plik


Dział kredyt banku   Działalność kredytowa banku ze szczególnym uwzględnieniem kredytowania działalności gospodarczej   Wstęp. W kraju o gospodarce rynkowej bardzo ważną rolę odgrywają banki. Ta ważna rola polega przede wszystkim na tym, że osoby fizyczne jak i podmioty gospodarcze poza tym, że mogą tam przechowywać swoje pieniądze, mogą otrzymać również kredyt, który jest bardzo istotnym elementem w rozwoju naszej gospodarki. Zarówno jednostki gospodarujące, jak i osoby fizyczne nie są w stanie samodzielnie sfinansować niektórych zakupów. Rozwijające się przedsiębiorstwo potrzebuje środków na nowe inwestycje, na zakup maszyn, urządzeń i innych niezbędnych do gospodarowania składników, a osoba fizyczna potrzebuje pieniędzy np. na zakup nowego samochodu. Celem pracy, w części teoretycznej, jest przedstawienie rodzajów kredytów, informacji na temat poszczególnych kredytów, zasadach funkcjonowania, rodzajach zabezpieczenia i sposobach kredytowania. Zaś w części praktycznej przedstawienie kredytów, jakie oferuje PKO BP. Będzie ono obejmowało przeznaczenie kredytu, sposób jego wykorzystania, okres kredytowania, formę spłaty, a także oprocentowanie i sposób zabezpieczenia. I. Kredytowanie jako podstawowa forma działalności banku. 1. Definicja banku. Definicji banków jest wiele. Dlatego też należałoby zasięgnąć opinii w tej sprawie u ustawodawcy. Ustawa prawo bankowe mówi, że "Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym."1Głównymi czynnościami charakterystycznymi dla banków są:1. przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów,2. prowadzenie innych rachunków bankowych,3. udzielanie kredytów,4. udzielanie gwarancji bankowych,5. emitowanie bankowych papierów wartościowych,Bankiem więc można nazwać te instytucje finansowe, które wykonują wyżej wymienione czynności, a także oferują i realizują usługi w zakresie obrotu płatniczego, finansowania, dokonywania wkładów pieniężnych oraz czynności związanych z tymi usługami. Na definicję banku można również spojrzeć z punktu widzenia ogólnogospodarczego. Z tego punktu widzenia, banki są przedsiębiorstwami, które dokonują akumulacji, a następnie dystrybucji nagromadzonego kapitału pieniężnego i dzięki transformacji wielkości, terminu i ryzyka, doprowadzają do wzajemnego uzgodnienia struktur podaży i popytu." W dokumentach Unii Europejskiej określenie banku z punktu widzenia prawnego następuje poprzez wymienienie wykonywanych czynności. W wytycznych Unii Europejskiej występuje podział na banki depozytowo-kredytowe ( commercial banks ) i banki inwestycyjne ( investment banks ), a także banki uniwersalne, które wykonują czynności zarówno banków depozytowo-kredytowych, jak i banków inwestycyjnych."2 2. Rodzaje operacji bankowych. Wszelkie rodzaje usług świadczonych przez banki można nazwać czynnościami bankowymi. Operacje bankowe są często utożsamiane z czynnościami bankowymi, nazwy używane są zamiennie. Nie jest to jednak ścisłe, bo można wymienić czynności bankowe, które nie mają charakteru operacji. Na przykład banki udzielają klientom porad lub informują o zagranicznych przepisach finansowych. Tradycyjnie rozróżnia się:* operacje bierne (pasywne),* operacje czynne (aktywne),* pośredniczące.Operacje bierne polegają na gromadzeniu wkładów, emitowaniu własnych papierów wartościowych i wykonywaniu innych czynności zmierzających do powiększenia sumy środków znajdujących się w dyspozycji banku. Operacje czynne polegają na wykorzystaniu zgromadzonych środków do udzielania różnych kredytów i lokowania ich w korzystnych przedsięwzięciach. Zarówno czynne jak i bierne operacje przeprowadzają banki na własny rachunek i na własne ryzyko. Natomiast operacje pośredniczące banki wykonują na zlecenie, na rachunek i ryzyko klientów. Należą do nich przede wszystkim rozliczenia pieniężne, wynikające ze zleceń płatniczych klientów, prowadzenie rachunków bankowych itp. Podobnie operacje zakupu i sprzedaży papierów wartościowych, przeprowadzone na zlecenie klienta, będą dla banku operacją pośredniczącą. Natomiast gdy bank ulokuje posiadane środki pieniężne w papierach wartościowych, będzie to operacja czynna, bo zakupi je na własny rachunek i ryzyko.Obok przytoczonego, stosuje się także podział czynności bankowych na:* operacje finansujące, gdy bank zwiększa środki płatnicze klienta (np. udziela kredytu),* operacje depozytowe, gdy bank przyjmuje czasowo wolne środki klientów,* usługi związane z obsługą obrotu płatniczego klientów i własnego. W ustawie Prawo bankowe wymienia się następujące czynności bankowe:* prowadzenie rachunków bankowych,* przyjmowanie wkładów oszczędnościowych i lokat terminowych,* przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych,* udzielanie i zaciąganie kredytów oraz pożyczek pieniężnych,* wykonywanie operacji czekowych i wekslowych, * przyjmowanie oraz dokonywanie lokat w bankach,* udzielanie oraz przyjmowanie poręczeń i gwarancji bankowych,* dokonywanie obrotu wartościami dewizowymi oraz prowadzenie obsługi finansowej obrotów z zagranicą,* prowadzenie obsługi pożyczek państwowych,* emitowanie papierów wartościowych oraz dokonywanie obrotu tymi papierami,* dokonywanie zleconych czynności związanych z emisją papierów wartościowych,* przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych,* wykonywanie na zlecenie innych banków czynności należących do zakresu działania banków zlecających. Banki mogą wykonywać powyższe czynności, jeśli są one przewidziane w ustalonych dla nich statutach. 3. Szczególna rola operacji czynnych. Operacje czynne pełnią bardzo ważną rolę w systemie bankowym. Głównie dzięki nim bank wypracowywuje sobie zysk poprzez wykorzystanie zgromadzonych wkładów na lokowanie ich w korzystnych przedsięwzięciach, a przede wszystkim w kredytach.Do kluczowych operacji czynnych zalicza się:1. kredytowanie działalności gospodarczej,2. kredytowanie osób fizycznych,3. gwarancje bankowe,4. operacje lokacyjne:* lokaty międzybankowe,* lokaty na rynku finansowym,O istotnej roli operacji czynnych może świadczyć fakt, że bank PKO BP w okresie od 1 stycznia do końca września 1998 roku, samych tylko kredytów na dowolny cel (dla osób fizycznych), udzielił ponad 379 tys. na kwotę blisko 992 mln złotych.3 II. Rodzaje i charakterystyka kredytów. 1. Definicja kredytu. Kredyt jest to stosunek ekonomiczny polegający na odstąpieniu przez kredytodawcę na rzecz kredytobiorcy określonej kwoty pod warunkiem jej zwrotu w określonym terminie wraz z odsetkami. Warunkiem udzielenia kredytu jest zawarcie umowy na piśmie. Kredytobiorcami mogą być:* osoby fizyczne,* osoby prawne,* jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej jeśli posiadają zdolność do czynności prawnej. Udzielanie kredytów reguluje prawo bankowe, natomiast zasady szczegółowe ujęte są w regulaminach bankowych. Cechy kredytu:1. zwrotność (w ustalonym terminie wraz z odsetkami),2. celowość,3. pieniężna forma - do dyspozycji kredytobiorcy stawiana jest określona ilość środków,4. zabezpieczenie - w celu uniknięcia straty przyjmuje się jedno lub kilka zabezpieczeń prawnych,5. odpłatność - za udzielenie kredytu bank pobiera odsetki a czasami prowizje.2. Kryteria podziału kredytów. Podział kredytów ze względu na:1. Przedmiot kredytu:* obrotowe,* inwestycyjne ( na finansowanie projektów). 2. Forma kredytu:* w rachunku bieżącym,* w rachunku kredytowym. 3. Sposób wykorzystania i spłaty kredytu:* kredyt w formie doraźnej (docelowej),* kredyt w formie linii kredytowej (odnawialne i nieodnawialne),Kredyty rolowane - polegają na przedłużaniu terminu spłaty kredytu przez okres ustalony w umowie.Kredyty pomostowe - udzielane wtedy gdy klient potrzebuje środków finansowych przed udzieleniem kredytu zasadniczego; udzielany w części lub w całości kwoty kredytu zasadniczego. 4. Okres kredytowania:* krótkoterminowe,* średnioterminowe,* długoterminowe. 5. Kredytobiorca:* konsumpcyjne (osoba fizyczna),* na finansowanie działalności gospodarczej. 6. Waluta:* złotowe,* dewizowe. 7. Sposób zabezpieczenia:* osobiste,* rzeczowe,* niezabezpieczone. 8. Bank kredytujący:* kredyt udzielany przez jeden bank,* udzielane przez jeden bank z partycypacją finansową banku,* konsorcjalne. 9. Zasady oprocentowania:* stałe,* o oprocentowaniu zmiennym. 10. Kryterium preferencyjności:* komercyjne,* preferencyjne. 