5513191199

Przedmiot i zadania dydaktyki

uczniom wiedzy i umiejętności, na drugim prócz tego ćwiczy ich siły umysłowe, na trzecim wreszcie kształci i wychowuje . Realizacja tak rozumianych celów i zadań dydaktyki stanowi treść Zasad nauczania.

We wstępie wyjaśnia podstawowe pojęcia dydaktyczne i pedagogiczne, charakte--ryzuje elementy rozwoju dydaktyki, jej nauki pomocnicze oraz konfrontuje propozy--cje teorii z praktyką nauczania. Zasadniczą treść pracy dzieli na dwie części: w pierwszej przedstawia ideały dydaktyczne, w drugiej uczenie się i nauczanie, co można w uproszczeniu sprowadzić do celów i zadań kształcenia oraz ich realizacji w procesie dydaktycznym.

Część pierwsza składa się z czterech rozdziałów przedstawiających kolejno: nauczanie wśród innych czynności dydaktycznych, minimalne cele nauczania, nau--czanie ćwiczące, nauczanie kształcące i wychowujące. W pierwszym wyróżnił autor uczenie się i nauczanie, a także uczenie się przygodne oraz zamierzone i planowe. Samo nauczanie różnicuje autor zależnie od poziomu edukacji na trzy stopnie: nauczanie informacyjne i wdrażające — właściwe dla nauki początkowej i podsta--wowej, nauczanie ćwiczące właściwe dla szkoły ogólnokształcącej rozwijającej uwagę, zdolność obserwowania, fantazji, pamięć, inteligencję. Ale to nie wystarcza

—    Nawroczyński postuluje dalszy pełniejszy rozwój prowadzący do kształtowania osobowości oraz dostarczania społecznościom kulturalnym samodzielnych członków (... ) celem staje się ukształtowanie człowieka odpowiadającego najgłębszym potrze--bom danej epoki, danego społeczeństwa i wytworzonej przez nie kultury ^IJ. Zapew--nić może zrealizowanie tych zadań nie tylko wychowawczy program szkoły dla zajęć pozalekcyjnych, ale także samo nauczanie, jeżeli dobra kulturalne zawarte w progra--mie zostaną przez uczniów zrozumiane i przyjęte jako ich własne wartości pomnaża--ne dobrą pracą. Tak pojęte nauczanie nazywa Nawroczyński kształcącym. Te trzy cele nauczania oraz trzy zakresy kształcenia stanowią tematykę trzech kolejnych rozdziałów, w których autor przedstawia cele właściwe dla każdego poziomu, jego pedagogiczna istotę, odpowiadające mu badania i doświadczenia szkolne, by doprowadzić do wychowania osobowości przez nauczanie jako ideału wykształ--cenia. Wprowadza Nawroczyński za Witwickim pojęcie układu spoistego i struk--tury; stwierdza, że wychowanie i nauczanie usiłują doprowadzić młodzież do tego układu spoistego, który nazywamy indywidualnością, do takich struktur, jak: wykształcenie, charakter i osobowość. Drogę wytykają mu przy tym ideały wy^ kształcenia, charakter i osobowości'^J. Jak sam ocenił po latach: Zasady nauczania

—    jest to dydaktyka ogólna, przeniknięta ideą struktury duchowej, pojętej jako układ spoisty, skierowany na świat wartości. Pojęcie struktury było tym mostem, po

" Tamże, s. 16-43.

" tamże, s. 4 1. "Tamże. s. 83.