plik


ÿþdysleksja Miejsce na naklejk z kodem szkoBy MWO-P1_1P-072 EGZAMIN MATURALNY Z WIEDZY MAJ O SPOAECZECSTWIE ROK 2007 POZIOM PODSTAWOWY Czas pracy 120 minut Instrukcja dla zdajcego 1. Sprawdz, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 20 stron (zadania 1  25). Ewentualny brak zgBo[ przewodniczcemu zespoBu nadzorujcego egzamin. 2. Rozwizania zadaD zamie[ w miejscu na to przeznaczonym. 3. Pisz czytelnie. U|ywaj dBugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 4. Nie u|ywaj korektora, a bBdne zapisy przekre[l. 5. Pamitaj, |e zapisy w brudnopisie nie podlegaj ocenie. 6. WypeBnij t cz[ karty odpowiedzi, któr koduje zdajcy. Nie wpisuj |adnych znaków w cz[ci przeznaczonej dla egzaminatora. 7. Na karcie odpowiedzi wpisz swoj dat urodzenia i PESEL. Za rozwizanie Zamaluj pola odpowiadajce cyfrom numeru PESEL. BBdne wszystkich zadaD mo|na otrzyma zaznaczenie otocz kóBkiem i zaznacz wBa[ciwe. Bcznie 100 punktów {yczymy powodzenia! WypeBnia zdajcy przed rozpoczciem pracy KOD PESEL ZDAJCEGO ZDAJCEGO 2 Egzamin maturalny z wiedzy o spoBeczeDstwie Poziom podstawowy W zadaniach 1  6 zakre[l jedn wBa[ciw odpowiedz. Zadanie 1. (1 pkt) CzBowiek jest istot spoBeczn, poniewa| A) jego osobowo[ zale|y od indywidualnych cech (np. temperamentu). B) musi je[ i oddycha. C) mo|e |y i rozwija si tylko w[ród innych ludzi. D) posiada zdolno[ homeostazy. Zadanie 2. (1 pkt) Struktur spoBeczeDstwa, w której uwzgldnia si poziom wyksztaBcenia i kultury oraz styl |ycia nazywamy A) klasow. B) warstwow. C) demograficzn. D) zawodow. Zadanie 3. (1 pkt) Jednym z elementów charakteryzujcych paDstwo demokratyczne jest A) kontrola wszystkich dziedzin |ycia spoBecznego. B) podporzdkowanie instytucji spoBecznych wBadzy paDstwowej. C) swoboda zrzeszania si obywateli i dziaBalno[ci politycznej. D) wymuszenie zachowaD oczekiwanych przez wBadze. Zadanie 4. (1 pkt) GBosicielem teorii zakBadajcej powstanie paDstwa w wyniku walki klas byB A) Fryderyk Nietzsche. B) Jean Jacques Rousseau. C) Ludwik Gumplowicz. D) Karol Marks. Zadanie 5. (1 pkt) Polityka  to A) sztuka rzdzenia paDstwem. B) ogóB norm regulujcych stosunki midzy ludzmi. C) zasada nakazujca przekazanie ka|demu tego, co sBusznie mu si nale|y. D) ksztaBtowanie osobowo[ci przez przekazywanie warto[ci, norm i wzorców. Egzamin maturalny z wiedzy o spoBeczeDstwie 3 Poziom podstawowy Zadanie 6. (1 pkt) Stowarzyszenie jest to A) grupa spoBeczna, która obejmuje ludno[ danego województwa. B) organizacja powoBana do obrony interesów pracowniczych obywateli. C) najwy|sza polityczna forma organizacji spoBeczeDstwa. D) dobrowolne zrzeszenie ludzi skupionych wokóB wspólnych celów. W zadaniach 7  9 zaznacz, które zdania s prawdziwe, a które faBszywe, wpisujc w odpowiednie miejsce w tabeli Prawda (zdanie prawdziwe) lub FaBsz (zdanie faBszywe). Zadanie 7. (4 pkt) Samorzd terytorialny w Rzeczypospolitej Polskiej Prawda Zdania lub FaBsz Organ stanowicy samorzdu terytorialnego na szczeblu województwa A) Prawda nosi nazw sejmiku województwa. Prowadzenie przez gmin akt stanu cywilnego mieszkaDców nale|y B) FaBsz do jej zadaD wBasnych. Województwo ma charakter rzdowo-samorzdowy, a wBadz sprawuj C) Prawda tam organy samorzdu terytorialnego i organy administracji rzdowej. D) Wojewoda peBni funkcj przewodniczcego zarzdu województwa. FaBsz Zadanie 8. (4 pkt) WspóBczesna my[l polityczna Prawda Zdania lub FaBsz Apartheid zakBada mo|liwo[ wspóBpracy obywateli ró|nych ras A) FaBsz i kolorów skóry, jako równorzdnych partnerów. My[l liberalna zakBada umocnienie wBasno[ci prywatnej i stworzenie B) Prawda warunków dla rozwoju czBowieka poprzez poszerzanie jego wolno[ci. My[l socjaldemokratyczna zakBada speBnianie przez paDstwo funkcji C) Prawda socjalnej i zapewnienie równo[ci spoBecznej przez wyrównanie szans. Konserwatyzm zakBada polityk gBbokiej interwencji paDstwa w sfer D) FaBsz gospodarcz. Nr zadania 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. WypeBnia Maks. liczba pkt 1 1 1 1 1 1 4 4 egzaminator! Uzyskana liczba pkt 4 Egzamin maturalny z wiedzy o spoBeczeDstwie Poziom podstawowy Zadanie 9. (4 pkt) Polska polityka zagraniczna Prawda Zdania lub FaBsz Kompetencje organów wBadzy paDstwowej w zakresie polityki A) Prawda zagranicznej s okre[lone przez ustaw zasadnicz. Priorytetem polskiej polityki zagranicznej w latach 1989  2005 byB sojusz B) FaBsz z ZSRR i Rosj. Na mocy zawartego w 1990 roku traktatu granicznego RFN i RP uznaBy C) obecn granic polsko-niemieck za nienaruszaln i ostatecznie Prawda uregulowan. Zaanga|owanie Polski w walk z terroryzmem i opowiedzenie si po D) stronie USA w wojnie z Irakiem wpBynBo na polepszenie stosunków FaBsz Rzeczypospolitej Polskiej z RFN i Francj. W zadaniach 10  13 przyporzdkuj odpowiednie liczby do liter, wpisujc wBa[ciw liczb obok litery, np. F) 7. Zadanie 10. (4 pkt) Przyporzdkuj organizacjom wBa[ciwe im opisy. Organizacja Opisy A) Organizacja 1. Organizacja powoBana 5 maja 1949 roku w Londynie dla BezpieczeDstwa realizacji idei wolno[ci Europy przez rozwój wspóBpracy i WspóBpracy paDstw w dziedzinie politycznej, gospodarczej i kulturalnej w Europie oraz ochrony praw czBowieka i obywatela. 2. Organizacja midzynarodowa dziaBajca na rzecz bezpieczeDstwa zbiorowego w Europie oraz pokojowej wspóBpracy w dziedzinie ekonomii, kultury, techniki i nauki B) Organizacja Paktu midzy paDstwami czBonkowskimi. Jej poprzedniczka  PóBnocnoatlantyckiego w Dokumencie Kopenhaskim z 1990 roku  okre[liBa standard ochrony praw czBonków mniejszo[ci narodowych i etnicznych w Europie. 3. Organizacja polityczno-wojskowa powstaBa jako sojusz zbiorowej obrony, gwarantujcy swoim czBonkom C) Rada Europy wzajemn pomoc w przypadku agresji wroga. Sojusz zostaB podpisany w Waszyngtonie. 4. Organizacja zrzeszajca szefów rzdów paDstw czBonkowskich Unii Europejskiej. GBównym jej celem jest D) Organizacja Narodów prowadzenie nieoficjalnych rozmów, w trakcie których Zjednoczonych podejmowane s decyzje najwy|szej wagi w sprawach politycznych i gospodarczych. 5. Organizacja powoBana w 1945 r. na konferencji w San Francisco w celu utrzymania bezpieczeDstwa na [wiecie oraz rozwijania midzynarodowej wspóBpracy politycznej, spoBecznej i kulturalnej. A) 2, B) 3, C) 1, D) 5 Egzamin maturalny z wiedzy o spoBeczeDstwie 5 Poziom podstawowy Zadanie 11. (3 pkt) Do danej dziedziny prawa przyporzdkuj rodzaj sprawy. Dziedzina prawa Rodzaj sprawy 1. Kierownik sklepu odmówiB sprzeda|y towaru z oznaczon A) Prawo karne cen, wystawionego na widok publiczny. 2. Pracownik firmy budowlanej od kilku miesicy nie B) Prawo cywilne otrzymuje wynagrodzenia za wykonywan prac. 3. Obywatel dokonaB rozboju z u|yciem broni lub innego C) Prawo pracy niebezpiecznego narzdzia. 4. Obywatel polski nie mo|e podj studiów na uczelni amerykaDskiej, poniewa| nie uzyskaB wizy wjazdowej. A) 3, B) 1, C) 2 Zadanie 12. (3 pkt) Dopasuj odpowiednie kompetencje do wBa[ciwych instytucji wBadzy sdowniczej. Instytucje wBadzy sdowniczej Kompetencje 1. Rozpoznaje [rodki odwoBawcze od orzeczeD A) TrybunaB Konstytucyjny wojewódzkich sdów administracyjnych. 2. Orzeka w sprawach nadrzdno[ci i podlegBo[ci B) Rzecznik Praw Obywatelskich organizacyjnej w stosunkach pomidzy organami administracji publicznej. 3. Stoi na stra|y wolno[ci, praw czBowieka i obywatela C) Naczelny Sd Administracyjny okre[lonych w Konstytucji oraz innych aktach normatywnych. 4. Orzeka o zgodno[ci przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy paDstwowe, z konstytucj, ratyfikowanymi umowami midzynarodowymi i ustawami. A) 4, B) 3, C) 1 Nr zadania 9. 10. 11. 12. WypeBnia Maks. liczba pkt 4 4 3 3 egzaminator! Uzyskana liczba pkt 6 Egzamin maturalny z wiedzy o spoBeczeDstwie Poziom podstawowy Zadanie 13. (5 pkt) Napisz nazwiska postaci odpowiadajce przedstawionym biogramom. A) ZmarBy w 2004 roku prezydent USA (przez dwie kadencje w latach 1981 1989) skutecznie d|yB do przywrócenia presti|u i znaczenia tego paDstwa w [wiecie. NarzuciB ZSRR wy[cig zbrojeD, co pogorszyBo sytuacj ekonomiczn tego kraju. PopieraB polskie d|enia do niepodlegBo[ci, w tym dziaBalno[ NSZZ  Solidarno[ . B) Wybitny przywódca Socjaldemokratycznej Partii Niemiec, kanclerz RFN w latach 1969 1974, jeden z gBównych ideologów socjaldemokracji europejskiej, rzecznik polityki normalizacji stosunków RFN z ZSRR i Polsk, za co zostaB uhonorowany Pokojow Nagrod Nobla w 1971 r. C) Przywódca ZSRR w latach 1985 1991. Jedyny prezydent ZSRR. ZapocztkowaB proces transformacji ustrojowej obejmujcy tzw. pieriestrojk, gBasnost (jawno[) i uskorienie (przy[pieszenie). Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1990 r. D) Premier Wielkiej Brytanii w latach 1979 1990, autorka szeregu reform spoBecznych i gospodarczych w duchu ideologii konserwatywnej i gospodarki wolnorynkowej. Sceptyczna wobec europejskiej integracji, w 1982 r. odpowiedziaBa zbrojnie na argentyDski atak na Falklandy. E) Minister spraw zagranicznych Francji w latach 1948 1953, gorcy ordownik porozumienia francusko-niemieckiego i integracji europejskiej. WspóBtworzyB Europejsk Wspólnot Wgla i Stali w 1951 r. Uwa|any jest za jednego z ojców integracji europejskiej. A) Ronald Reagan B) Willy Brandt C) MichaiB Gorbaczow D) Margaret Thatcher E) Robert Schuman Zadanie 14. (2 pkt) W[ród wymienionych piciu wydarzeD wska| to, które chronologicznie byBo pierwsze i to, które byBo ostatnie. W tabeli obok wydarzenia pierwszego (chronologicznie) umie[ liczb 1, obok ostatniego  liczb 5. Polska na drodze do Unii Europejskiej Wydarzenie A) Przeprowadzenie referendum w sprawie przystpienia Polski do Unii Europejskiej. B) Przystpienie Polski do NATO. 1 C) ZBo|enie przez Polsk wniosku o przystpienie do Unii Europejskiej. 5 D) Przystpienie Polski do Unii Europejskiej. E) Uroczyste podpisanie traktatu akcesyjnego w Atenach. Egzamin maturalny z wiedzy o spoBeczeDstwie 7 Poziom podstawowy Zadanie 15. (5 pkt) Zapoznaj si z zamieszczonym poni|ej plakatem i wykonaj polecenia. www.attac.org.pl A) Jednym z problemów, który podejmuj twórcy plakatu, jest prawo do |ycia. Napisz, do której generacji praw jest ono zaliczane. Pierwszej generacji praw czBowieka. B) Nazwij problem ekonomiczny wystpujcy we wspóBczesnym [wiecie przedstawiony na plakacie. Np. podziaB na kraje bogate (rozwinite) i kraje trzeciego [wiata C) Podaj propozycje trzech dziaBaD, które rzdy paDstw rozwinitych mog podejmowa, by rozwiza problemy przedstawione na plakacie. Np.: " zlikwidowanie zadBu|enia krajów tzw.  trzeciego [wiata " pomoc w tworzeniu i rozwijaniu gospodarki paDstw potrzebujcych " wspieranie rzdów demokratycznych, które troszcz si o gospodark, zdrowie i edukacj obywateli swojego kraju Nr zadania 13. 14. 15. WypeBnia Maks. liczba pkt 5 2 5 egzaminator! Uzyskana liczba pkt 8 Egzamin maturalny z wiedzy o spoBeczeDstwie Poziom podstawowy Zadanie 16. (2 pkt) Na podstawie tekstu zródBowego oraz wiedzy wBasnej wska| dwie ró|nice midzy immunitetem materialnym i formalnym. Konstytucja RP z 1997 roku zna obydwa rodzaje immunitetu parlamentarnego. Dziki immunitetowi materialnemu poseB (senator) nie mo|e by pocignity do odpowiedzialno[ci za swoj dziaBalno[ wchodzc w zakres sprawowania mandatu ani w czasie jego trwania, ani po jego wyga[niciu. Za tak dziaBalno[ odpowiada tylko przed Sejmem (poseB) lub Senatem (senator). W przypadku za[ naruszenia praw osób trzecich mo|e by pocignity do odpowiedzialno[ci tylko za zgod izby. Konstytucja zna te| immunitet formalny, który polega na tym, |e poseB (senator) od dnia ogBoszenia wyników wyborów do dnia wyga[nicia mandatu nie mo|e by pocignity do odpowiedzialno[ci karnosdowej bez zgody izby, chyba |e sam wyrazi na to zgod [& ]. W. SkrzydBo, Leksykon wiedzy o paDstwie i Konstytucji, Warszawa 2003, s. 39. " Immunitet formalny przysBuguje tylko w czasie peBnienia funkcji posBa (senatora), immunitet materialny przysBuguje równie| po wyga[niciu mandatu. " Immunitet formalny to zakaz pocignicia posBa lub senatora (bez zgody Sejmu lub danego deputowanego) do odpowiedzialno[ci karnej oraz zakaz jego aresztowania lub zatrzymania (nietykalno[), immunitet materialny natomiast to zakaz pocignicia posBa lub senatora do odpowiedzialno[ci za dziaBalno[ wchodzc w zakres sprawowania mandatu. Zadanie 17. (4 pkt) Na podstawie tekstu i wiedzy wBasnej wykonaj podane poni|ej polecenia. Pierwszy wniosek zgBosili piBsudczycy i socjali[ci 2 kwietnia 1924 r. ChodziBo o pocignicie do odpowiedzialno[ci konstytucyjnej byBego ministra przemysBu i handlu, a nastpnie skarbu WBadysBawa Kucharskiego. Kucharskiemu zarzucano, |e  przez swoje dziaBanie w czasie i zakresie swego urzdowania z wBasnej winy wyrzdziB Skarbowi PaDstwa szkod , jak precyzyjnie wyliczono, w wysoko[ci 2 567 358 franków szwajcarskich. A. Garlicki, Armata na [lepaki,  Polityka , 5 listopada 2005. A) Podaj nazw organu wBadzy sdowniczej, który rozstrzyga obecnie w Rzeczypospolitej Polskiej o odpowiedzialno[ci czBonków Rady Ministrów w sytuacjach podobnych do opisanych w tek[cie. TrybunaB Stanu B) WymieD trzy powody, dla których czBonkowie rzdu mog zosta postawieni przed wymienionym w podpunkcie A) organem wBadzy sdowniczej. " Za naruszenie Konstytucji w zwizku z zajmowanym stanowiskiem " Za naruszenie ustawy w zwizku z zajmowanym stanowiskiem " Za przestpstwa popeBnione w zwizku z zajmowanym stanowiskiem Egzamin maturalny z wiedzy o spoBeczeDstwie 9 Poziom podstawowy Zadanie 18. (3 pkt) Nazwij trzy podstawowe funkcje Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Np.: A) ustrojodawcza B) ustawodawcza C) kontrolna Zadanie 19. (3 pkt) UzupeBnij poni|sze zdania, wpisujc wBa[ciwe dane w wykropkowane miejsca. Dokonany przez organizacj Al-Kaida zamach na Zwiatowe Centrum Handlu (WTC) miaB miejsce (podaj dzieD, miesic i rok) 1) 11 wrzesieD 2001 r . Po zamachu w stosunkach polsko-amerykaDskich nastpiBo zacie[nienie wspóBpracy w zwalczaniu terroryzmu. Pod egid wspólnej dziaBalno[ci antyterrorystycznej w 2003 roku polskie jednostki wojskowe wziBy udziaB w ataku koalicji na (podaj nazw kraju) 2) Irak. W maju 2003 roku ówczesny prezydent USA (podaj imi i nazwisko) 3) George W. Bush, podczas wizyty w Polsce podzikowaB polskim wBadzom za walk z midzynarodowym terroryzmem. Zadanie 20. (8 pkt) Przeczytaj tekst zródBowy. Na jego podstawie oraz wiedzy wBasnej wykonaj podane poni|ej polecenia. Rzd potrzebuje wsparcia 231 posBów  przy zaBo|eniu, |e na sali nikogo nie zabraknie. Policzmy. PO (133 posBów) i SLD (55) mówi premierowi Marcinkiewiczowi  nie . PiS ma 154 posBów (plus Jacka Kurskiego, który rzd poprze),  za bdzie Mniejszo[ Niemiecka (2). Brakuje 74 gBosów. W. Szacki, Kto poprze rzd PiS,  Gazeta Wyborcza , 4 listopada 2005. A) Podaj, kto zgodnie z Konstytucj Rzeczypospolitej Polskiej desygnuje szefa rzdu. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej B) Napisz, czego dotyczy wniosek, który przedstawia sejmowi Prezes Rady Ministrów w cigu 14 dni od powoBania go przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Udzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania w zwizku z przedstawionym Sejmowi programem dziaBania tej|e Rady. Nr zadania 16. 17. 18. 19. WypeBnia Maks. liczba pkt 2 4 3 3 egzaminator! Uzyskana liczba pkt 10 Egzamin maturalny z wiedzy o spoBeczeDstwie Poziom podstawowy C) Podaj, jak okre[la si w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przytoczon w tek[cie liczb 231 gBosów. Bezwzgldna wikszo[ gBosów. D) Napisz, co powinien zrobi Prezydent RP, gdy nie uda si powoBa Rady Ministrów w procedurze  trzech kroków . Prezydent RP skraca kadencj Sejmu RP i zarzdza nowe wybory. E) RozwiD skróty nazw partii wymienionych w tek[cie. PiS  Prawo i Sprawiedliwo[ PO  Platforma Obywatelska Rzeczypospolitej Polskiej [Platforma Obywatelska] SLD  Sojusz Lewicy Demokratycznej F) Napisz, na czyj wniosek Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej dokonuje zmian w skBadzie Rady Ministrów. Na wniosek Prezesa Rady Ministrów Zadanie 21. (8 pkt) Na podstawie analizy tabeli i wBasnej wiedzy wykonaj zamieszczone poni|ej polecenia. Kraje wstpujce do Unii (stan na rok 2003) Dochód na gBow PKB Obszar Ludno[ wedBug parytetu Wzrost Bezrobocie Kraj w mld Inflacja w tys. km2 w mln siBy nabywczej PKB w % euro w tys. euro Cypr 9,2 0,7 11,3 18,9 1,9 4,0 4,4 Czechy 78,9 10,2 75,7 15,5 2,9 0,1 7,8 Estonia 45,2 1,3 7,4 10,5 4,7 1,3 10,1 Litwa 65,3 3,4 16,1 10,6 9,0 -1,2 12,7 Aotwa 64,6 2,4 9,2 9,0 7,5 2,9 10,5 Malta 0,3 0,4 4,4 16,8 2,8 2,6 8,2 Polska 312,7 38,2 185,2 10,4 3,7 0,8 19,2 SBowacja 49,0 5,4 28,8 11,8 4,2 8,4 17,1 SBowenia 20,3 2,0 24,5 17,2 2,3 5,6 6,5 Wgry 93,0 10,1 73,2 13,4 2,9 4,7 5,8 W. Gadomski, Nowa dziesitka w Unii,  Gazeta Wyborcza , 10 maja 2004. A) Wpisz nazwy dwóch wymienionych w tabeli paDstw niezaliczanych do krajów postkomunistycznych. " Cypr " Malta Egzamin maturalny z wiedzy o spoBeczeDstwie 11 Poziom podstawowy B) Podaj nazw kraju postkomunistycznego, który miaB w 2003 r. najwy|szy dochód na gBow mieszkaDca oraz podaj wysoko[ tego dochodu. " nazwa kraju  SBowenia " wysoko[ dochodu  17,2 tys. euro C) Podaj nazw kraju postkomunistycznego, który miaB w 2003 r. najni|szy dochód na gBow mieszkaDca oraz podaj wysoko[ tego dochodu. " nazwa kraju  Aotwa " wysoko[ dochodu  9 tys. euro D) WymieD dwie przyczyny, które wpBynBy na lepsze wyniki gospodarcze Malty i Cypru w 2003 r. Np.: " PaDstwa te zawsze miaBy gospodark rynkow, utrzymywaBy handlowe zwizki z innymi krajami Europy i [wiatem arabskim. " S to kraje atrakcyjne turystycznie, czerpice du|e zyski z turystyki. E) WymieD dwie przyczyny, które wpBynBy na to, |e Litwa, Aotwa i Estonia byBy w 2003 r. jednymi z najbiedniejszych krajów kandydujcych do Unii. Np.: " ByBy cz[ci ZSRR, nie stanowiBy odrbnych paDstw " Gospodarka tych paDstw byBa sBabo rozwinita (niedostosowana do standardów zachodnioeuropejskich) F) WymieD nazwy dwóch paDstw, w których odsetek bezrobotnych w 2003 r. byB najwy|szy. " Polska " SBowacja Nr zadania 20. 21. WypeBnia Maks. liczba pkt 8 8 egzaminator! Uzyskana liczba pkt 12 Egzamin maturalny z wiedzy o spoBeczeDstwie Poziom podstawowy Zadanie 22. (12 pkt) Zapoznaj si z zamieszczonymi materiaBami zródBowymi i wykonaj polecenia. 22.1. Na postawie tabeli odpowiedz na poni|sze pytania. (9 pkt) Tabela. INDEKS PERCEPCJI (POSTRZEGANIA) KORUPCJI (IPK) Wynik indeksu percepcji korupcji dotyczy postrzegania stopnia korupcji przez biznesmenów i analityków. Ocena ryzyka zawiera si w przedziale midzy 10 punktów  brak korupcji a 0 punktów  wysoka korupcja. Miej- Miej- Miej- sce w sce w sce w Ocena Ocena Ocena rankin- PaDstwo rankin- PaDstwo rankin- PaDstwo 1997 2003 2005 gu gu gu 1997 2003 2005 1 Dania 9,9 1 Finlandia 9,7 1 Islandia 9,7 2 Finlandia 9,5 2 Islandia 9,6 Finlandia 9,6 2 Nowa 3 Szwecja 9,4 Dania 9,5 9,6 Zelandia 3 Nowa Nowa 4 9,2 9,5 4 Dania 9,5 Zelandia Zelandia 5 Kanada 9,1 5 Singapur 9,4 5 Singapur 9,4 6 Holandia 9,0 6 Szwecja 9,3 6 Szwecja 9,2 7 Norwegia 8,9 7 Holandia 8,9 7 Szwajcaria 9,1 8 Australia 8,9 Australia 8,8 8 Norwegia 8,9 9 Singapur 8,7 Norwegia 8,8 9 Australia 8,8 8 10 Austria 8,7 10 Luksemburg 8,6 Szwajcaria 8,8 11 Holandia 8,6 29 Polska 5,1 64 Polska 3,6 70 Polska 3,4 Opracowano na podstawie: www.halat.pl/korupcja.html oraz www.transparency.pl A) Okre[l i opisz tendencje w postrzeganiu korupcji w Polsce midzy rokiem 1997 a 2005, zobrazowane w tabeli indeksu percepcji korupcji. OceD konsekwencje dla Polski wynikajce ze zmiany jej pozycji w tym rankingu. Ocen uzasadnij. " Napisz, jaki byB poziom korupcji w Polsce w latach 1997 2005 i opisz tendencj. Poziom korupcji w Polsce w latach 1997  2005 byB wysoki. W omawianych latach wykazywaB tendencj wzrostu korupcji w Polsce. Polska w roku 1997 zajmowaBa 29 miejsce, w 2003 roku 64 miejsce, a w roku 2005  70. Egzamin maturalny z wiedzy o spoBeczeDstwie 13 Poziom podstawowy " OceD i uzasadnij konsekwencje, jakie dla Polski wynikaj z przedstawionego w tabeli stanu korupcji w kraju. Zjawisko jest bardzo niekorzystne dla paDstwa polskiego szczególnie dla prawidBowego rozwoju gospodarki. Szkodzi wizerunkowi Polski na arenie midzynarodowej i mo|e by przyczyn spadku zainteresowania potencjalnych inwestorów zagranicznych. B) Wypisz nazwy trzech paDstw, w których  w ocenie badanych  w analizowanym w tabeli okresie nastpiB najwikszy spadek poziomu korupcji. " Singapur " Nowa Zelandia " Szwajcaria [Islandia] C) Wypisz nazwy trzech paDstw, w których  w ocenie badanych  w analizowanym w tabeli okresie nastpiB najwikszy wzrost poziomu korupcji. " Polska " Dania " Holandia [Kanada] D) Zaznacz, które zdania odnoszce si do pierwszych dziesiciu paDstw w rankingu z 2003 r. s prawdziwe, a które faBszywe, wpisujc w odpowiednie miejsce w tabeli Prawda (zdanie prawdziwe) lub FaBsz (zdanie faBszywe). Prawda lub Zdanie FaBsz 1. PaDstwa te s postrzegane jako najmniej skorumpowane w [wiecie. Prawda 2. Wszystkie te paDstwa nale| do Unii Europejskiej. FaBsz 3. Wszystkie te paDstwa zaliczane s do grona paDstw demokratycznych. Prawda WedBug danych IPK korupcja w Norwegii w 2003 roku byBa wy|sza ni| 4. FaBsz w pozostaBych 9 paDstwach. Nr zadania 22.1. WypeBnia Maks. liczba pkt 9 egzaminator! Uzyskana liczba pkt 14 Egzamin maturalny z wiedzy o spoBeczeDstwie Poziom podstawowy 22.2. W zadaniu zamieszczone zostaBy wykresy przedstawiajce wyniki przeprowadzonego przez midzynarodowy instytut badawczy GfK w 2004 roku badania opinii publicznej w 14 paDstwach Europy po[wiconego korupcji. Wykorzystujc podane dane, wykonaj polecenia. (3 pkt) Wykres nr 1. Pytanie do respondentów:  Czy w waszym kraju wystpuje zjawisko korupcji? 96% 100% 92% 90% 88% 88% 90% 80% 72% 64% 59% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% BuBgaria Polska Rosja SBowenia Ukraina Wgry Czechy Estonia odpowiedzi: TAK Korupcja powszechna,  Rzeczpospolita , 19 maja 2004. Wykres nr 2. Pytanie do respondentów:  Czy dajesz Bapówki? 58% 58% 55% 60% 52% 51% 50% 40% 30% 19% 20% 10% 0% Rumunia Litwa Ukraina Wgry SBowacja Polska odpowiedzi: TAK Korupcja powszechna,  Rzeczpospolita , 19 maja 2004. A) Na podstawie analizy wykresu nr 1 podaj nazw kraju, którego obywatele wyra|aj najbardziej krytyczn opini o skali zjawiska korupcji w ich kraju. BuBgaria Egzamin maturalny z wiedzy o spoBeczeDstwie 15 Poziom podstawowy B) Porównaj dane z wykresów nr 1 i 2 dotyczce Polski. SformuBuj wniosek, wynikajcy z tego porównania. OdwoBaj si do danych procentowych. Np.: Wniosek: Polacy uwa|aj, |e nasz kraj jest skorumpowany (92% badanych), natomiast sami nie przyznaj si do dawania Bapówek. Do dawania Bapówek przyznaje si tylko 19% badanych. Zadanie 23. (2 pkt) Poni|sze zdania podziel na fakty i opinie, wpisujc w wyznaczone miejsca numery trzech zdaD dotyczcych faktów i trzech zdaD wyra|ajcych opinie. 1. GBówn przyczyn katastrofalnej korupcji, jakiej do[wiadczamy w Polsce, jest sBabe, niewydolne i nadmiernie rozbudowane paDstwo. 2. Ostatnio media przypominaj afer sprzed kilku lat, w któr zaanga|owany byB byBy wiceminister zdrowia. 3. Szpitale otrzymywaBy darowizny w postaci sprztu, a gdy je przyjBy, dostawaBy rachunek do zapBacenia. 4. Ostatecznie dBugi spadBy na skarb paDstwa, który gwarantuje zobowizania jednostek bud|etowych. 5. Afera ta na pierwszy rzut oka wydaje si absurdalna. 6. To, |e paDstwo lekk rk regulowaBo rachunki, wynikaBo przede wszystkim z rozpaczliwej niezdolno[ci instytucji paDstwowych do podjcia oczywistych dziaBaD. 7. Najwy|szy czas, by naprawi paDstwo. Opracowano na podstawie tekstu: W. Gadomski, Ekonomia korupcji,  Gazeta Wyborcza , 30 lipca 2004. Fakty 2 3 4 Opinie 1 5 6 Nr zadania 22.2. 23. WypeBnia Maks. liczba pkt 3 2 egzaminator! Uzyskana liczba pkt 16 Egzamin maturalny z wiedzy o spoBeczeDstwie Poziom podstawowy Zadanie 24. (4 pkt) Zapoznaj si z wykresami nr 3  6, przedstawiajcymi opinie polskich respondentów (dane przedstawiono w procentach) na temat cech typowego Polaka i typowego Europejczyka i wykonaj polecenia. Wykres nr 3. Religijny Wykres nr 4. Patriotyczny Polak Europejczyk Polak Europejczyk 100 100 80 80 60 60 40 40 20 20 0 0 1992 1994 1996 2001 2004 1992 1994 1996 2001 2004 Wykres nr 5. Wa|niejsza jest dla niego rodzina Wykres nr 6. Pomaga innym Polak Europejczyk Polak Europejczyk 80 60 60 40 40 20 20 0 0 1992 1994 1996 2001 2004 1992 1994 1996 2001 2004 Opracowano na podstawie: www.cbos.pl A) Wska| cech, w odniesieniu do której respondenci dostrzegaj najmniejsze ró|nice midzy typowym Polakiem a Europejczykiem. Pomoc innym B) Podaj cech, któr w badanym okresie respondenci coraz rzadziej wymieniaj jako cech typowego Polaka. Znaczenie rodziny C) Okre[l, który obraz  Polaka czy Europejczyka  silniej eksponuje orientacj wspólnotow, który za[ indywidualistyczn. Odpowiedz uzasadnij. Orientacja wspólnotowa jest bardziej wyeksponowana w wizerunku Polaka. Cechuje go wiksza ni| u pozostaBych Europejczyków religijno[, patriotyzm, docenianie rodziny, gotowo[ niesienia pomocy innym. Orientacja indywidualistyczna natomiast jest bardziej wyeksponowana w wizerunku pozostaBych Europejczyków. Cechuje ich mniejsza ni| u Polaków orientacja wspólnotowa, czyli mniej ceni takie warto[ci jak: religijno[, patriotyzm, docenianie rodziny, gotowo[ niesienia pomocy innym. Egzamin maturalny z wiedzy o spoBeczeDstwie 17 Poziom podstawowy Zadanie 25. (14 pkt) Napisz list petycj, skierowan do posBów na Sejm Rzeczypospolitej, w którym przedstawisz swoje stanowisko w sprawie korupcji w Polsce i zaapelujesz o dokonanie