11. Kryterium częstotliwości wykorzystania i spłaty kredytu:* wykorzystanie:- w transzach,- jednorazowo,- w ciągnieniach (przy linii kredytowej).* spłata:- jednorazowa,- w ratach,- z wpływów. 3. Kredyty i pożyczki dla ludności. 3.1 Kredyt gotówkowy na dowolny cel. - można go otrzymać po wykazaniu zdolności terminowej spłaty rat i odsetek. Jego wysokość uzależniona jest od oceny zdolności kredytowej osoby ubiegającej się o taki kredyt. Zakłada się że jeśli zabezpieczeniem kredytu ma być jedynie poręczenie według prawa cywilnego, to maksymalna wysokość kredytu (w zależności od banku) nie może przekraczać 10-cio miesięcznych, udokumentowanych dochodów netto osoby ubiegającej się o kredyt. Przy ustanowieniu innego zabezpieczenia, kredyt może być udzielony w wyższej kwocie. 3.2 Kredyty na zakupy ratalne. - przeznaczone są na zakup artykułów trwałego użytku takich jak: komputery, meble, sprzęt RTV, AGD. Kredyty te udzielane są najczęściej za pośrednictwem firm produkcyjnych i handlowych z którymi bank podpisał stosowną umowę. Umowa o kredyt może być zawarta u sprzedawcy lub w banku. Uzyskany kredyt przelewany jest na rachunek sprzedawcy towaru. 3.3 Kredyty dla posiadaczy kont osobistych. - udzielane w formie odnawialnego limitu kredytowego przy spełnieniu określonych warunków. 3.4 Kredyty na zakup samochodu. - przeznaczone na zakup nowych i używanych pojazdów. Podstawowym zabezpieczeniem poza poręczeniem jest zastaw na zakupionym pojeździe i cesja praw z polisy ubezpieczeniowej Auto Casco na rzecz banku do całkowitej spłaty kredytu. Kredytowana może być część lub całość wartości samochodu. Kredyt jest udzielany na okres do pięciu lat. Na udzielenie kredytu wymagana jest zgoda współmałżonka kredytobiorcy, jeżeli współmałżonek nie występuje jako poręczyciel lub kredytobiorca. 3.5 Pożyczka lombardowa - jest to rodzaj pożyczki na krótki okres czasu (np. w PKO BP od 7 dni do 3 miesięcy) uzyskiwany po złożeniu zabezpieczenia w postaci np.: biżuterii, walut zagranicznych, bonów oszczędnościowych. 3.6 Kredyty mieszkaniowe- udzielane na cele mieszkaniowe, czyli:* nabycie, budowa, odbudowa, remont, modernizacja, przebudowa, rozbudowa domu lub lokalu mieszkalnego,* uzyskanie w drodze przydziału spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub domu, * nabycie własności lub udział we współwłasności gruntu przeznaczonego pod budowę,* wniesienie wkładu przeznaczonego na przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu na spółdzielcze lokatorskie własnościowe prawo do lokalu.Warunkiem uzyskania kredytu mieszkaniowego jest wcześniejszy okres oszczędzania (minimum 2 lata).Na kwotę kredytu składają się:* wpłaty pieniężne,* oprocentowanie od wkładu,* premie mieszkaniowe,* kredyt mieszkaniowy. 4. Kredyty na działalność gospodarczą. Kredyty przeznaczone na działalność gospodarczą mogą być udzielane dwiema metodami:1. w rachunku bieżącym,2. w rachunku kredytowym. Kredyt w rachunku bieżącym jest uprawnieniem klienta do zadłużenia się w tym rachunku na zasadach określonych w umowie kredytowej.Na rachunku bieżącym koncentrują się operacje przedsiębiorstwa, a przy zmianach zapotrzebowania na kredyt i nierównomiernych wpływach należności może występować saldo debetowe lub kredytowe tego rachunku. W praktyce w wielu przedsiębiorstwach występuje najczęściej zadłużenie wobec banku o nieustannie zmieniającej się wysokości, więc kredytobiorca oszczędza na odsetkach, gdyż każdy wpływ zmniejsza automatycznie jego zadłużenie. Gdy saldo rachunku bieżącego jest dodatnie dla klienta, otrzymuje on odsetki od banku. Posługiwanie się jednym rachunkiem upraszcza technikę operacyjną kredytowania i rozliczeń.Drugie rozwiązanie polega na prowadzeniu odrębnych rachunków kredytów obok rachunku bieżącego. Wymaga ono jednak oddzielnych dyspozycji i przeksięgowań między rachunkami, dotyczących wykorzystania i spłat kredytu. Przy tym wykorzystanie kredytu może występować w transzach, czyli w kilku częściach przyznanej kwoty kredytu rozłożonych w czasie. Podobnie spłaty kredytu mogą następować ratalnie w określonych umownie terminach. Dyspozycje przelania środków z rachunku kredytu (pożyczkowego) wydaje klient, on też ma obowiązek jego spłaty w ustalonym terminie. W przeciwnym razie nie spłacony kredyt zostaje przeksięgowany na rachunek kredytu (zadłużenia) przeterminowanego. Stosowanie pierwszej lub drugiej metody nie pokrywa się ściśle z rodzajem kredytu, chociaż kredyty inwestycyjne (długoterminowe) udzielane są z reguły w rachunku kredytowym. Natomiast kredyty krótkoterminowe mogą być udzielane w dwojaki sposób. 4.1 Kredyty obrotowe. Kredyty obrotowe przeznaczone są na finansowanie bieżących potrzeb związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą np. na zakup towarów czy surowców.Mogą być udzielane w rachunku bieżącym lub kredytowym na okresy krótko i średnioterminowe. W szczególnych przypadkach, np. dla finansowania sukcesywnych i powtarzalnych dostaw określonego typu towarów czy usług, mogą one być udzielone w postaci linii kredytowej, jako kredyty odnawialne bądź nieodnawialne.Mogą być wykorzystane jednorazowo lub w transzach, w formie bezgotówkowej w ciężar rachunku kredytobiorcy poprzez realizację dyspozycji pokrycia płatności, na które kredyt został przyznany. 4.2 Kredyty inwestycyjne. Kredyty inwestycyjne są przeznaczone na finansowanie tworzenia nowych lub powiększania istniejących środków trwałych.Kredytem inwestycyjnym mogą być finansowane następujące inwestycje:1. materialne (zakup maszyn, nieruchomości, sprzętu, środków transportu),2. niematerialne (zakup patentu, oprogramowanie),3. finansowe (zakup udziałów w spółce),Kredyty mogą być krótko, średnio lub długoterminowe, w zależności od rodzaju przedsięwzięcia.Mogą być udzielane dla sfinansowania jednej transakcji lub jako linia kredytowa odnawialna bądź nieodnawialna.Przy wnioskowaniu o kredyt inwestycyjny wymagany jest udział środków własnych kredytobiorcy, np. w PKO BP minimalny udział wynosi od 20 do 30% - w zależności od rodzaju przedsięwzięcia.Wielkość kapitału banku pozwala na kredytowanie większych, czy mniejszych przedsięwzięć gospodarczych. W przypadku kwot kredytu przewyższających możliwości finansowe danego banku, instytucje tego typu mogą organizować się w konsorcja bankowe dla sfinansowania tychże przedsięwzięć inwestycyjnych. 4.3 Kredyty dla rolnictwa. Kredyty dla rolnictwa koncentrują się zwykle na tzw. kredytach preferencyjnych, które dominują w finansowaniu tego działu gospodarki. Rodzaje kredytów preferencyjnych:1. kredyty obrotowe (bieżące) służą do zaspokojenia bieżących potrzeb takich jak: zakup nawozów sztucznych, środków ochrony roślin, materiału siewnego, paliwa,2. kredyty inwestycyjne służą do finansowania zakupu ziemi, rozwoju określonych kierunków produkcji rolnej, zakupu ciągników i maszyn rolniczych,3. kredyty na zakup płodów rolnych - wykorzystane są dla branży zbożowej cukrowniczej, owocowo - warzywnej, itp.4. kredyty na inne cele - wznowienie zaniechanej produkcji rolnej, konwersje kredytów komercyjnych. Warunkiem ubiegania się o każdy z powyższych kredytów jest przedłożenie przez kredytobiorcę planu przedsięwzięcia, pozytywnie zaopiniowanego przez właściwy dla miejsca realizacji ośrodek doradztwa rolniczego oraz uzyskanie (w przypadku kredytu inwestycyjnego) pozytywnej opinii zarządu gminy o celowości planu przedsięwzięcia na terenie danej gminy. 4.4 Leasing. Leasing jest to inaczej umowa dzierżawy polegająca na dostarczeniu przez leasingodawcę leasingobiorcy ustalonego w umowie przedmiotu leasingu (urządzenia, budynki,). Właściciel umowy leasingowej pozostaje leasingodawcą. Umowa leasingowa może przewidywać przeniesienie własności przedmiotu leasingu na leasingobiorcę po upływie określonego czasu. Leasingobiorca zobowiązuje się do płacenia ustalonej w umowie opłaty leasingowej rozłożonej na raty. Gdy umowa przewiduje przeniesienie własności na leasingobiorcę, raty oprócz opłaty leasingowej obejmują także część zapłaty za nabywany obiekt. Rozróżniamy dwie formy leasingu:1. leasing bezpośredni - producent bezpośrednio oddaje swoje wyroby w użytkowanie innym przedsiębiorstwom, 2. leasing pośredni - pomiędzy producentem a użytkownikiem występuje pośrednik. Finansowanie działalności leasingowej przez bank może przejawiać się w następujących formach:1. udzielanie przez bank kredytów dla firm leasingowych. Kredyty udzielane są na ogólnie obowiązujących zasadach i procedurach, mogą dotyczyć:* nabywania przedmiotu leasingu,* nabywania od przedsiębiorstw leasingowych wierzytelności z tytułu opłat leasingowych. Jest to skup wierzytelności leasingowych,2. prowadzenie operacji leasingowych na rachunek własny banku lub instytucji leasingowej. Wyróżniamy dwa rodzaje leasingu ze względu na możliwość przejścia przedmiotu leasingu na własność leasingobiorcy: 1. leasing finansowy - cechuje go trwałość umowy, obejmuje zazwyczaj pełną amortyzację przedmiotu leasingu.Przedmiotem leasingu bywają zazwyczaj specjalistyczne maszyny i urządzenia, które trudno byłoby przekazać innemu użytkownikowi. Leasingobiorca traktowany jest jako inwestor i jego obciąża ryzyko związane z użytkowaniem przedmiotu leasingu, konserwacją. 2. leasing operacyjny - jest zawierany na krótszy okres, umowy przewidują przeważnie częściową amortyzację przedmiotu leasingu, który może być wydzierżawiony innym użytkownikom.Leasing ten stosowany jest często przy sprzedaży samochodów, komputerów.W praktyce użytkownik po okresie leasingu nabywa dzierżawione urządzenie jednakże transakcja kupna - sprzedaży musi być zawarta w odrębnej umowie.Gdyby przedmiot leasingu przechodził na własność leasingobiorcy z mocy umowy leasingowej byłby to leasing finansowy. 4.5 Faktoring. Faktoring jest to nabycie przez faktora wierzytelności handlowej przed terminem jej płatności, z potrąceniem opłaty na rzecz faktora (tj. banku nabywającego wierzytelność) bez przejęcia ryzyka wypłacalności dłużnika lub z przejęciem takiego ryzyka.Przedmiotem faktoringu są krótkoterminowe wierzytelności wynikające z umów dostawy, sprzedaży lub o świadczenie usług. Stosuje się zasadę, że w ramach transakcji faktoringowych skupowane są wierzytelności niewymagalne, handlowe, i udokumentowane fakturą VAT. Rodzaje faktoringu:1. ze względu na podmiot, który przejmuje ryzyko wypłacalności:* faktoring pełny - faktor przejmuje w pełni ryzyko wypłacalności dłużnika,* faktoring niepełny - faktor nie przejmuje ryzyka wypłacalności dłużnika,* faktoring mieszany - część wierzytelności faktor nabywa z prawem regresu do faktoranta, a część bez. Regres - jest to możliwość dochodzenia roszczeń od faktoranta, w przypadku gdy dłużnik faktoringowy nie wywiąże się ze swoich zobowiązań. 2. ze względu na powiadomienie lub niepowiadomienie dłużnika o przelewie wierzytelności:* faktoring otwarty - dłużnik jest powiadamiany o zmianie wierzyciela niezwłocznie po zawarciu umowy,* faktoring półotwarty - dłużnik jest powiadamiany o zmianie wierzyciela dopiero w momencie wezwania go do zapłaty,* faktoring tajny - dłużnik nie jest powiadamiany w żadnym momencie o zmianie wierzyciela, 3. ze względu na moment dokonania płatności:* faktoring dyskontowy - faktor (bank) dokonuje zapłaty za fakturę niezwłocznie po zawarciu umowy,* faktoring zaliczkowy - faktor dokonuje zapłaty części należności niezwłocznie po zawarciu umowy, natomiast pozostała część jest wypłacana albo w dniu wymagalności wierzytelności, albo po otrzymaniu należności od dłużnika faktoringowego,* faktoring wymagalnościowy - po zawarciu umowy faktor nie wypłaca żadnej sumy. Do zapłaty dochodzi w terminie ustalonym w umowie. Refaktoring - jest to zbycie wierzytelności handlowej przez podmiot, który uprzednio sam ją skupił na podstawie umowy faktoringu. 4.6 Inne kredyty na działalność gospodarczą. Poza przedstawionymi stosuje się następujące kredyty na działalność gospodarczą:1. kredyt dyskontowy,2. kredyt akceptacyjny i awale,3. kredyt lombardowy,4. kredyt hipoteczny,5. kredyt płatniczy,6. kredyt na zakup akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw państwowych, i inne. III. Zabezpieczenia kredytów. Działalności kredytowej banków towarzyszy ryzyko terminowego zwrotu udzielanych kredytów. Dla banku gwarancją, że kredytobiorca spłaci kredyt, są odpowiednio wysokie zarobki, pozwalające na regularną spłatę rat. Ale udzielanie wieloletnich kredytów mieszkaniowych jest na tyle ryzykowne, że banki zabezpieczają się też na inne sposoby, którym poświęcone będzie dalsza część pracy.Banki polskie w celu zapewnienia zwrotu udzielonego kredytu, żądają od kredytobiorców zabezpieczenia przewidzianego prawem cywilnym i wekslowym. Formę zabezpieczenia kredytu ustala bank w negocjacjach z kredytobiorcą, biorąc pod uwagę rodzaj, wysokość oraz okres spłaty kredytu, a także stan majątkowy oraz status prawny kredytobiorcy.Wśród prawnych form zabezpieczeń kredytów można wyróżnić zabezpieczenia osobiste oraz rzeczowe. Wśród zabezpieczeń osobistych można wskazać weksel własny in blanco czy poręczenie wekslowe. Udzielający zabezpieczenia osobistego odpowiada całym swym majątkiem. Wśród zabezpieczeń rzeczowych można jako typowe wyróżnić: blokadę środków na rachunku bankowym, zastaw, a także coraz częściej stosowane zabezpieczenia hipoteczne. Należy podkreślić, że banki mogą żądać od kredytobiorcy jednej lub kilku form zabezpieczenia kredytu. 1. Zabezpieczenie osobiste Poręczenie spłaty kredytu (według prawa cywilnego).W umowie poręczenia spłaty kredytu poręczyciele (żyranci) gwarantują swoim majątkiem spłatę zaciągniętego kredytu w przypadku gdyby kredytobiorca nie wykonał zobowiązania. W zależności od sytuacji finansowej kredytobiorcy jak i poręczycieli bank określa ich liczbę. Żyranci muszą przedstawić w banku zaświadczenie o dochodach oraz zaświadczenie z zakładu pracy o zatrudnieniu. Zobowiązanie poręczyciela musi mieć formę pisemną. Natomiast zawierający umowę poręczenia może przyjąć składane poręczenie w dowolnej formie. Poręczenie powinno w swej treści wskazać osobę, za którą jest udzielane oraz wyraźnie określić poręczany kredyt. Poręczenie może być bezterminowe - jeśli poręczyciel nie ustala w swym oświadczeniu okresu, w ciągu którego przyjmuje odpowiedzialność. W poręczeniu terminowym poręczyciel oznacz termin, do którego odpowiada za spłatę kredytu. Bank przyjmujący poręczenie bada odpowiedzialność majątkową poręczyciela w stosunku do wysokości poręczonego kredytu. Odpowiedzialność poręczycieli lub kilku poręczycieli i kredytobiorcy jest solidarna, zatem bank może dochodzić swych roszczeń od kilku lub od wybranego poręczyciela. Poręczenie wekslowePoręczenie wekslowe spłaty kredytu może być złożone w postaci weksla gwarancyjnego lub weksla poręczonego. Najczęściej stosowanym jest ten pierwszy, jako tzw. weksel in blanco, zaopatrzony jedynie w podpis wystawcy, bez wypełnienia treści formularza wekslowego. Zostaje on wypełniany dopiero wtedy, gdy klient nie spłaci pożyczki. Na formularz weksla wpisywana jest kwota odpowiadająca wielkości długu i termin realizacji. Bank przedstawia weksel kredytobiorcy. Jeżeli kredytobiorca mimo tego nie wywiązuje się z płatności bank wszczyna procedurę sądową, która w tym wypadku trwa krótko. Za wyrokiem sądowym bank poprzez komornika ściąga dług.Na ogół do weksla dołączona jest tzw. deklaracja wekslowa, określająca warunki, na jakich bank może weksel wykorzystać. Złożona deklaracja nie jest warunkiem ważności weksla, ale jej brak oznacza, że wystawca zgadza się na ewentualne wypełnienie weksla według uznania banku. Natomiast bank jest ograniczony w tym zakresie prawem wekslowym. Należy nadmienić, że weksel można indosować, tzn. przenosić na inne osoby. 2. Zabezpieczenia rzeczowe. Do najczęściej stosowanych zabezpieczeń spłaty kredytu należą: Blokada środków.Blokada środków w walucie krajowej lub obcej na oprocentowanych rachunkach lokat jest jednym z częściej stosowanych zabezpieczeń kredytów lub gwarancji bankowych. Jest ona dokonywana na pisemny wniosek posiadacza rachunku. Kredytobiorca przedstawia kredytodawcy pisemne potwierdzenie (z określeniem kwoty i terminu) dokonania nieodwołalnej blokady na rachunku lokat. Ponadto dołącza upoważnienie uprawniające bank do pobrania z zablokowanego rachunku jego wymagalnej wierzytelności. Przedmiotem blokady mogą być środki pieniężne kredytobiorcy lub osób trzecich poręczających za kredytobiorcę. Podobną formą zabezpieczenia spłaty kredytu jest przyjęcie przez bank kaucji w postaci gotówki, a także bonów oszczędnościowych na okaziciela. W tym celu zostaje zawarta pisemna umowa wraz ze złożeniem przedmiotu kaucji w banku. Równocześnie kredytobiorca pisemnie upoważnia bank do wykorzystania kaucji na pokrycie nie spłaconego kredytu z należnymi odsetkami i prowizją. Zastaw rejestrowy.Zastaw jest ograniczonym prawem rzeczowym i ma na celu zabezpieczenie określonej wierzytelności, a wierzyciel może dochodzić swoich roszczeń z obciążonej zastawem rzeczy ruchomej. Zastaw ogólny wymaga wydania zastawionej ruchomości bankowi, ale z braku możliwości przechowywania przedmiotów zastawu stosuje się tzw. zastaw rejestrowy, który pozwala na pozostawienie rzeczy zastawionej u kredytobiorcy.Ustanowienie zastawu rejestrowego wymaga pisemnej umowy między osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu (zastawcą) a bankiem (zastawnikiem) oraz wpisu do rejestru zastawów dokonanego przez odpowiedni sąd. Umowa powinna określać przedmiot zastawu w sposób umożliwiający jego identyfikację, czyli nazwę, marka, numer fabryczny, itp. Zastawca może korzystać z przedmiotu zastawu dbając o zachowanie go w dobrym stanie. Hipoteka.Ta forma zabezpieczenia zwrotności kredytów wiąże się głównie z kredytowaniem mieszkaniowym. Zabezpieczeniem jest na ogół hipoteka kredytowanej nieruchomości, czyli obciążenie kredytowanej nieruchomości kwotą kredytu. Hipoteka powstaje z chwilą dokonania odpowiedniego wpisu w dziale 4 księgi wieczystej założonej dla domu czy mieszkania kredytobiorcy. W przypadku zaprzestania spłaty kredytu, bank przejmuje nieruchomość (wcześniej przeprowadza postępowanie egzekucyjne i ewentualną eksmisję lokatora). Na ogół banki sprzedają taką nieruchomość by odzyskać pieniądze, które pożyczył kredytobiorca. Hipoteka wygasa z chwilą spłaty kredytu. Poza opisanymi stosuje się również: przelew (cesja) wierzytelności na zabezpieczenie, przejęcie długu, przystąpienie do długu, przewłaszczenie na zabezpieczenie, ubezpieczenie kredytu, inne. IV. Analiza zdolności kredytowej. 1. Definicja zdolności kredytowej. "Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami."4Od tego, jak bank oceni możliwości spłaty pożyczki przez klienta, zależy, czy wnioskodawca dostanie kredyt i w jakiej wysokości. Z tą oceną ściśle wiąże się pojęcie zdolności kredytowej.Zdolność kredytowa to relacja dochodów kredytobiorcy do jego wydatków. Na ocenę zdolności kredytowej (głównie osoby fizycznej) wpływa:* wysokość dochodów,* wiek,* zawód,* miejsce pracy.Bank wylicza ją, odliczając od miesięcznych dochodów netto wysokość nieuchronnych płatności takich jak opłaty za mieszkanie, energię elektryczną, gaz, telefon itp., oraz miesięczną ratę kredytu. Po odliczeniach musi zostać "na życie" minimum 250-500 zł. (w zależności od banku).Jeśli klient, według banku, osiąga zbyt niskie dochody, kredytu nie dostanie.Podobnie ma się rzecz z podmiotami gospodarującymi. Udzielając kredytu bank musi mieć pewność, że w okresie wykorzystywania kredytu przedsiębiorstwo będzie gospodarować efektywnie, a osiągany zysk zapewni prawidłowy rozwój podmiotu gospodarującego, oraz że majątek obrotowy płynny zabezpieczy zwrotność udzielanych kredytów. Dlatego też badanie przewidywanej zdolności kredytowej w okresie, na który przedsiębiorstwo zaciągnęło lub zamierza zaciągnąć kredyt jest bardzo ważne. W toku tych badań wykorzystuje się wyniki bieżącej zdolności kredytowej oraz własne prognozy dotyczące przyszłej efektywności gospodarowania oraz stanu majątkowego. Horyzont czasowy badań jest zależny od długości okresu, na jaki przedsiębiorstwo zamierza zaciągnąć kredyt w banku. 2. Analiza zdolności kredytowej osób fizycznych.5 Przy dokonywaniu analizy zdolności kredytowej osoby fizycznej banki muszą dysponować odpowiednimi danymi statystycznymi i wskaźnikami pozwalającymi na ocenę kredytobiorcy. Metoda, którą można tu zastosować jest określana jako credit-scoring. Polega ona na tym, że przy udzielaniu kredytu konsumpcyjnego uwzględnia się fakt, iż ryzyko kredytowe jest związane z osobistymi cechami kredytobiorcy. Należy zatem podjąć następujące czynności:- sprawdzenie czy osoba starająca się o kredyt jest zdolna do czynności prawnych;- w przypadku, gdy kredytobiorca jest zdolny do czynności prawnych, następuje badanie jego zdolności kredytowej;- przy badaniu zdolności kredytowej osób fizycznych konieczne dane zostają podzielone na osobiste i gospodarcze. Dane te mogą być częściowo zawarte we wniosku kredytowym.Dane osobiste kredytobiorcy obejmują następujące informacje:- stan rodziny (wiek, płeć, stan cywilny, liczba dzieci);- sytuacja mieszkaniowa (adres, czas zamieszkania, posiadanie telefonu);- zatrudnienie (zawód, pracodawca, czas zatrudnienia);- ocena wyglądu dokonana przez pracownika bankowego (ubiór, sposób wyrażania się, zachowanie, powierzchowność).Dane o sytuacji majątkowej kredytobiorcy obejmują informacje o jego:- majątku (dom, auto, oszczędności itp.);- dochodach (wysokość zarobków, inne dochody);- stałych zobowiązaniach (czynsz, ubezpieczenie itp.);- zaciągniętych uprzednio kredytach;- posiadanym zabezpieczeniu ( kosztowności, papiery wartościowe, nieruchomości).Opierając się na tych danych można dokonać odpowiednich obliczeń, które ułatwią podjęcie decyzji kredytowej. 3. Analiza zdolności kredytowej podmiotów gospodarujących. Analiza zdolności kredytowej podmiotów gospodarujących składa się z dwóch zasadniczych elementów: oceny formalno - prawnej oraz oceny merytorycznej wniosku kredytowego, a w szczególności: - oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej,- oceny zdolności kredytowej,- oceny potrzeb kredytowych,- oceny jakości zabezpieczeń spłaty kredytu. 3.1 Ocena formalno - prawna wniosku kredytowego. Ocena formalna.Ocena formalna wniosku kredytowego polega na sprawdzeniu czy:1. czy wnioskodawca przedłożył wszystkie załączniki wymienione w zestawieniu i czy są one wystarczające do rozpatrzenia wniosku,2. czy wniosek jest podpisany przez uprawnione osoby,3. czy przeznaczenie kredytu jest zgodne z rodzajem prowadzonej działalności,4. czy wnioskowana kwota kredytu nie przekracza kompetencji osób upoważnionych do składania oświadczeń w zakresie zobowiązań majątkowych podmiotu,5. czy kwota kredytu nie przekracza określonego przez prawo bankowe poziomu procentowego funduszy własnych banku, tzw. współczynnik koncentracji,6. czy okres kredytowania nie przekracza dopuszczalnego terminu określonego w regulaminach bankowych,7. czy proponowane formy zabezpieczenia są akceptowane przez bank. Ocena prawna.Oceny formy prawnej wnioskodawcy dokonuje się na podstawie przedłożonych przez wnioskodawcę dokumentów:1. przedsiębiorstwo państwowe:* statut i wypis z rejestru przedsiębiorstw państwowych.2. spółdzielnia:* statut i wypis z rejestru spółdzielni.3. spółka akcyjna:* statut spółki i wypis z rejestru handlowego.4. spółka z o.o.:* umowa spółki w formie notarialnej lub akt założycielski w formie notarialnej (w przypadku 1. osoby), wypis z rejestru handlowego. 5. spółka cywilna:* umowa spółki,* zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej,* dowody tożsamości wspólników,* zgoda współmałżonka na zaciągnięcie kredytu. 6. osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą:* zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej,* dowód tożsamości,* zgoda współmałżonka na zaciągnięcie kredytu. Osoba starająca się o kredyt powinna przedstawić zawiadomienie o nadaniu numeru statystycznego REGON oraz numery identyfikacji podatkowej NIP. Ocena ekonomiczno-finansowa.Podstawą do oceny ekonomicznej są składane przez wnioskodawcę dokumenty takie jak:1. sprawozdania finansowe roczne i miesięczne podmiotów prowadzących rachunkowość zgodnie z ustawą o rachunkowości,2. rachunek zysków i strat za jeden lub kilka okresów,3. bilans na jedną lub kilka dat,4. miesięczna sprawozdawczość finansowa,5. biznes plan lub jego elementy,6. zestawienia przepływów pieniężnych (o ile nie stanowią elementów biznes planu). Dodatkowo żądane dokumenty:* ocena audytorów i biegłych rewidentów,* opracowania i analizy wewnętrzne wnioskodawcy,* informacje uzyskane z wywiadowni gospodarczych,* deklaracje podatkowe wnioskodawcy. 3.2 Ocena merytoryczna wniosku kredytowego. Analiza wskaźnikowa.Analiza wskaźnikowa, przeprowadzona za pomocą określonych współczynników ma na celu ocenę pozycji finansowej przedsiębiorstwa, tj. ocenę takich elementów takich jak: płynność finansowa, wiarygodność kredytowa, efektywność i zyskowność. Oceny tej dokonuje się przez porównanie:* obcego i prognozowanego poziomu poszczególnych współczynników do osiąganych w przeszłości,* poziomu wskaźników osiąganych przez dane przedsiębiorstwo do tych, które osiągają inne przedsiębiorstwa w danej branży,* poziomu współczynników osiąganych przez przedsiębiorstwo do założeń planu.Wskaźniki podają jedynie relację między poszczególnymi elementami informacji finansowej, dlatego też sam wskaźnik bez interpretacji otrzymanego wyniku nie wystarcza do oceny stanu faktycznego.Współczynniki używane do oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa można podzielić na cztery grupy:1. wskaźniki płynności,2. wskaźniki zadłużenia,3. wskaźniki sprawności,4. wskaźniki rentowności. W celu dokładnego zrozumienia sensu omawianych wskaźników należy omówić następujące pojęcia: Pasywa stałe składają się z kapitału (podstawowego, zapasowego, rezerwowego), rezerw i zobowiązań długoterminowych. Aktywa stałe to majątek trwały, który może składać się z wartości niematerialnych i prawnych, rzeczowego majątku trwałego (grunty własne, budynki i budowle, urządzenia techniczne i maszyny, środki transportu, pozostałe środki trwałe i inwestycje rozpoczęte), finansowego majątku trwałego i należności długoterminowe. Aktywa bieżące są to środki pieniężne oraz inne aktywa, co do których przewiduje się, że będą sprzedane, zużyte, zamienione na środki pieniężne w ciągu jednego roku. Aktywa trwałe są to aktywa materialne o pełnej lub względnej trwałości. Zobowiązania bieżące są to zobowiązania, których termin zapłaty przypada w krótkim czasie (zwykle do jednego roku). Zobowiązania trwałe są to zobowiązania, których spłata nie jest wymagana przez stosunkowo długi czas (zwykle ponad rok). Wskaźniki płynności 1. wskaźnik płynności bieżącej CR aktywa bieżącezobowiązania bieżące(1,5 ; 2,0) - pożądana wielkość. informuje, o ile bieżące aktywa są większe od bieżących zobowiązań. 2. wskaźnik szybkiej płynności QR (wysokiej, podwyższonej) aktywa bieżące - (zapasy + nakłady przyszłych okresów)zobowiązania bieżące pożądana wielkość ok. 1,0 odzwierciedla możliwość szybkiego generowania (tworzenia) gotówki oraz w zasadzie natychmiastową zdolność do opłaty zobowiązań bieżących. Wskaźniki zadłużenia (zwane wskaźnikami wypłacalności bądź wspomagania finansowego). 1. wskaźnik ogólnego zadłużenia. zobowiązania ogółemwartość majątku ogółempożądana wielkość jak najniższa. wskazuje na stopień zabezpieczenia zobowiązań majątkiem firmy. 2. wskaźnik pokrycia obsługi długu. zysk netto + amortyzacja + odsetkiraty kapitałowe + odsetkipożądana wielkość > 1 mówi nam, ile razy źródła spłaty kredytu zabezpieczają zobowiązania z tytułu obsługi kredytu. 3. wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym. kapitał własny + zobowiązania długoterminowemajątek trwałypożądana wielkość > 100% określa stopień pokrycia majątku trwałego przez dysponowany kapitał trwały. Wskaźniki obrotowości (sprawności działania). 1. wskaźnik obrotowości aktywów. przychody ze sprzedażyprzeciętny stan aktywów ogółem Ponadto ustala się wskaźniki obrotowości:- aktywów obrotowych,- należności,- zapasów. Mówią one ile razy podmiot gospodarczy odnowił swój majątek, aktywa obrotowe, należności, zapasy. Im wyższy wskaźnik tym lepszy (im większa częstotliwość obrotowości tym wykorzystanie zasobów efektywniejsze). 2. wskaźniki rotacji należności. przeciętny stan należności x liczba dni okresuprzychody ze sprzedaży 3. wskaźnik rotacji zapasów w dniach. przeciętny stan zapasów x liczba dni okresukoszty działalności operacyjnej Im wyższa liczba dni, tym sytuacja w zakresie wykorzystania majątku lub jego składników jest korzystniejsza.Wskaźniki rentowności. 1. wskaźnik rentowności sprzedaży. zysk nettoprzychody ze sprzedaży Im wyższy wskaźnik, tym lepsza efektywność poniesionych nakładów. 2. wskaźnik rentowności majątku (stopa zwrotów aktywów). zysk nettoprzeciętny stan aktywów całkowity mierzy stopień efektywności wykorzystanego majątku (im wyższy, tym korzystniejszy). 3. wskaźnik rentowności kapitału własnego (stopa zwrotu kapitału). zysk nettoprzeciętny kapitał własny im wyższy tym lepszy oznacza stosunek uzyskanego zysku netto do łącznej kwoty kapitałów własnych. 3.3 Ocena subiektywna i jakościowa wnioskodawcy. Ocena ta jest bardzo trudnym elementem oceny zdolności kredytowej, ale jest bardzo istotna w odniesieniu do pojęcia trafnej decyzji kredytowej i pomiaru skali ryzyka kredytowego. Na ocenę powinny wpływać następujące informacje dotyczące wnioskodawcy:1. reputacja - dane, które dadzą obraz jak jest postrzegane przedsiębiorstwo przez jego otoczenie,2. umiejętności i zdolności - dotyczy kompetencji zawodowych i zdolności właścicieli i członków zarządu (czy kadry są odpowiednio wykwalifikowane, czy wnioskodawca dysponuje odpowiednimi kwalifikacjami niezbędnymi do wejścia na nowe rynki jeżeli zaistnieje taka konieczność,3. czy kierownictwo dysponuje możliwościami poradzenia sobie z sytuacjami nieprzewidzianymi,4. znajomość, jakie wnioskodawca zajmuje miejsce w branży (aktualna koniunktura na rynku, miejsce branży w polityce gospodarczej państwa, podstawowe czynniki ryzyka branży, średnie wyniki finansowe branży),5. znajomość szans i zagrożeń w zakresie konkurencji, zmian technologicznych stosunków z dostawcami i odbiorcami, zmian społecznych, zmian w przepisach, zmian politycznych. 3.4 Metoda punktowa. Metoda punktowa polega na tym, że wielkościom poszczególnych wskaźników, charakteryzujących działalność podmiotów gospodarczych, przypisuje się określoną liczbę punktów, co spełnia także rolę wag wskaźników.Każdy bank dokonuje według swego uznania wyboru wskaźników i kryteriów określających sytuację ekonomiczną swoich klientów. Następnie poszczególnym cechom przedsiębiorstwa (wskaźniki) i stopniu ich realizacji przypisuje się określoną liczbę punktów. W ten sposób zostaje ustalona punktacja od zera (minimum punktów) do maksimum (maksymalna liczba punktów). Zsumowanie tych punktów dla każdego kredytobiorcy tworzy łączną ocenę, określoną punktowo. W zależności od liczby punktów, którą osiągnął klient banku, zostaje on zaliczony do odpowiedniej kategorii kredytobiorców. Dla każdej kategorii bank ustala inne warunki kredytowania. Mała liczba punktów oznacza dla banku wysokie ryzyko i może być rekompensowana np. wyższymi odsetkami od kredytu. V. Kredytowanie działalności gospodarczej przez PKO BP. 1. Kredyty na działalność gospodarczą. 1.1 Kredyty obrotowe w walucie polskiej. Przeznaczenie kredytów Kredyty obrotowe w walucie polskiej przeznaczone są na finansowanie bieżących potrzeb związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Okres kredytowania Maksymalny okres kredytowania wynosi 12 miesięcy. Na wniosek kredytobiorcy PKO może przedłużyć termin obowiązywania umowy o kredyt w postaci linii kredytowej, na kolejne okresy nie dłuższe niż 12 miesięcy. Wykorzystanie kredytu Kredyty udzielane są w rachunku kredytowym. Mogą być wykorzystane jednorazowo lub w transzach, w formie bezgotówkowej, poprzez realizację dyspozycji kredytobiorcy, na pokrycie płatności w ramach udzielonego kredytu. W celu sfinansowania sukcesywnych i powtarzalnych dostaw towarów, materiałów, surowców czy usług, kredytobiorcom którzy posiadają w PKO rachunek bieżący, kredyty te mogą być udzielane w postaci linii kredytowej, jako odnawialne, bądź jako nieodnawialne. Spłata kredytu Spłata kredytu następuje na podstawie (do wyboru przez kredytobiorcę): * przelewu przez kredytobiorcę środków z rachunku bieżącego, * obciążenia przez PKO rachunku bieżącego kredytobiorcy, * wpłaty gotówkowej. Odsetki od wykorzystanego kredytu są płatne za miesięczne lub kwartalne okresy kalendarzowe (do wyboru przez kredytobiorcę) z rachunku bieżącego kredytobiorcy (ostatniego dnia okresu, za który zostały naliczone) lub w postaci wpłat gotówkowych wnoszonych w ciągu 7 dni kalendarzowych po okresie, za który zostały naliczone. 