2808186052

1

D. Zdun ki ewicz-Jedynak, S1yli styka - wykład (6 A)

Styl naukowy i jego gatunki

Styl naukowy jest odmianą języka ogólnego o trzech podstawowych funkcjach Stanowi narzędzie:

•    niezbędne do zdobywania nowej wiedzy (funkcja poznawcza);

•    przekazywania nowej wiedzy członkom danej społeczności naukowej i na jej zewnątrz, (funkcja komunikacyjna);

•    kumulowania wiedzy i przechowywania jej z pokolenia na pokolenie (funkcja kumulacyjna).

Początki rozwoju nauki sięgają w Polsce wieku XIII i związane są z narodzinami pierwszych środowisk uczonych przede wszystkim prawników i lekarzy. Niemałe znaczenie miało założenie przez króla Kazimierza Wielkiego w 1364 r. Akademii Krakowskiej skupiającej środowisko uczonych i studentów. Początkowo językiem nauki była łacina. Epokowe dzieła naukowe, jak choćby De revolutionibus orbium coelestium (wydl543 r.) M. Kopernika czy Commmeniatarium de Republica emendanda libri V (1554 r.) A. Frycza-Modrzewskiego napisane były w języku łacińskim. Nierzadko jednak szybko pojawiały się ich przekłady na język polski (np. O poprawie Rzeczypospolitej w tłumaczeniu C. Bazylika 1577). Początki zatem polskiego stylu naukowego wiązać można z przełomem XVI/XVII. Wtedy także powstają nowe ośrodki akademickie skupiające polskich uczonych: Akademia Wileńska (1579 r.) i Akademia Lwowska ((1661 r.).

Istotną rolę dla rozwoju tej odmiany funkcjonalnej polszczyzny w następnych wiekach odegrało oświecenie. Nie do przecenienia jest w tym zakresie rola Komisji Edukacji Narodowej i Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, którego celem było opracowanie programów i podręczników szkolnych H. Kołłątaj, M. Poczobut-Odlanicki, Jani Jędrzej Śniadeccy, A. Naruszewicz, J. Bandurki, J.R. Czerniakowski, J.H. Osiński, P. Czenpińsłri, K. Kluk są czołowymi postaciami, które istotnie zapisały się dla kształtowania się polskiego stylu naukowego.

1. Odmiany polszczyzny naukowej

W praktyce jest to odmiana wewnętrznie zróżnicowana. O jej dyferencjacji decydują takie czynniki, jak: zróżnicowanie przedmiotowe i metodologiczne nauk, właściwości procesu komunikacji naukowej (rodzaj komunikatów: ustność lub pisemność), właściwości genologiczne tekstów, forma podawcza, cel wypowiedzi i rodzaj jej odbiorcy. Powyższe kryteria pozwalają wyodrębnić cztery zasadnicze typy polszczyzny naukowej: