ochrony środowiska, zwalczania handlu ludźmi, ustanowienia minimalnych przepisów dotyczących znamion przestępstw i kar w dziedzinie nielegalnego handlu narkotykami, zwalczania rasizmu i ksenofobii, korupcji w sektorze prywatnym, seksualnego wykorzystania dzieci

¹⁵    Zob. art. 29 TUE (wersja skonsolidowana - Dz. Urz. UE C 321 E z dnia 29 grudnia 2006 r.).

¹⁶    Szerzej na ten temat zob. E. Zielińska, Harmonizacja sankcji karnych w Unii Europejskiej, [w:] J. Giezek (red.), op. cit., s. 693-712.