zmian. W petycji uwzgldnij ró|ne aspekty tej sprawy: moralne, polityczne, gospodarcze i spoBeczne (po dwa przykBady ka|dego aspektu). Przedstaw propozycje czterech dziaBaD, jakie mog podj organy publiczne oraz organizacje spoBeczne, by zmniejszy korupcj. W argumentacji wykorzystaj tak|e informacje zawarte w materiaBach z zadaD 22 i 23. Pamitaj o wBa[ciwej formie wypowiedzi. Warszawa, 8 maja 2007 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w Warszawie Szanowny Panie MarszaBku! Wysoka Izbo! Jako obywatel Rzeczypospolitej Polskiej |ywo zainteresowany problemem korupcji w naszym kraju zwracam si do Pana MarszaBka i Wysokiej Izby z apelem o dokonanie odpowiednich zmian ustawowych, prowadzcych do zmniejszenia lub ograniczenia zjawiska korupcji w naszym kraju. Korupcja jest zjawiskiem szkodliwym dla paDstwa. WpBywa negatywnie na ró|ne przejawy |ycia spoBecznego. Zagro|one ni s np. procesy restrukturyzacyjne i prywatyzacyjne, gospodarowanie majtkiem publicznym, udzielanie zamówieD publicznych, ustanawianie kontyngentów i koncesji, dziaBalno[ sBu|b celnych, organów inspekcji i nadzoru, policji, sBu|by zdrowia, prowadzenie badaD naukowych, szkolnictwo, nawet |ycie sportowe. Korupcja wpBywa na negatywne postrzeganie paDstwa polskiego w [wiecie. O jej istnieniu w Polsce [wiadczy opublikowany przez Transparency International raport Indeks Percepcji Korupcji z lat 1997  2005. Z zawartych w nim danych wynika, |e Polska zajmowaBa odpowiednio 29 (w 1997 roku), 64 (w roku 2003) i 70 miejsce (w roku 2005) w [wiecie. Zwiadczy to o du|ej skali korupcji w naszym kraju. Opinia ta jest zbie|na z rezultatami badaD, które opublikowaBa  Rzeczpospolita (19 maja 2004 r.). WedBug nich a| 92% Polaków uwa|a swój kraj za skorumpowany. Fakty te skBoniBy mnie do napisania niniejszej petycji i przybli|enia niektórych negatywnych aspektów korupcji, a tak|e zaproponowania odpowiednich dziaBaD, majcych na celu ograniczenie lub wyeliminowanie tego problemu z |ycia publicznego. Uwzgldniajc ró|ne formy tej patologii, postaram si przedstawi Panu MarszaBkowi i Wysokiej Izbie szkodliwo[ korupcji dla paDstwa i spoBeczeDstwa w aspektach moralnych, gospodarczych, spoBecznych i politycznych. Korupcja zakBóca prawidBowe funkcjonowanie mechanizmów rynkowych. Narusza zasady konkurencji, skutkuje niejednokrotnie nieuzasadnionym preferowaniem firm faktycznie mniej efektywnych lub na przykBad w mniejszym stopniu respektujcych normy ekologiczne. Prowadzi te| do utraty Nr zadania 24. 25. WypeBnia Maks. liczba pkt 4 14 egzaminator! Uzyskana liczba pkt 18 Egzamin maturalny z wiedzy o spoBeczeDstwie Poziom podstawowy wiarygodno[ci paDstwa jako miejsca dobrego do inwestowania. W efekcie powoduje straty finansowe dla bud|etu, a tak|e mo|e prowadzi do zacofania technologicznego przedsibiorstw, które trac szans uzyskania inwestycji zagranicznych oraz mo|liwo[ modernizacji. Korupcja jest wic po[rednio tak|e przyczyn zmniejszenia poziomu wzrostu gospodarczego paDstwa. Korupcja narusza te| zasady demokracji i wpBywa na rzdzenie paDstwem. W tej sferze polega ona np. na przekupywaniu wyborców w celu uzyskania ich poparcia, przekupywaniu wpBywowych ludzi (np. nadawaniu im tytuBów, udzielaniu korzystnych kontraktów lub stanowisk publicznych) w celu umocnienia swej wBadzy lub obdarowywaniu polityków w celu uzyskania wpBywu na podejmowane przez nich decyzje. Konsekwencj korupcji politycznej jest niski poziom zaufania spoBecznego do organów wBadzy oraz do polityków. Wskazuj na to wyniki badaD opinii publicznej (CBOS, OBOP), w których liczni politycy, urzdnicy, posBowie maj maBy presti| spoBeczny i w kategorii rzetelno[ci i uczciwo[ci uzyskuj stosunkowo niewiele pozytywnych opinii. Brak szacunku dla organów paDstwa i jego przedstawicieli mo|e mie destrukcyjne skutki  rodzi brak poszanowania prawa i panujcego porzdku. W konsekwencji mo|e osBabia skuteczno[ poczynaD rzdu. Nie sposób pomin tak|e moralnych aspektów korupcji. Bezspornie jest ona zjawiskiem nagannym  utwierdza w faBszywym przekonaniu, |e mo|liwe i (choby w krótkim okresie) opBacalne jest osiganie celu nawet wówczas, gdy narusza si podstawowe zasady etyczne. Tolerowanie i popieranie tego zjawiska mo|e prowadzi do demoralizacji