1.2 Kredyty obrotowe w walutach wymienialnych. Przeznaczenie kredytu Kredyty obrotowe w walutach wymienialnych przeznaczone są na finansowanie bieżących potrzeb związanych z działalnością gospodarczą. Wykorzystanie kredytu Kredyty udzielane są w rachunku kredytowym. Mogą być wykorzystane jednorazowo lub w transzach, w formie bezgotówkowej, poprzez realizację dyspozycji kredytobiorcy, na pokrycie płatności w ramach udzielonego kredytu. W celu sfinansowania sukcesywnych i powtarzalnych dostaw towarów, materiałów czy usług kredytobiorcom, którzy posiadają w PKO rachunek bieżący, kredyty te mogą być udzielane w postaci linii kredytowej, jako odnawialne bądź nieodnawialne. Okres kredytowania Maksymalny okres kredytowania wynosi 12 miesięcy. Na wniosek kredytobiorcy bank może przedłużyć termin obowiązywania umowy o kredyt w postaci linii kredytowej na kolejne okresy nie dłuższe niż 12 miesięcy. Spłata kredytu Odsetki od wykorzystanego kredytu płatne są jednorazowo w dniu spłaty kredytu (w przypadku kredytu udzielonego na okres do 6 miesięcy) lub kwartalnie poprzez obciążenie: * rachunku bieżącego kredytobiorcy równowartością w złotych kwoty odsetek naliczonych w walucie wymienialnej według kursu sprzedaży dewiz obowiązującego w PKO w dniu płatności, * rachunku walutowego kredytobiorcy kwotą odsetek naliczonych w walucie kredytu. Spłata kredytu następuje na podstawie (do wyboru przez kredytobiorcę): 1. przelewu przez kredytobiorcę z rachunku: * bieżącego równowartości w złotych kwoty kredytu w walucie wymienialnej według kursu sprzedaży dewiz obowiązującego w PKO w dniu realizacji spłaty, * walutowego kwoty kredytu w walucie wymienialnej, 2. obciążenia przez PKO rachunku:* bieżącego równowartością w złotych kwoty kredytu w walucie wymienialnej według kursu sprzedaży dewiz obowiązującego w PKO w dniu realizacji spłaty, * walutowego kwotą kredytu w walucie wymienialnej, 3. wpłaty gotówkowej na rachunek kredytowy równowartości w złotych kwoty kredytu w walucie wymienialnej według kursu sprzedaży dewiz obowiązującego w PKO w dniu realizacji spłaty. 1.3 Kredyty inwestycyjne w walucie polskiej. Przeznaczenie kredytu Kredyty inwestycyjne przeznaczone są na finansowanie tworzenia lub powiększania istniejących zdolności wytwórczych lub usługowych. Kredyty te mogą być udzielane na każdy cel, na każdy dozwolony prawem, rodzaj działalności gospodarczej. Okres kredytowania Ze względu na okres kredytowania, kredyty inwestycyjne mogą być: * krótkoterminowe - udzielane na okres do 3 miesięcy,* średnioterminowe - udzielane na okres od 3 do 12 miesięcy* długoterminowe - udzielane na okres powyżej 12 miesięcy. Czas kredytowania zależy od realizowanego projektu. Wykorzystanie kredytu Kredyt może być wykorzystany jednorazowo lub w transzach, w formie bezgotówkowej, poprzez realizację dyspozycji kredytobiorcy, na pokrycie płatności w ramach udzielonego kredytu. Udział własny Minimalny udział środków własnych kredytobiorcy wynosi od 20 do 30 % - w zależności od rodzaju przedsięwzięcia. Spłata kredytu Terminy spłaty kredytu: miesięcznie, kwartalnie lub jednorazowo - w przypadku kredytów krótkoterminowych. Istnieje możliwość karencji w spłacie kredytu. Spłata kredytu następuje na podstawie (do wyboru przez kredytobiorcę): * przelewu przez kredytobiorcę środków z rachunku bieżącego, * obciążenia przez PKO rachunku bieżącego kredytobiorcy, * wpłaty gotówkowej. Odsetki od wykorzystanego kredytu są płatne miesięczne lub kwartalne okresy kalendarzowe (do wyboru przez kredytobiorcę) z rachunku bieżącego kredytobiorcy (ostatniego dnia okresu, za który zostały naliczone) lub w postaci wpłat gotówkowych wnoszonych w ciągu 7 dni kalendarzowych po okresie, za który zostały naliczone. 1.3 Kredyty inwestycyjne w walutach wymienialnych. Przeznaczenie kredytów Kredyty inwestycyjne udzielane w walucie wymienialnej wskazanej przez kredytobiorcę przeznaczone są na finansowanie tworzenia nowych oraz powiększenia istniejących zdolności wytwórczych lub usługowych. Mogą być udzielone na każdy cel, na każdy, dozwolony prawem, rodzaj działalności gospodarczej. Okres kredytowania Ze względu na okres kredytowania dewizowe kredyty inwestycyjne mogą być: * krótkoterminowe - udzielane na okres do 3 miesięcy, * średnioterminowe - udzielane na okres od 3 do 12 miesięcy, * długoterminowe - udzielane na okres powyżej 12 miesięcy. Okres kredytowania zależy od realizowanego projektu. Udział własny Minimalny udział środków własnych kredytobiorcy wynosi od 20 do 30 % - w zależności od rodzaju przedsięwzięcia. Wykorzystanie kredytu Kredyt może być wykorzystany jednorazowo lub w transzach, w formie bezgotówkowej, poprzez realizację dyspozycji kredytobiorcy, na pokrycie płatności w ramach udzielonego kredytu. Spłata kredytu Terminy spłaty kredytu: miesięczne, kwartalne lub jednorazowe w przypadku kredytów krótkoterminowych. Istnieje możliwość karencji w spłacie kapitału. Spłata kredytu następuje na podstawie (do wyboru przez kredytobiorcę): 1. przelewu przez kredytobiorcę z rachunku: * bieżącego równowartości w złotych kwoty kredytu w walucie wymienialnej według kursu sprzedaży dewiz obowiązującego w PKO w dniu realizacji spłaty,* walutowego kwoty kredytu w walucie wymienialnej,2. obciążenia przez PKO rachunku: * bieżącego równowartością w złotych kwoty kredytu w walucie wymienialnej, według kursu sprzedaży dewiz obowiązującego w PKO w dniu realizacji spłaty,* walutowego kwotą kredytu w walucie wymienialnej, 3. wpłaty gotówkowej na rachunek kredytowy równowartości w złotych kwoty kredytu w walucie wymienialnej według kursu sprzedaży dewiz obowiązującego w PKO w dniu realizacji spłaty. Odsetki od wykorzystanego kredytu płatne są kwartalnie (lub według umownych zasad ustalonych z kredytobiorcą) poprzez obciążenie: * rachunku bieżącego kredytobiorcy równowartością w złotych kwoty odsetek naliczonych w walucie wymienialnej według kursu sprzedaży dewiz obowiązującego w PKO w dniu płatności, * rachunku walutowego kredytobiorcy kwotą odsetek w walucie kredytu. 1.4 Kredyty w walucie polskiej indeksowane w walucie wymienial-nej. Indeksacja Indeksacja polega na przeliczeniu kwot zleceń płatniczych w walucie polskiej, na ustaloną w umowie walutę wymienialną. Indeksacji mogą podlegać kredyty od kwoty co najmniej 50 000 zł. Waluty, w których kredyt może być indeksowany to: dolar amerykański i marka niemiecka. Przeznaczenie i rodzaje kredytu Kredyt może być udzielany na finansowanie: * bieżących potrzeb (kredyt obrotowy), * nakładów na odtworzenie, modernizację lub zwiększenie majątku trwałego (kredyt inwestycyjny). Okres kredytowania Okres kredytowania wynosi: * w przypadku kredytu obrotowego - do 12 miesięcy,* w przypadku kredytu inwestycyjnego - zależy od realizowanego przedsięwzięcia. Wykorzystanie kredytu Kredyt można wykorzystać jednorazowo lub w transzach, w formie bezgotówkowej, poprzez realizację dyspozycji kredytobiorcy, na pokrycie płatności w ramach udzielonego kredytu. Spłata kredytu Spłata kredytu w okresach miesięcznych lub kwartalnych, bądź jednorazowo w przypadku kredytów krótkoterminowych, następuje na podstawie (do wyboru przez kredytobiorcę): * przelewu przez kredytobiorcę środków z rachunku bieżącego równowartości w złotych kwoty w walucie, w której indeksowany jest kredyt, przeliczenie na złote dokonywane jest według kursu sprzedaży dewiz stosowanego w PKO w dniu dokonywania przelewu * obciążenia przez PKO rachunku bieżącego kredytobiorcy równowartością w złotych kwoty w walucie, w której indeksowany jest kredyt, przeliczenie na złote dokonywane jest według kursu sprzedaży dewiz stosowanego w PKO w dniu dokonywania obciążenia, * wpłaty gotówkowej równowartości w złotych kwoty w walucie, w której indeksowany jest kredyt; przeliczenie na złote dokonywane jest według kursu sprzedaży dewiz stosowanego w PKO w dniu dokonywania wpłaty. Odsetki od wykorzystanego kredytu płatne są kwartalnie lub według umownych zasad ustalonych z kredytobiorcą poprzez obciążenie przez PKO rachunku bieżącego kredytobiorcy równowartością w złotych kwoty odsetek naliczonych w walucie wymienialnej według kursu sprzedaży dewiz stosowanego przez PKO w dniu płatności. 