5125071354

KAMILA PRONIŃSKA

Konflikty surowcowe

we współczesnych stosunkach międzynarodowych

Źródła konfliktów surowcowych

Z punktu widzenia potrzeb egzystencjalnych człowieka nie ma nic bardziej fundamentalnego jak dostęp do źródeł czystej wody. Dlatego też to właśnie ona była pierwszym surowcem, o który toczono zaciekłe boje. Wraz z rozwojem cywilizacyjnym nowe surowce stawały się do tego stopnia niezbędne społeczeństwom i gospodarkom, że państwa były gotowe zastosować wszelkie środki, łącznie z militarnymi, dla zapewnienia ich niezakłóconych dostaw. Współcześnie konflikty surowcowe są zjawiskiem coraz częstszym, a także coraz bardziej złożonym i wielowymiarowym.

Można wyodrębnić trzy podstawowe płaszczyzny powiązań surowców i konfliktów: po pierwsze, surowce mogą być bezpośrednią przyczyną konfliktu; po drugie, rozwój myśli strategicznej uczynił z surowców narzędzie i instrument wojen, kolejne zaś rewolucje naukowo-technologiczne sprawiły, że stały się one elementem niezbędnym do ich prowadzenia; po trzecie, dochody ze sprzedaży surowców naturalnych mogą być przeznaczane na finansowanie konfliktów zbrojnych¹.

Uwzględnienie powyższych płaszczyzn pozwala podzielić konflikty na te z dominującym czynnikiem surowcowym oraz te, w których surowce, choć schodzą na dalszy plan, są jednym z wielu ich katalizatorów. Kwalifikując pierwszą grupę jako konflikty surowcowe sensu stricte, należy jednocześnie wskazać na znaczny wzrost ich liczby we współczesnych stosunkach międzynarodowych. U źródeł tej tendencji leży wiele zagadnień natury ekonomicznej, politycznej i geostrategicznej.

Szerzej na ten temat zob. M.T. Klarę: Resource Wars. The New Landscape of Global Conflict. New York 2001; M. Renner: The Anatomy of Resource Wars. „Worldwatch Paper”, październik 2002 r.; P. Gleick: Water and Conflict: Fresh Water Resources and International Security. „International Security”, 1993, nr 1, s. 87.

30

Sprawy Międzynarodowe, 2005, nr 3