spoBeczeDstwa, szczególnie mBodych ludzi, którzy, uczc si nieprawidBowych dziaBaD i przyjmujc je jako standardowe, mog przenosi moralnie nieprawidBowe zachowania na inne dziedziny |ycia. W takiej sytuacji niebezpieczne jest przekonanie mBodych ludzi o wszechwBadzy nepotyzmu i pBatnej protekcji, wywoBujce te| czasem przekonanie o niskim znaczeniu wBasnej wiedzy i umiejtno[ci. Przedstawione aspekty sprawy wymagaj natychmiastowego podjcia konkretnych dziaBaD sBu|cych zapobieganiu korupcji i likwidacji jej skutków. Projekty odpowiednich zmian legislacyjnych, organizacyjnych i proceduralnych byBy zreszt od dawna propagowane przez ró|ne organizacje spoBeczne zwalczajce korupcj, tak|e przez niektórych parlamentarzystów. Ich wprowadzenie jest nie tylko zwizane z potrzeb likwidacji szkód ponoszonych przez Polsk w wyniku bezkarnych dziaBaD korupcyjnych. Jest tak|e kwesti autorytetu Polski na arenie midzynarodowej. Jedn z proponowanych przeze mnie zmian mo|e by wprowadzenie jednomandatowych okrgów wyborczych do Sejmu oraz do wszystkich szczebli samorzdu terytorialnego. Zmieniona ordynacja pozwoli na wybór tych kandydatów, których cechuj niezBomne zasady moralne i wysoka etyka. Zmiana ordynacji wymaga jednak wprowadzenia zmian w Konstytucji, o co apeluj do Pana MarszaBka oraz do Wysokiej Izby. Egzamin maturalny z wiedzy o spoBeczeDstwie 19 Poziom podstawowy Kolejnym dziaBaniem, które nale|aBoby podj w celu ograniczenia korupcji w urzdach, powinno by wprowadzenie prawa zobowizujcego osoby uczestniczce w korupcji do naprawienia spowodowanych ni strat. Jest przecie| oczywiste, |e najbardziej dotkliw kar dla tej kategorii przestpców jest odebranie im majtku  uczestniczc w korupcji, oceniaj oni przede wszystkim materialn opBacalno[ swych czynów. Niezbdne jest te| egzekwowanie ju| obowizujcego prawa, w tym czstsze podejmowanie przez organy [cigania spraw zwizanych z zawiadomieniami kierowanymi do nich w wypadku uzasadnionego podejrzenia popeBnienia przestpstwa. Wa|ne jest te| zagwarantowanie ochrony osób, które ujawniaj praktyki korupcyjne. Nale|aBoby wreszcie tak znowelizowa przepisy ustawy o ograniczeniu prowadzenia dziaBalno[ci gospodarczej przez osoby peBnice funkcje publiczne, by obj ni wszystkie osoby, które mog by przedmiotem dziaBania korupcyjnego, w tym wszystkich pracowników urzdów paDstwowych i samorzdowych. Kolejnym dziaBaniem powinno by wreszcie wprowadzenie w instytucjach publicznych odpowiednich procedur antykorupcyjnych, charakterystycznych dla krajów o niskiej skali korupcji. Procedury te precyzuj m.in. sposoby podejmowania decyzji w obszarach szczególnie nara|onych na korupcj, np. u[ci[laj tryb postpowania szefa instytucji, które jest zwizane z rozpoznawaniem i reagowaniem na zachowania podwBadnych noszce znamiona korupcji. PrzeciwdziaBanie korupcji nie jest sfer zastrze|on tylko dla organów publicznych. Niezbdne jest tak|e wzmo|enie walki z korupcj przez organizacje spoBeczne. Powinny one prowadzi lub wspiera kampanie promujce uczciwo[ w |yciu publicznym (takie jak akcja Nie daj, nie bior Bapówek czy Choroba brudnych rk), nagBa[nia i pitnowa wystpujce przykBady korupcji oraz u[wiadamia ich szkodliwo[ w |yciu spoBecznym. Wspomniane organizacje, odwoBujc si do prawa zapewniajcego dostp do informacji publicznej, powinny tak|e zabiega o zwikszenie przejrzysto[ci procesów decyzyjnych. Skorumpowane paDstwo nie mo|e dobrze wypeBnia swoich podstawowych zadaD. Mam wic nadziej, |e przedstawione przeze mnie przykBady korupcji, wystpujce w ró|nych dziedzinach |ycia spoBecznego, skBoni Pana MarszaBka i Wysok Izb do podjcia szybkich i zdecydowanych dziaBaD zmierzajcych do ukrócenia tego zjawiska w naszym kraju. Z wyrazami szacunku XXYYY 20 Egzamin maturalny z wiedzy o spoBeczeDstwie Poziom podstawowy BRUDNOPIS

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
odpowiedzi wos matura poziom podstawowy2009
odpowiedzi wos matura poziom podstawowy2007
odpowiedzi wos matura poziom podstawowy2010
wos matura poziom podstawowy2006
wos matura poziom podstawowy2007
wos matura poziom podstawowy2007
Test maturalny 2 poziom podstawowy Klucz odpowiedzi
Odpowiedzi do testu 8 poziom podstawowy
Odpowiedzi do testu 7 poziom podstawowy

więcej podobnych podstron