2165574238

142

b. Prus Wschodnich (Gołdap, Olecko, Żytkiejmy, Banie), a na terenie należącym wówczas do Polski, w znacznym stopniu osiedla, w których szybko rozwijała się jakaś jedna funkcja, choć nie zawsze było to równoznaczne z wyspecjalizowaniem miasta. Wymienić tu należy przemysłowe Krynki, Michałowo, Hajnówkę, Białowieżę, przemysłowo-komu-nikacyjne Starosielce, usługową Choroszcz oraz Milejczyce i Augustów, w których rozwijały się funkcje wypoczynkowe.

W trzynastu przypadkach dopiero ostatnie lata stworzyły osiedlom i miastom możliwości największego rozkwitu. Jest rzeczą charakterystyczną, że obok Białegostoku, Ełku i Bielska Podlaskiego, Łap, Sokółki i Zambrowa, których rozwój wiązał się z ogólnym rozwojem gospodarki tych miast, zwłaszcza z ich uprzemysłowieniem, rozwój pozostałych siedmiu osiedli uzależniony był od ich położenia przy linii kolejowej, jak Szepietowo, Mońki (które ostatnio awansowały do roli stolicy powiatu, stając się w ten sposób osiedlem o bardziej zróżnicowanych funkcjach), a także częściowo Kowale. Dzięki temu osiedla te rozwijały się jako ośrodki handlowo-składowe w oparciu o funkcje przemysłowe i komunikacyjne, np. Płociczno, Nurzec, Czeremcha, Czarna Wieś,

częściowo i Kowale.

*

A zatem prócz stosunkowo silnie uprzemysłowionych miast o charakterze ośrodków regionalnych czy podregionalnych większe szanse rozwoju mają ostatnio raczej osiedla wyspecjalizowane. Drobne ośrodki lokalne przeżyły już swój szczytowy rozwój i obecnie trudno myśleć o odbudowie ich do dawnego poziomu bez radykalnej przemiany ich funkcji czy to przez rozbudowę jednej funkcji i zamienienie ich w ten sposób w osiedla wyspecjalizowane, czy też poprzez silną rozbudowę różnych funkcji, z przemysłem na czele i w konsekwencji awansowania osiedla w hierarchii ośrodków lokalnych.

Na rozwoju miast białostockich wycisnęły swe piętno te same w zasadzie zjawiska, co na rozwoju innych miast polskich. Pewną nieszczęśliwą cechą Białostocczyzny był fakt, że zjawiska niekorzystne występowały tu z nasileniem stosunkowo większym niż na pozostałym obszarze kraju (w szczególności zniszczenia wojenne — poczynając od wojen szwedzkich w XVII w., a kończąc na ostatniej wojnie), natomiast zjawiska pozytywne nie osiągały tego poziomu co gdzie indziej (z wyjątkiem uprzemysłowienia okręgu białostockiego w II połowie XIX w.). W połączeniu z niekorzystnym w okresie zaborów peryferyjnym położeniem tego obszaru — doprowadziło to do szczególnego zacofania także w zakresie urbanizacji. Wyraża się ono nie tylko w liczbie i rozmieszczeniu miast, udziale ludności miejskiej, ale także w stanie zainwestowania miast i ich wyposażeniu. Województwo białostockie można w tym zakresie porównywać z północną i wschodnią częścią woj. warszaw-