2588001445

Rozdział 2. Na czym 2.4. Co to jest rzetelność testu? polega diagnoza...

2.4. Co to jest rzetelność testu?

Pod pojęciem rzetelności testu rozumiemy dokładność pomiaru cechy, którą mierzy. Rzetelność informuje o stopniu, w jakim wynik testu odzwierciedla poziom mierzonej cechy, a nie wpływ czynników losowych (Hornowska, 2010; Anastasi, Urbina, 1999; Jaworowska, 1996). Znając rzetelność narzędzia (a więc dokładność pomiaru), można oszacować błąd pomiaru. Każdy pomiar obarczony jest ryzykiem błędu, wynikającym chociażby z temperamentu psychologa, jego wprawy zarówno w badaniu, jak i obliczaniu wyniku testu oraz niedoskonałości samego narzędzia pomiarowego czy sytuacji badania. Klasyczna teoria testów psychologicznych wskazuje, iż na rezultat otrzymany w badaniu składa się wynik prawdziwy i wielkość błędu pomiaru. Zatem wyższa rzetelność testu oznacza, że pomiar przeprowadzony z jego zastosowaniem jest dokładniejszy.

Wskaźnik, jakim jest standardowy błąd pomiaru ma ogromne zastosowanie w praktyce diagnostycznej. Jego znajomość daje możliwość określenia granic (dolnej i górnej) przedziału ufności, w którym mieści się wynik prawdziwy osoby badanej. Procedury pozwalają na przyjęcie z określonym prawdopodobieństwem (zazwyczaj 85% lub 95%), że w danym przedziale ufności rzeczywiście zawiera się prawdziwy wynik osoby badanej. Sposób tworzenia przedziałów ufności dla wyników opisany jest zazwyczaj w podręczniku użytkownika testu. W każdym przypadku, gdy znany jest standardowy błąd pomiaru, wyniku testu nie należy przedstawiać punktowo (np. IQ=145), a za pomocą przedziałów ufności. Wynik punktowy byłby możliwy do przyjęcia tylko wówczas, gdybyśmy posługiwali się idealną metodą diagnostyczną, a taka nie istnieje i w idealnych warunkach, o jakie również trudno. Nieuwzględnianie standardowego błędu pomiaru w interpretacji wyników testu jest jednym z poważniejszych błędów, jakie można popełnić w procesie diagnostycznym na etapie opracowywania wyników. Wybór rzetelnych testów jest zatem szczególnie istotny, gdyż wysoka rzetelność gwarantuje, iż pomiar dokonany przez diagnostę jest bardziej dokładny.

Istotnym problemem obserwowanym w praktyce diagnostycznej jest formułowanie wniosków diagnostycznych w oparciu o badanie z zastosowaniem narzędzi o niskiej rzetelności. I tak, im dokładniejszych i bardziej precyzyjnych rozróżnień chcemy dokonać, tym wyższa powinna być rzetelność testu (Brzeziński, 2003). W diagnozie indywidualnej zaleca się unikania narzędzi o rzetelności niższej niż 0,80 (Brzeziński, 2003), choć czasem może być to trudne przy braku dostępu do testów o lepszych parametrach.

Rzetelność testu może być oceniana w różny sposób. Do najczęściej stosowanych metod zaliczamy:

■    metodę powtarzania testu (tzw. technika test-retest), oceniająca stabilność narzędzia

■    metodę wersji równoległych

■    metodę połówkową

■    ocenę zgodności wewnętrznej

■    zgodność ocen sędziów kompetentnych (Hornowska, 2010).

Metoda test-retest polega na tym, że pomiar testowy za pomocą tego samego narzędzia jest powtarzany w pewnym odstępie czasowym, w przypadku dzieci, u których zmiany rozwojowe są szybkie - w odstępie kilku tygodni. Dzięki temu można ocenić w jakim stopniu test jest wrażliwy na przypadkowe zmiany związane zarówno z osobą badaną (np. jej koncentracja uwagi, stan emocjonalny) jak i warunkami badania. Wskaźnik ilościowy, który otrzymujemy dzięki takiej metodzie badania rzetelności, to współczynnik stabilności bezwzględnej (Brzeziński, 2000).

Metoda wersji równoległych polegająca na zastosowaniu dwóch wersji tego samego testu, skonstruowanych w identyczny sposób. Badany jest testowany za pomocą obu wersji testu, a następnie zostaje obliczony współczynnik korelacji pomiędzy obydwoma pomiarami, który jest traktowany jako miara rzetelności testu.

Oba opisane wyżej sposoby badania rzetelności wymagają dwukrotnego badania tej samej osoby. Rzetelność testu możemy również oszacować, wykonując jednokrotne badanie danym narzędziem. W tym celu stosuje się metodę połówkową lub badanie zgodności wewnętrznej. Pierwsza z nich wymaga dokonania podziału testu na dwie części, równoległe wobec siebie. Podział ten może mieć

■