1.5 Kredyt w rachunku bieżącym. Przeznaczenie kredytu Kredyt przeznaczony jest na sfinansowanie zobowiązań powstałych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Kredytobiorcy Kredyt może być udzielony kredytobiorcy o dobrej kondycji finansowej, posiadającemu w oddziale PKO czynny bieżący rachunek podstawowy. W szczególnych przypadkach kredyt może być udzielony również posiadającym w PKO inny czynny rachunek bieżący. Okres kredytowania Maksymalny okres kredytowania wynosi 12 miesięcy. Na wniosek kredytobiorcy oddział banku może przedłużyć termin obowiązywania umowy o kredyt w postaci linii kredytowej na kolejne okresy nie dłuższe niż 12 miesięcy. Wykorzystanie kredytu Kredyt jest udzielany w walucie polskiej, jako odnawialny, w ramach przyznanego limitu. Wykorzystanie kredytu następuje w formie bezgotówkowej (w wyjątkowych wypadkach część kredytu może być wykorzystana w formie gotówkowej), poprzez realizację dyspozycji kredytobiorcy. Każda spłata części kredytu powoduje odnowienie kredytu o spłaconą kwotę, do wysokości ustalonego w umowie kredytowej limitu. Spłata kredytu Odsetki od wykorzystanego kredytu naliczane są na bieżąco według stopy procentowej obowiązującej w czasie trwania umowy i pobierane z rachunku bieżącego kredytobiorcy w drugim dniu roboczym po upływie miesiąca, za który zostały naliczone. Spłata kredytu następuje (zgodnie z terminem spłaty określonym w umowie kredytowej) z kwot pochodzących z pierwszych wpływów na rachunek bieżący kredytobiorcy. W indywidualnie negocjowanych umowach o kredyt stopa bazowa może być zastąpiona stawką WIBOR skorygowaną odpowiednio marżę odsetkową. 1.6 Kredyt płatniczy. Przeznaczenie kredytu Kredyt płatniczy udzielany jest na pokrycie zobowiązań powstałych w wyniku prowadzonej przez kredytobiorcę działalności gospodarczej w przypadku przejściowego braku środków pieniężnych. Kredytobiorcy Kredyt może być udzielany posiadaczom rachunku bieżącego, czynnego od co najmniej 6 miesięcy. Jeżeli kondycja ekonomiczno-finansowa kredytobiorcy jest bankowi znana, a jego zdolność kredytowa nie budzi zastrzeżeń, warunek ten może być złagodzony. Wysokość kredytu Maksymalna kwota kredytu wynosi 500 000 zł. Okres kredytowania Maksymalny okres kredytowania wynosi 3 miesiące. Wykorzystanie kredytu Kredyt wykorzystywany jest w formie bezgotówkowej. W uzasadnionych przypadkach część kredytu (nie więcej niż 50 %) może być wykorzystana w formie gotówkowej. Spłata kredytu Spłata kredytu następuje poprzez (do wyboru przez kredytobiorcę): obciążenia przez PKO rachunku bieżącego kredytobiorcy, wpłaty gotówkowej na rachunek kredytowy. Odsetki od wykorzystanego kredytu płatne są: 1. w terminie spłaty kredytu: * z rachunku bieżącego kredytobiorcy ostatniego dnia okresu, za który zostały naliczone, * w postaci wpłaty gotówkowej w ciągu 7 dni po okresie, za który zostały naliczone, 2. jednorazowo za cały okres kredytowania (według stałej stopy procentowej) w dniu wypłaty kredytu - w przypadku zastosowania oprocentowania kredytu z dyskontem. Po upływie jednego miesiąca (a w uzasadnionych przypadkach po 7 dniach) od daty spłaty poprzedniego kredytu, można uzyskać kolejny kredyt płatniczy. 2. Inne kredyty udzielane przez PKO BP. 2.1 Preferencyjne kredyty rolnicze. Przeznaczenie PKO BP udziela preferencyjnych kredytów na cele rolnicze, z dopłatami Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa do odsetek bankowych.Są to przede wszystkim długoterminowe kredyty inwestycyjne udzielane na:* realizację przedsięwzięć inwestycyjnych w rolnictwie,* usługi dla rolnictwa objęte programami branżowymi (restrukturyzacji i modernizacji mleczarstwa oraz wspólnego użytkowania maszyn rolniczych),* zakup gruntów rolnych,* utworzenie lub urządzenie gospodarstw rolnych przez młodych rolników,* na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej znajdujących się na obszarach dotkniętych klęskami żywiołowymi,* utworzenie lub urządzenie gospodarstwa rolnego w ramach realizacji zaakceptowanego przez ministra Rolnictwa i gospodarki Żywnościowej oraz Finansów programu osadnictwa rolniczego na gruntach Skarbu Państwa.2.2 Preferencyjne kredyty na skup i przechowywanie zapasów ryb morskich. Przeznaczenie PKO udziela preferencyjnych kredytów (z dopłatami budżetu państwa do odsetek bankowych) na skup i przechowywanie zapasów ryb morskich. Kredytobiorcy Kredyty udzielane są krajowym podmiotom gospodarczym, prowadzącym skup i przechowywanie ryb morskich złowionych lub skupionych przez inne krajowe podmioty gospodarcze. Wykorzystanie kredytu Kredyty udzielane są w rachunku kredytowym, jako nieodnawialne. Zabezpieczenie kredytu Sposoby zabezpieczenia spłaty kredytu - takie same jak w przypadku kredytów obrotowych. Wymagane dokumenty Załączniki do wniosku o udzielenie kredytu takie, jak w przypadku kredytów obrotowych. Dodatkowym warunkiem uzyskania kredytu jest przedstawienie przez kredytobiorcę: * dokumentu stwierdzającego przekazanie ryb na statek transportowy, * dokumentu zakupu ryb lub dokumentu przekazania ryb z połowów własnych do przechowania.Oprocentowanie Oprocentowanie zależy od oprocentowania kredytu redyskontowego. 2.3 Kredyty dla zakładów pracy chronionej. PKO udziela kredytów w walucie polskiej bądź w walutach wymienialnych, zakładom pracy chronionej (z dopłatami ze środków PFRON-u). Kredyt przeznaczony jest na prowadzenie działalności gospodarczej, zarówno na cele inwestycyjne, jak i obrotowe. Zabezpieczenie kredytu Sposoby zabezpieczenia spłaty kredytu są takie same, jak w przypadku kredytów inwestycyjnych i obrotowych. Wymagane dokumenty Do wniosku o udzielenie kredytu należy dołączyć dokumenty takie same jak w przypadku kredytów inwestycyjnych i obrotowych. 3. Najczęściej wymagane dokumenty. Wykaz załączników do wniosku kredytowego dla podmiotu gospodarczego prowadzącego pełną sprawozdawczość finansową: 1. Informacje na temat działalności gospodarczej prowadzonej przez wnio-skodawcę według wzoru opracowanego przez PKO; 3. Dokumenty stwierdzające status prawny, aktualne dokumenty uprawniające do prowadzenia działalności gospodarczej oraz dokumenty upoważniające osoby podpisujące wniosek do składania aktów woli; 4. Informacje na temat majątku osobistego wnioskodawcy według wzoru opracowanego przez PKO. Wypełniają: osoby fizyczne, wspólnicy spółek jawnych i cywilnych, wspólnicy-komplementariusze w spółkach komandytowych; 5. Sprawozdania finansowe zweryfikowane przez rewidenta księgowego: 6. sprawozdanie roczne (bilans i rachunek wyników) za ostatnie dwa lata obrachunkowe według wzorów GUS, * sprawozdania miesięczne (przychody, koszty i wynik finansowy) za okres od początku roku do miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku kredytowego według wzorów GUS, * sprawozdanie roczne z przepływu środków pieniężnych za ostatni rok obrachunkowy , * sprawozdanie roczne o stanie i ruchu środków trwałych za ostatni okres obrachunkowy, 7. Analityczne sprawozdania finansowe-bilans, r-k wyniku finansowego, zestawienie przepływów pieniężnych według wzorów opracowanych przez PKO oraz dane uzupełniające do bilansu i rachunku wyników według wzoru opracowanego przez PKO; 8. Dokumenty uzasadniające przyjęte prognozy na okres kredytowania np. umowy, zlecenia, porozumienia dotyczące dostaw oraz gwarantujące zbyt produktów (usług); 9. Dotyczy wniosku o udzielenie kredytu w kwocie do 100 tys. zł. 10. Dokumenty uzasadniające przyjęte prognozy na okres kredytowania: kontrakty, umowy i porozumienia dotyczące zapewnienia dostaw, kontrakty, umowy i porozumienia potwierdzające zbyt produktów lub usług. Dotyczy wniosku o udzielenie kredytu w kwocie powyżej 100 tys. zł. 11. Charakterystyka stosunków wnioskodawcy z bankami, instytucjami finansowymi i budżetem państwa według wzoru opracowanego przez PKO; 11. Opinia banku prowadzącego podstawowy rachunek bieżący wnioskodawcy oraz opinie banków i innych instytucji finansowych, które udzieliły wnioskodawcy kredytu lub pożyczki; Dotyczy podmiotów gosp. posiadających podstawowy rachunek bieżący w banku innym niż PKO oraz korzystających z kredytów i pożyczek w bankach i instytucjach finansowych innych niż PKO; 12. Zaświadczenie o stanie zobowiązań podatkowych wobec budżetu państwa i ZUS;13. Dokumenty własności i zawarte umowy najmu lub dzierżawy dotyczą- ce miejsc prowadzenia działalności gospodarczej. Dotyczy wniosku o udzielenie kredytu w kwocie powyżej 100 tys. zł. 14. Dokumenty dotyczące propozycji prawnego zabezpieczenia spłatykredytu.Nowo utworzone podmioty gospodarcze pomijają pozycje dotyczące przeszłości i okresu bieżącego. Podmioty te są natomiast zobowiązane do dostarczenia ogólnego biznes planu. Wykaz załączników do wniosku kredytowego dla podmiotu gospodarczego prowadzącego uproszczoną sprawozdawczość finansową: 1. Informacje na temat działalności gospodarczej prowadzonej