8476758624

338 DONIESIENIA. KOMUNIKATY

na odpowiednie litery obcych alfabetów, zgodnie ze sposobem prezentacji ich w systemie VTLS.

Znaki umowne. W formacie MARC BN nie ma konieczności wprowadzania znaków umownych w trakcie sporządzania opisu. W polach i podpolach umieszcza się tylko elementy opisu. Znaki umowne są już zadeklarowane w bazie, a pakiet MAK umie wykonać na nich pewne operacje, np. po przygotowaniu pliku do wydruku dane są już wzbogacone o odpowiednie znaki umowne.

Natomiast w formacie USMARC w systemie VTLS znaki umowne wprowadzane są przez osobę katalogującą w czasie tworzenia rekordu. Jako że program jest w stanie przenieść tylko dane występujące w polach, a ważne było uniknięcie manualnego wprowadzania znaków umownych, podjęto decyzję o zaprogramowaniu znaków występujących między poszczególnymi polami i podpolami. Ponieważ niektóre podpola są powtarzalne, mogą zawierać dane lub nie, a także dlatego, że kolejność wystąpienia ich w polu może być zależna od wskaźników, należało zastosować odpowiednie algorytmy. Np. nawiasy w polu 100 (nazwa osobowa), w podpolach $c (dopowiedzenie) i $d (daty życia) ściśle zależą od wskaźników: jeśli pierwszy wskaźnik w rekordzie USMARC ma wartość „0”, wówczas podpole $c poprzedza podpole $d, co powoduje, że nawias otwierający występuje w podpolu $c. Sytuacja przedstawia się inaczej, gdy ów wskaźnik ma wartość „1” lub „2”. Wówczas podpole $d poprzedza podpole $c, a co za tym idzie, nawias otwierający należy wprowadzić nie w podpolu $c lecz w podpolu $d. Przykład:

100 0 $a Jan Sb Ul Sobieski $c (król Polski; $d 1629—1996).

100 1 $a Dumas, Alexandre $d (1824—1895; $c syn).

Dodatkową trudność sprawiały spacje występujące na końcu podpól w pakiecie MAK, ponieważ przed średnikiem czy dwukropkiem spacja jest konieczna, natomiast w przypadku kropki czy przecinka — nie może występować. Pociągnęło to za sobą konieczność ingerencji w dane.

Wskaźniki. Przy przenoszeniu wskaźników napotkano na problemy o różnym stopniu trudności. Ponieważ wskaźniki w formacie MARC BN zakodowane są za pomocą cyfr bądź liter, natomiast w USMARC tylko w postaci cyfr, zaistniała konieczność odpowiedniego ich interpretowania. Są jednak takie wskaźniki, które mogą być przenoszone bez jakichkolwiek odwzorowań. Poniższe przykłady ilustrują to zagadnienie:

—    wartości wskaźników nie wymagające odwzorowania bądź zastosowania algorytmów — przykładem może być pole 200 (tytuł właściwy w MARC BN) oraz pole 245 (tytuł właściwy w USMARC): wskaźnik pierwszy pola 200 jest równy wskaźnikowi drugiemu pola 245;

—    wskaźniki przyjmujące stałą wartość, np. przy przenoszeniu zawartości pola 531 (tytuł przejęty z dokumentu) do pola 246 (wariant tytułu): wskaźnik pierwszy pola 246 jest zawsze równy „1”;

—    wartości wskaźników wymagające napisania odpowiednich odwzorowań — przypadek taki ma miejsce przy przenoszeniu nazw osobowych z pola 100 w MARC BN do odpowiedniego pola 100 w USMARC: wskaźnik pierwszy jest przenoszony do odpowiedniego pierwszego:

„i” (imię)    jako    „0”    (imię)

„p” (nazwisko pojedyncze)    jako    „1”    (nazwisko    pojedyncze)

„z” (nazwisko złożone)    jako    „2”    (nazwisko    złożone)    ¹

„k” (kryptonim)    jako    „0”    (imię)

„s" (pseudonim)    jako    „0”    (imię);

—    część wskaźników nie jest w ogóle przenoszona: wskaźnik drugi we wspomnianym wyżej polu 100, który w USMARC nie jest stosowany (znak spacji) lub wskaźnik drugi pola 710 (nazwa instytucji, organizacji w formacie MARC BN).

Pola stałej długości. Jeśli chodzi o pierwszą grupę pól w formacie MARC BN stanowiących blok informacji zakodowanych i danych identyfikacyjnych (pola 001-040), to część znalazła swoje odpowiedniki w omawianej wersji USMARC w polach stałej długości oraz w polu 041 (język dokumentu). Jednak do kilku pól, które nie mają swoich odpowiedników w MARC BN, a wymagają wypełnienia w USMARC, wprowadzono stałe wartości.

1

W nowej wersji formatu USMARC z 1994 r. ten wskaźnik „2" został zlikwidowany; dla nazwiska zarówno pojedynczego, jak i złożonego stosuje się wskaźnik „1”.