1404383932

Iric kou /,H\< i|i'nir li do vo<lUr v magnotickćm |x>li (yolnó zavóAonćbo, (j)n IW) "!cjn..-mi rny proud, nadane pohyb. VodiÓ ho yych^łl, jak było jiź. wio/, m, .1,. vvtlac ii z li antonim tnagnotiokyob Hilovydi ćar na jednA Htram' <J>r Ili. Marnotickó jk>Io vodióo jo tvofono krułiovyini nilov^mi ńtrami, hiI..vó ńiry magnetu jhoii mozi póły rovnó. Na Iovć ntranó jnou «ilov<j »ry .I. prnti uimi marnot ii, tody Mat jioh ruAf. Na prnvó stranń hu iilo\.• i u • ii.iji, oAr. 117, jo iiiin silnójAI magnotickó polo. Vodić jo Km ŁlAÓeti vlovo

Motor tu i vodi<v na obvodu kotvy, ol/r. 27-1, proud jo do niob pHv«ien komuUtorem. Pod 8ovornlin |>ólom jo trobn priivÓ jodon vodić. Budo od-tła.’, u vlovo, lim ho kotva |H)otod, pod pól prijdo dalfil vodió a łon jo opAt odtlaćen vlovo. Tak to pogtupujo atólo, kofcva no pnidco roztoćl. Clm silnójM budou marnoty a proud vo vodićfch, tlm v6tftl budo krouticl momont, Na hHdoli kotvy jo nakl(noviina romonioo, z© ktoró mo odvńdl pobyli femcnom na strój.

Motory inohou byt na proud stejnosmórny iioIk> Htrldayy. 8tHdavy proud ho u. obyóojnó rozślril, protoie w dii tr&nsformovat a hospodiimó rozviid«t. Motoi\ |i,ik jhoii ładne, oImIuIiii snadnń. Vadou jcjich jo, źo mi nodajl libovolnó móuit otfWky (ot/uky ztivisl na poótu pólu). V dflno vńak ćasto |Mitrolmjomo plynulou rogulnd otdćok pro obrńbócl strojo. Tć snadno do-Kiihncmi' Htcjn<>.sinómym motorom. Vybody stejnosmórn^ch motoru pro pohon obriibócldi stroju jsou tody tak znaćnć, ż© ho dno.s v modoniloh dll-nAoh ćanto /.nv4dój(, ać nutno montovat t(A. UHmórftoyać proudu. Stojno-itntómó motory jsou nico 1,5 aź 2krat drażni neź Btejnó ailnó ntfldayć, alt* tiAetH na strojfch, ndtoł not roba oztdamych prevodu ani próvodovó (rychloHtnl) nkrlti*'- a zvyll no yyuiitf stroju (lepSI możnost prizpusobiti praoovnl rychloHti materidlu).

Noł w> rozhodnemc pro volbu motoru, nutno uvdżit, jaky motor strój potndmje, tedy jakć md mit motor ylastnoati. S tohoto blediska |>ojodndnu* nynl o nejduloiitójMch motoredi.

82. Vyklad ćinnosti elektromotoru

Było jit yyloiono, źo żdcznd tyć ovinutd drdtom, jlmź prodidzl proud, w •tane magnetem. Na jc<lnom konci w vytvof( scycml pól S, na drulidii

jiżnl pól J. PHbllilmc-łi severnl pól k jinćmu w yernlmu, budouncodpu-zovat, kdcito póły S a ./ ho navzdjoin prifcahujl. V motoru ho tato tyć j menu jo kotwi \ jeotoćne ułożona mozi dvónm póły silnydi nmgm-tu,

Ohr. ł«8.

J obr. 268.

Stojl-Ii na. |>oćńtku

kotara v poloze obr. A, jo •/ (*ól pritahovan k 8 a dole naopak S pól kotvy pHtahovńn k ./ pólu magnetu, także se kotva otoóf ttnórem .śipky. Proti pólóm by ho vńak za«tavila. Jakmile tedy prijdou póły proti sobó, je ve vinuti kotvy nuhle obróceń smór proudu (pomoc! tuk zv. sberaóu na komu-tótoni kotvy, viz ddle). Tam. kde mela kotva ./ pól, je najednou 8 pól. Protożc Htejnó póły «<• odpuzuji, bóź! kotva dal podle obr. B, nczastav! se. AŻ ho pootoói do polohy obr. A, proud ho obrót! a tak ot/ióen! stale pokraÓuje.

urno u '.

Stało r thOłuaj

Kotwa (rotor) ze źetez. ptechu

Obr. 269.

V praxi m»i kotva tvar vólcc a pólu je na siatom v!oe, obr. 269.

Klektromotor ind tedy tri zókladn! óaHti:

a)    Elektromagnct h |>óly, ktery vy-tvór! silnó magnetickó pole; u menfifch motoru je tvoren kostrou; nkórn<- mu sta lor, pólu mii że mit i v!ce, obr. 270.

b)    Kotw h vinut im /. isolovanćhodrótu na obvodu. Je magnetovóna proudy, kteró tfmto vinut!m prochdzeji. Je ułożona mezi póły statoru na hrldeli, na lożiskńch, aby se mohla toćit. Slożena je z plechu, obr. 271, v jejieb dróżkach jsou c!vky. Na obr. 272 je bubnord kotva se dvema pary c!vek.

c)    Komutator, ktery privód! proud do kotvy (u obvyk!óho typu elektro-motoru). Yinut! kotvy je vyvedeno k rade mwlenych lamel upravenych ve vdlec na hndeli; pfi otóóen! dolóhaji na lamely dva uhliky, zvane kartaóky. Ndzov pochaz! ze starólch dob, kdy sc proud pmódćl skutcćne dratenymi kartóóky.

C^Tpravou pólovych nustuvku na sta toru podle obr. 270 se co nejv!ce zkratl dralm siloy^ch car; takć vzduchova mezera mezi kotvou a póły se dćld co nejmendf, protoże ve vzduchove mezero se silovó Córy oslabuj!. Podrobneji

Obr. 27«.

obr. 271.

Obr. 272.

budou elektmmotory popsdny v dal&ich odstavc!ch; nejprve se rnusmie se-zndinit s vyzmimem protielektromotoricke sfly (była o n! uż nćkolikrdt /.minka).

ProtieUktromołorickd gila (r protienua). Kdybychom pustili do motoru proud, ale podrżcli kotvu. aby ae nemohla roztottt, zahralo by sc vinuti

Sr no

155