przez wnioskodawcę według wzoru opracowanego przez PKO;2. Dokumenty stwierdzające status prawny, aktualne dokumenty uprawniające do prowadzenia działalności gospodarczej oraz dokumenty upoważniające osoby podpisujące wniosek do składania aktów woli; 3. Informacje na temat majątku osobistego wnioskodawcy według wzoru opracowanego przez PKO - wypełniają : osoby fizyczne, wspólnicy spółek cywilnych, 4. Dokumenty źródłowe: * księga przychodów i rozchodów (do wglądu), * deklaracje na zaliczkę miesięczną na podatek dochodowyPIT - 5, * sprawozdanie finansowe na formularzu F-01/p od podmiotów, w których liczba pracujących przekracza 5 osób, * inne informacje źródłowe związane z prowadzeniem księgi przychodów i rozchodów np.: informacje o środkach trwałych i wyposażeniu, Dotyczy podmiotów gospodarczych prowadzących księgę przychodów i rozchodów. Wnioskodawcy opłacający podatek w formie zryczałtowanej załączają deklaracje podatku dochodowego np. PIT - 27; 5. Analityczne zestawienie bilansu, r-ku wyniku finansowego i przepływów pieniężnych według wzorów opracowanych przez PKO ; 6. Dokumenty uzasadniające przyjęte prognozy na okres kredytowania np. umowy, zlecenia, porozumienia dotyczące dostaw oraz gwarantujące zbyt produktów (usług). Dotyczy wniosku o udzielenie kredytu w kwocie do 100 tys. zł. 7. Dokumenty uzasadniające przyjęte prognozy na okres kredytowania: * kontrakty, umowy i porozumienia dotyczące zapewnienia dostaw, * kontrakty, umowy i porozumienia potwierdzające zbyt produktów lub usług. Dotyczy wniosku o udzielenie kredytu w kwocie powyżej 100 tys. zł. 8. Charakterystyka stosunków wnioskodawcy z bankami, instytucjami finansowymi i budżetem państwa według wzoru opracowanego przez PKO ; 9. Opinia banku prowadzącego podstawowy rachunek bieżący wnioskodawcy i opinie banków lub innych instytucji finansowych, które udzieliły wnioskodawcy kredytu lub pożyczki. Dotyczy podmiotów gosp. Posiadających podstawowy rachunek bieżący w banku innym niż PKO i korzystających z kredytów lub pożyczek w bankach i instytucjach finansowych innych niż PKO; Zaświadczenie o stanie zobowiązań podatkowych wobec budżetu państwa i ZUS; 10. Dokumenty własności i zawarte umowy najmu lub dzierżawy dotyczące miejsc prowadzenia działalności gospodarczej. Dotyczy wniosku o udzielenie kredytu w kwocie powyżej 100 tys. zł.11.Dokumenty dotyczące propozycji prawnego zabezpieczenia spłaty kre-dytu. Nowo utworzone podmioty gospodarcze pomijają pozycje dotyczące przeszłości i okresu bieżącego. Podmioty te są natomiast zobowiązane do dostarczenia ogólnego biznes planu. Wykaz załączników do wniosku o udzielenie kredytu dla jednostek samorządu terytorialnego:1. Uchwała Rady Miejskiej (gminnej) w sprawie uchwalenia budżetu na rok bieżący. 2. Sprawozdanie z realizacji budżetu za ostatnie dwa lata przed złożeniem wniosku o kredyt. 3. Uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej w sprawie realizacji założeń budżetu oraz realizacji zleconych zadań finansowych. 4. Sprawozdanie o zbiorczym wykonaniu budżetu za okresy kwartalne bieżącego roku. 5. Sprawozdanie F-02 za rok ubiegły. 6. Oświadczenie o ilości rachunków bieżących z podaniem nazwy banków, w których rachunki są prowadzone. 7. Dokumenty dotyczące prawnego zabezpieczenia spłaty kredytu. 8. Inne niezbędne dokumenty. 4. Oprocentowanie Stopa procentowa stanowi sumę stopy bazowej (w PKO BP 11,4) i marży ryzyka kredytowego banku. W indywidualnie negocjowanych umowach o kredyt stopa bazowa może być zastąpiona stawką WIBOR ( Warsaw Interbank Offered - oprocentowanie, na jakim banki skłonne są udzielić pożyczek innym bankom) i odpowiednio skorygowaną marżą odsetkową, która jest uzależniona od rodzaju i wysokości kredytu. Oprocentowanie kredytów na cele gospodarczeobowiązujące od dnia 4 maja 1999 r. 1.Kredyty obrotowe dla przedsiębiorców udzielane w rachunku kredytowym i bieżącym:stopa bazowa + marża lub WIBOR + marża 2.Kredyty płatnicze dla przedsiębiorców udzielane na okres do 3 miesięcy:stopa bazowa + marża lub WIBOR + marża3.Kredyty na przedsięwzięcia inwestycyjne dla przedsiębiorców: stopa bazowa + marża lub WIBOR + marża4.Stopa dyskontowa przy wykupie wierzytelności leasingowychstopa bazowa + marża lub WIBOR + marża 5.Stopa dyskontowa weksli18,06.Wykup wierzytelności nabytych w drodze faktoringuwedług stawki referencyjnej WIBOR 7.Kredyty bezgotówkowe na zakup akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw państwowych, udzielane przedsiębiorcom20,15%8.Kredyty na zakup papierów wartościowych wprowadzanych do publicznego obrotu oraz będących przedmiotem obrotu na Giełdzie Papierów Wartościowych S.A. w Warszawie 17,5% 9.Kredyty inwestycyjne dla przedsiębiorców udzielone przed dniem 1 października 1996r. w rachunku kredytowym na okres powyżej 12 miesięcy 20,0%10.Kredyty dla gmin, na usuwanie skutków powodzi z lipca 1997r. (udzielone do dnia 31 grudnia 1997r. w ramach ustalonych limitów) - oprocentowanie według zmiennej stopy procentowej stopa bazowa + 2,5 pkt. procentowego 5. Rodzaje zabezpieczeń stosowanych przez PKO BP. Stosowane są następujące formy zabezpieczenia spłaty kredytu: * poręczenie, * weksel i poręczenie wekslowe, * gwarancje, * przelew (cesja) wierzytelności na zabezpieczenie, * przejęcie długu, * przystąpienie do długu, * złożenie kaucji, * blokada rachunków bankowych i depozytów, * przewłaszczenie na zabezpieczenie, * zastaw umowny na zasadach ogólnych, * bankowy zastaw rejestrowy, * zastaw na prawach, * zastaw ustawowy, * zastaw na statkach morskich, * hipoteka, * ubezpieczenie kredytu, Zakończenie. Kredyty w Polsce cieszą się dość dużym zainteresowaniem. Między innymi, powodem tego mogą być obniżane przez Narodowy Bank Polski stopy kredytów: redyskontowe, refinansowe i lombardowe, co w konsekwencji powoduje w bankach komercyjnych obniżenie oprocentowania od przyznawanych kredytów.To coraz niższe oprocentowanie kredytów powoduje zwiększenie ich udzielania, przez co rozwijają się przedsiębiorstwa i inne jednostki gospodarujące w konsekwencji prowadząc do szybkiego tempa wzrostu gospodarczego kraju.W pracy ukazano szeroką gamę kredytów oferowanych przez banki osobom fizycznym i podmiotom gospodarującym. Tak bogata oferta kredytowa możliwa była dzięki przemianom polskiego systemu bankowego. Proces ten będzie się nadal rozwijał, tym bardziej, że na rynku pojawi się wkrótce silna konkurencja banków zachodnich. Bibliografia: 1. Bitz M., "Produkty bankowe", Poltext, Warszawa 1996r.2. Dobosiewicz Z., "Podstawy bankowości", PWN, Warszawa 1997r.3. Heropolitańska I., "Kredyty i gwarancje bankowe", Warszawa 1997r.4. Jaworski L., Krzyżkiewicz Z., Kasiński B., "Banki - rynek, operacje, polityka", Poltext, Warszawa 1997r.5. Krzyżkiewicz Z., "Operacje bankowe. Rozliczenia i ewidencja", Poltext, Warszawa 1994r.6. Klukowska Katarzyna "Tańsze kredyty",Gazeta Wyborcza 14. 04. 99r.7. "Akademia Bankowości" Nr.1 (4) 1999r.8. "Akademia Bankowości" Nr. 3 1998r.9. "Prawo bankowe", ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Materiały i foldery reklamowe PKO BP: 1. Regulamin kredytu gotówkowego na cele konsumpcyjne w PKO BP,2. Kredyty konsumpcyjne dla osób fizycznych w PKO BP,3. Kredyt mieszkaniowy z funduszem powierniczym,4. Kredyt budowlano - hipoteczny,5. Kredyt na zakup pojazdów,6. Oferta kredytowa dla klientów indywidualnych,7. Kredyty dla posiadaczy kont osobistych,8. Strony internetowe PKO BP. 1 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. "Prawo bankowe" (Dz. U. Nr 140, poz. 939) 2 "Banki" Władysław L. Jaworski, Zbigniew Krzyżkiewicz, Bohdan Kosiński, wyd. Poltext Warszawa 1992r. 3 "Akademia Bankowości" Nr.1 (4) 1999r.4 Ustawa "Prawo Bankowe" Dz. U. z 1997r. Nr 140, poz. 939 5 Na podstawie: "Kredyty i gwarancje bankowe", Izabela Heropolitańska, Warszawa 1997r.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
dzialalnosc kredytowa banku
dokument ubiegajacy sie o kredyt inwestycyjny w banku
Dział 8 uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem
de Soto Pieniadz kredyt i cykle R1
Ustawa o swobodzie dział gosp
04 dział czwarty obowiązki pracownika i pracodawcy
Ustawa o Narodowym Banku Polskim
dpkumenty o kredyt
WNIOSEK O DZIAL SPADKU
Fizyka 1, zbiór zadań dla gimnazjum Dział ruch
Jak bezpiecznie korzystać z kredytu
Pogrzeb na kredyt

więcej podobnych podstron