3289580504

ZAGADNIENIA POPIELNIC TWARZOWYCH 105

rach uszu brązowe, trójkątne „brzękadełka” i łańcuszki wykonane z drutu brązowego. Sporadycznie występują brązowe naszyjniki z cienkiego pręta — gładkie, o zamkniętym obiegu, lub też naszyjniki z czworograniastego drutu brązowego skręconego wokół osi i z końcami odgiętymi na zewnątrz.

Urny twarzowe typu A charakteryzują się pełnym, często bardzo realistycznym wizerunkiem, noszącym niekiedy wszelkie cechy przedstawienia portretowego. Pokrywy są zwykle wysokie, czapkowate, często bogato zdobione, o kształtach zazwyczaj mniej lub bardziej stożkowatych.

Typ B (ryc. 6). Do tej grupy popielnic twarzowych należą urny „przysadziste” i mniej smukłe niż omówione uprzednio. Mają one brzuś-ce płaskokuliste, mniej lub bardziej wydęte, o największej wydętości w połowie wysokości naczynia i szyjkach stożkowatych lub cylindrycznych, średnio wysokich albo niskich. Nierzadkie są również różne odmiany form gruszkowatych. Powierzchnia ma zwykle kolor brunatny lub czarny i najczęściej jest gładzona. W dolnej części brzuśca obserwujemy często schropowacenie powierzchni. W wyjątkowych przypadkach chropowaty jest cały brzusiec, a szyjka gładzona. Przejście szyjki w brzu-siec podkreślone jest często ornamentem złożonym z rytych linii prostych, falistych lub zygzakowatych. Niekiedy pod szyjką lub na załomie brzuśca występuje poziomy, obiegający naczynie system dołków paznokciowych. Nierzadkie są podobnie umiejscowione listwy plastyczne, gładkie lub karbowane. Jedną z zasadniczych różnic w stosunku do typu A jest znaczne zubożenie asortymentu stosowanych przedstawień symbolicznych. Ograniczają się one w zasadzie do przedstawień szpil i napierśników. Wyraźnie wzrasta ilość popielnic niezdobionych. Z ozdób in natura umieszczanych na naczyniach, najliczniejsze są kolczyki z drutu brązowego. Wyjątkowo spotykamy naszyjniki żelazne.

Twarz zwykle przedstawiano realistycznie, jednak spotykamy ujęcia niestaranne, potraktowane schematycznie. Wizerunek jest najczęściej niezupełnie pełny lub niepełny. Pokrywy są niskie, wpuszczone, o kształcie stożkowatym lub kopulastym, niekiedy zwieńczone guzkiem.

Typ C (ryc. 7). Do trzeciej grupy zaliczamy okazy o brzuścach baniastych lub dwustożkowatych z zaokrąglonym załomem i zazwyczaj słabo wyodrębnioną, cylindryczną lub stożkowatą szyjką. Powierzchnia popielnic jest zwykle brunatna lub żółtawa. Często występuje całkowite lub częściowe chropowacenie brzuśca. Tylko wyjątkowo obserwujemy gładzenie powierzchni. Na ogół brak zdobień, niekiedy jedynie brzusiec popielnic nosi prosty ornament złożony z rytych linii falistych lub prostych. Sporadycznie występują tu guzy cylindryczne lokowane na załomie brzuśca albo małe uszka pod szyjką. Natomiast częste są listwy plastyczne umiejscowione zazwyczaj na przejściu szyjki w brzusiec. Bar-