2165574515

78 Osiedla miejskie w okresie kapitalizmu

kości, które pokazywałyby strefy większych czy mniejszych zniszczeń. W nielicznych tylko miastach liczba mieszkańców wzrosła.

Nadal przodującą pozycję utrzymał Białystok, za którym stała Łomża i Suwałki. W trzech powiatach wschodniopruskich najwięcej ludności skupiał Ełk, który wykazał nawet pewien wzrost w stosunku do 1910 r.

OKRES MIĘDZYWOJENNY (1921—1939)

Powstanie niepodległego państwa polskiego w 1918 r. i objęcie jego granicami nie tylko większości obszaru b. Królestwa Polskiego, ale również całej guberni grodzieńskiej, zmieniło sytuację Białostocczyzny. Nowo utworzone województwo, obejmujące prawie w całości 3 dawne gubernie — suwalską⁷⁷, łomżyńską i grodzieńską, ze stolicą w największym mieście — Białymstoku, przestało być obszarem peryferyjnym, a znalazło się w centralnej części Polski. Silnie zniszczone, żyło początkowo pod znakiem odbudowy, następnie na czoło wysuwać się zaczęły problemy aktywizacji gospodarczej obszaru, którego zacofanie raziło zwłaszcza w porównaniu z silnie inwestowanymi granicznymi powiatami Prus Wschodnich.

Zniszczenia wojenne nie doprowadziły do likwidacji przemysłu białostockiego, a jedynie spowodowały poważne zmiany w jego strukturze i rozmieszczeniu, doprowadzając do dalszej koncentracji tego przemysłu w Białymstoku, gdzie w 1922 r. znalazło się 113 zakładów na ogólną liczbę 161. Przez cały czas międzywojenny Białystok zachował przodującą pozycję nie tylko jeśli idzie o liczbę zakładów i zatrudnienie, ale także o ekonomiczną pozycję tych zakładów. W Białymstoku koncentrowały się bowiem prawie wszystkie duże zakłady oraz przedsiębiorstwa pracujące na rachunek własny. Przemysłowy okręg białostocki ograniczał się do powiatu białostockiego, gdzie ponadto przemysł koncentrował się w Supraśli (ok. 800 zatrudn.), Wasilkowa, Gródka i Michałowic. Zniszczony w czasie wojny przemysł w Cho-roszczy przestał istnieć; miasto zmieniło swe funkcje. Nie odbudował się także przemysł Knyszyna; ale mieszkało tu sporo szewców, których wyroby kupcy żydowscy sprzedawali na targach. Poza powiatem białostockim dwa większe zakłady (ponad 100 zatrudn.) mieściły się w Łomży i Grajewie, a drobniejsze w Siemiatyczach i Ciechanowcu, jednakże nie określały one profilu funkcjonalnego tych miast [19].

77 Dwa powiaty litewskie: władysławowski i mariampolski, należące poprzednio do gub. suwalskiej, zastały przyłączone do Litwy. Obszar pow. suwalskiego i sejneńskiego (zniesionego w 1925 r.) był również terenem spornym między Polską a Litwą, a do Polski przyłączony został ostatecznie w wyniku akcji zbrojnej w 1919 ir.