2808184543

Sławomir Maszewski

KONSTYTUCJA 3 MAJA. ANALIZA.

KONSTYTUCJA (tac. constitutum)

W dawnej Polsce wszystkie ustawy sejmowe; zespół postanowień sejmowych wpisywanych do Metryki Koronnej i ogłaszanych drukiem, (do Metryki Większej - kanclerz, do Mniejszej - podkanclerzy; wpisywano przywileje, nadania i konstytucje sejmowe).Od XVIII wieku termin konstytucja oznacza ustawę zasadniczą wyposażoną w najwyższą moc prawną. Określa ona podstawy ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego, sposób powoływania najważniejszych ogniw aparatu państwowego i ich funkcjonowanie. Normuje także prawa i obowiązki obywatelskie._

NARODZINY KONSTYTUCJI Projekty Konstytucji

Między wrześniem 1789 a lipcem 1790 roku podjęła czynności Deputacja do ułożenia projektu nowej formy rządu. Od XI1.1790 roku pojawiają się projekty konstytucji przygotowywane konspiracyjnie

W dniu 23.XII.1789 roku uchwalono „Zasady do poprawy rządu", a w sierpniu 1790 roku Deputacja wniosła pod obrady „Projekt do formy rządu" autorstwa Ignacego Potockiego o charakterze „republikańskim" przewidujący ograniczenie władzy królewskiej. Dopiero w grudniu 1790 roku dochodzi do porozumienia z królem. Między grudniemXI 1.1790 a kwietniem 1791 roku na niejawnych spotkaniach przygotowano kilka tekstów

□    „Marzenia dobrego obywatela", przewidujące ideę monarchii konstytucyjnej)

□    „Reforma konstytucji"

□    „Prawa konstytucyjne" Hugona Kołłątaja.

Projekty konstytucji przygotowywano w ścisłym gronie. Pierwszy opracował sam król Stanisław August Poniatowski w języku francuskim. Rozwinął go królewski sekretarz, Włoch -Scypion Piattoli, a poprawiał go Ignacy Potocki przy udziale Hugona Kołłątaja. Poprawiony tekst wrócił do króla, który w marcu 1791 roku opracował nową wersję, którą poddali krytyce Potocki i Kołłątaj. W efekcie nową redakcję powierzono Kołłątajowi. Jego wersję przedyskutowano w szerszym gronie i z tego właśnie tekstu wyłonił się projekt konstytucji 3-go Maja. Autorami Ustawy Rządowej byli więc w równym stopniu: król, Scypion Piattoli, Ignacy Potocki i ks. Hugo Kołłątaj

Początkowo przewidywano ogłoszenie konstytucji 5 maja. Kiedy jednak z inicjatywy hetmana Franciszka Ksawerego Branickiego stronnictwo prorosyjskie zaczęło ściągać na ten termin swoich zwolenników do Warszawy, postanowiono przyspieszyć zamach o dwa dni. Wieczorem 2 maja, na prywatnym posiedzeniu, przedstawiono posłom - zwolennikom reform, tekst projektu konstytucji i uzyskał on jednomyślną aprobatę. Uznali oni, że jedynym sposobem ratowania Ojczyzny jest silny rząd, działający suwerennie wobec państw ościennych.

W nocy z 2 na 3 maja na tajnym zebraniu u marszałka Stanisława Małachowskiego zawiązano Asekurację, której członkowie zobowiązali się pod przysięgą bronić konstytucji w następnym dniu.

Rankiem 3 maja wartę przed Zamkiem zaciągnął regiment piechoty szefostwa Działyńskich. Na tarasach przed Zamkiem zatoczono kilkadziesiąt armat. Na sali sejmov\ej też podjęto nadzwyczajne środki ostrożności. Rębacze Branickiego zostali otoczeni przez „arbitrów" wywodzących się ze stronnictwa patriotycznego.

Na posiedzeniu sejmowym zebrało się 182 posłów. Wśród nich było 110 zwolenników Ustawy Rządowej i 72 jej przeciwników.

Debata trwała ponad siedem godzin. Zwolennicy reform zwracali uwagę na potrzebę wzmocnienia rządu wobec zagrożeń zewnętrznych, aby Polska nie stała się „niechybnym łupem przemocy i zmownej chciwości sąsiadów”.

Od początku przeciwnicy konstytucji usiłowali nie dopuścić do jej uchwalenia. Poseł kaliski Jan Suchorzewski wołał na sali sejmowej, że „uknowana jest rewolucja, która wolność narodu

i

s