JĘZYKOZNAWSTWO INDOEUROPEJSKIE. Twórcą jest F. Bopp (1816), który badając odkryty przez Jones'a sanskryt, odtworzył system gramatyczny tego prajęzyka rodziny indoeuropejskiej.
JĘZYKOZNAWSTWO KOGNITYWNE. Powstało w latach 70/8o w opozycji do gramatyki transformacyjno-generatywnej. (cognitio = poznanie) Wyrosło z zainteresowań, JAK ludzie poznają świat, i JAK to się odzwierciedla w języku. Kierunek ogromnie zróżnicowany (podobnie jak STRUKTURALIZM). Wszystkie ujęcia łączy rozumienie języka jako zjawiska antropologicznego (zob, ANTROPOLOGIA KULTUROWA).
JĘZYKOZNAWSTWO KOMPUTEROWE.(LINGWISTYKA KOMPUTEROWA).
Nauka o języku w perspektywie przetwarzania mowy. Współcześnie istnieje wiele języków programowania, które są konstruowane dla określonych celów. Jednakże nie sposób napisać jakiegokolwiek programu przy użyciu określonego języka programowania bez znajomości gramatyki tego języka. Gramatyka języków komputerowych obejmuje ,jak każda gramatyka, zbiór prostych znaków, np.liter i słów oraz reguły ich łączenia sensowne całości.
JĘZYKOZNAWSTWO KONFRONTATYWNE. Zorientowane na poszukiwanie różnic między językami. Funkcjonuje od lat 60 XX wieku. Te różnice są istotne ze względu na potrzeby nauki języków obcych, Drugi cel - poszukiwanie podobieństw miedzy językami w celu określenia typu danego języka (j-wo typologiczno-porównawcze).
JĘZYKOZNAWSTWO OGÓLNE - bada tzw. uniwersalia językowe czyli cechy, właściwości wspólne wszystkim lub znacznej większości języków. To inaczej dyscyplina Wstęp do językoznawstwa.
JĘZYKOZNAWSTWO SZCZEGÓŁOWE. Bada właściwości poszczególnych języków. Inaczej: językoznawstwo opisowe (danego języka) albo też: gramatyka opisowa (danego języka).
JĘZYKOZNAWSTWO TRANSFORMACYJNO-GENERATYWNE . Zob. też (GRAMATYKA TRANSFORMACYJBO—GENERATYWNA). Stworzył je N. Chomsky w połowie lat 50 XX wieku. Dla niego obiektem badań był nie sam tekst, lecz człowiek mówiący i proces tworzenia przez niego wypowiedzi. Jego podstawowe pytanie: Jak to się dzieje, że każdy człowiek (użytkownik języka) jest w stanie tworzyć i rozumieć zdania, z którymi nigdy wcześniej się nie zetknął? W ramach generatywizmu - ustalanie reguł transformacyjnych; na ich podstawie ma się dokonywać przekształcanie jednej struktury językowej w inną. (generowanie -termin matematyczny - precyzyjne wyznaczanie nieskończonego (potencjalnie) zbioru zdań danego języka). Reguły transformacyjne określają sposób łączenia elementów językowych w procesie tworzenia (generowania) zdań). Teoria ta ma charakter natywistyczny (zob, NATYWIZM).