3784494890

O nowym paradygmacie w naukach ekonomicznych 17

O kryzysie obowiązującego paradygmatu

Obowiązujący paradygmat w ekonomii wyrasta z doktryny neoklasycznej. Niewidzialna ręka rynku prowadzi do optymalnej alokacji zasobów. Zachowania podmiotów gospodarczych i procesy gospodarowania prowadzą do stanu równowagi ogólnej. W metodologii nauk ekonomicznych dominuje podejście makroekonomiczne, oddające stany równowagi ogólnej. Modele ekonomiczne mają charakter zagregowany i statyczny.

Obowiązujący paradygmat neoklasyczny stal się punktem wyjścia do sformułowania teorii w szerokiej gamie nauk ekonomicznych, w tym naukach o finansach. Teorię finansów oparto na hipotezie efektywności informacyjnej rynku¹. Założono, że rynek finansowy, podobnie jak ry nek rzeczowy pozostawiony niewidzialnej ręce rynku, prowadzi do równowagi. Przyjęto, że ryzyko na rynkach finansowych jest mierzalne. Inwestor ma możliwość formułowania długoterminowych oczekiwań oraz sporządzania długoterminowych wycen aktywów.

Globalny (współczesny) kryzys finansowy podważył wiarę środowisk naukowych co do słuszności przyjętych założeń². Konsekwencje powstania, rozwoju i rozpadu baniek spekulacyjnych sprowokowały dyskusję o potrzebie przejęcia nowego paradygmatu.

W artykułach poświęconych nowemu paradygmatowi najsilniej przebija się tzw. paradygmat eklektyczny. Stanisław Flejterski przekonuje, że „(...) Teoria naukowa, również teoria finansów, jeśli ma być naukowa i użyteczna, powinna być eklektyczna (...). Wobec różnorodności zjawisk, przy tym w warunkach niepewności, niedoskonałości informacji, wiedzy niedoskonałej wątpliwe jest opracowanie jednej uniwersalnej konstrukcji teoretycznej odnoszącej się do wszystkich subdyscyplin nauki o finansach (...). Oznacza to więc opowiedzenie się z konieczności za swego rodzaju eklektycznym paradygmatem (...)”³.

1

   Ceny akcji i innych aktywów charakteryzują się błądzeniem losowym. Oznacza to, że zmiany cen akcji są niezależne od ich zachowań w przeszłości, a zyski z akcji mają rozkład normalny. Z założeń tych wynika, że duże zmiany całego rynku są niemożliwe. J. Mielcarek: Refleksje nad tworzeniem nowego paradygmatu finansów. W: Ku nowemu paradygmatowi nauk o finansach. Zeszyty Naukowe nr 144. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Poznań 2010. s. 50.

2

   W dniach 30 czerwca - 2 lipca 2010 roku odbyła się na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu ogólnopolska konferencja katedr finansów zatytułowana ,.Ku nowemu paradygmatowi w naukach o finansach". Przedstawiciele środowisk akademickich uznali, iż założenia, na jakich oparto współczesną teorię finansów, nie przystają do zjawisk obserwowanych na rynkach finansowych, to jest efektywność informacyjna rynku kapitałowego nie daje wystarczających podstaw do długofalowego przewidywania zmian cen aktywów, awersja do lyzyka właściciela kapitału jest wyższa od awersji do ryzyka agenta decydującego o alokacji kapitału, a koncepcja homo economicus nie wyjaśnia zachowań uczestników rynków finansowych.

3

⁰ S. Flejterski: Paradygmaty w naukach o finansach (ze szczególnym uwzględnieniem nauki o bankowości). Zeszyty Naukowe nr 144. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Poznań 2010, s. 40.