3784500333

120 Mirosław Bochenek

Brak formalnego wykształcenia wyższego mógł być przyczyną stworzenia przez socjalistów, głównie utopijnych, zbyt idealnych i zbyt odbiegających od rzeczywistości koncepcji, niezgodnych z naturą gospodarki rynkowej. Dyplom uniwersytecki nie jest jednak warunkiem koniecznym odkrycia teorii, zrobienia kariery naukowej czy zdobycia światowej sławy. Potwierdza to kilka przykładów z owej 31-osobowej grupy.

Jean Baptiste Say pracował pierwotnie w towarzystwie ubezpieczeniowym, a następnie kierował redakcją dziennika „La decade philosophique, litteraire et politiąue”, zasiadał w Trybunale Republiki Francuskiej, a po usunięciu z Trybunału przez Napoleona założył własną przędzalnię. W wieku 52 lat został powołany na specjalnie utworzoną dla niego pierwszą we Francji katedrę ekonomii przemysłowej w Conservatoire des Arts et Metiers w Paryżu, a 11 lat później został pierwszym profesorem ekonomii politycznej w College de France. Będąc gorliwym popularyzatorem A. Smitha, stworzył słynne prawo rynków zbytu, usystematyzował wykład ekonomii oraz zdominował tę naukę na kontynencie europejskim w XIX w.

David Ricardo był utalentowanym i wyjątkowo skutecznym maklerem giełdowym, dzięki czemu stał się jednym z najbogatszych ludzi w Anglii. Ekonomią zainteresował się podczas pobytu w kurorcie, mając 27 lat. Po 10 latach zaczął publikować pierwsze rozprawy ekonomiczne. Sławę i uznanie przyniosły mu osiągnięcia na gruncie metodologii, głównie za sprawą stosowania modeli i metody abstrakcji, oraz teoria kosztów komparatywnych, która po dzień dzisiejszy nie straciła na aktualności jako argument na rzecz wolnego handlu międzynarodowego.

Friedrich List rozpoczął swoją karierę od pracy w administracji Tybingii. Wkrótce podjął studia prawnicze na miejscowym uniwersytecie, których formalnie nie ukończył, a mimo to został profesorem nauki i praktyki administracyjnej państwa. Z powodu konfliktu - na tle związku celnego - z rządem i profesurą, wyjechał do USA, przyjął obywatelstwo amerykańskie oraz prowadził praktykę gospodarczą. Po powrocie do Niemiec propagował budowę kolei oraz stworzenie niemieckiego związku celnego.

John Stuart Mili jest zaliczany do najgenialniejszych ludzi (iloraz inteligencji - 190¹⁰). Wychowywany i kształcony przez ojca przed ukończeniem 20 lat opanował ówczesną wiedzę (języki antyczne, historię, matematykę wyższą, ekonomię itd.). Odkrywając etyczny charakter praw podziału dochodu, dostarczył postępowym społeczeństwom argumenty i narzędzia realizacji państwa dobrobytu.

Michał Kalecki dwukrotnie rozpoczynał studia politechniczne - w Warszawie i w Gdańsku, ale żadnych nie ukończył. Dzięki zatrudnieniu - przez Edwarda Lipińskiego - w Instytucie Badania Koniunktur Gospodarczych i Cen rozwi-

Por. N. Davis, Europa. Rozprawa historyka z historia, Znak, Kraków 1998, s. 515.