Wskaźnikiem potwierdzającym występowanie zróżnicowania jakości kształcenia byłby wskaźnik drugoroczności i nierealizowania obowiązku szkolnego bez wskazania uzasadnionej przyczyny w przekroju dzielnicowym. Jednak wiemy tylko tyle, że zjawisko drugoroczności występuje w około 2% szkół wszystkich typów i przyjmuje dużą dyferencjację.28 Brakuje danych o nierealizowaniu obowiązku szkolnego bez uzasadnionej przyczyny.29 W 2004 roku podjęto próby ustalenia liczby dzieci nie realizujących obowiązku szkolnego w poszczególnych dzielnicach. W wielu dzielnicach takich informacji nie posiadano, a w innych były one obarczone błędem „braku rejonizacji": dzieci-mieszkańcy dzielnicy mogły spełniać obowiązek szkolny w innym rejonie Warszawy, a ich rodzice nie poinformowali o tym fakcie stosownych urzędników.30 Wiadomo jednak, że w województwie mazowieckim w każdym roku szkolnym notuje się dzieci nie uczęszczające do szkoły w wieku powyżej 7 roku życia. Od roku szkolnego 2003/04 zjawisko to narasta w szkołach podstawowych (75 osób do 133 w roku szkolnym 2006/2007) i maleje w gimnazjach (odpowiednio: 185 i 123).31 Nie mam podstaw uważać, że w stolicy takie zjawisko nie występuje a jego natężenie nie jest zróżnicowane dzielnicowo.
Marginalizacja lokalizacyjna (związana z uczęszczaniem do szkół w dzielnicach o większym natężeniu problemów społecznych) przyjmuje nie tylko wymiar ilościowy (operacjonalizowanych liczbą uczniów niepromowanych lub wypadających z oficjalnego systemu kształcenia). Ma ona swoje aspekty jakościowe, związane na przykład z przenoszeniem uczniów trudnych, pochodzących z zaniedbanych środowisk do szkół specjalnych lub ze skracaniem ich ścieżek kariery edukacyjnej.
28 Ibidem.
29 Uzyskałam informację z BE UM, że nie ma opracowań analitycznych na temat drugoroczności i danych o skali niespełniania obowiązku szkolnego dla miasta st. Warszawa.
30 G. Świątkiewicz, Szybka Ocena i Reakcja...,op. cit.
31 Dzieci w województwie mazowieckim 2002-2006, Urząd Statystyczny w Warszawie, Warszawa 2008, s. 34.
17