Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej - Stomatitis
Zapalenie bł. śl. j. ustnej jest schorzeniem występującym u wszystkich gatunków zwierząt a tylko niektóre jego postacie są związane ściśle z poszczególnymi gatunkami zwierząt. Schorzenie może mieć uwarunkowanie pierwotne lub wtórne. Pierwotny przebieg schorzenia warunkowany jest czynnikami mechanicznymi, toksycznymi, termicznymi i zakaźnymi. W przebiegu wtórnym zmiany zapalne mogą być 'wynikiem schorzeń zakaźnych i alergicznych. Bardzo często zatrucia endo- i egzogenne oraz nieodpowiednie żywienie (tu szczególnie niedobór wit. A) sprzyjają rozwojowi schorzenia.
Objawy: ślinienie oraz miejscowe podwyższenie ciepłoty , niekiedy wyjściowo też podwyższenie ciepłoty ogólnej. U niektórych zwierząt ślinotok nie występuje a obecne jest charakterystyczne mlaskanie. Proces chorobowy trwa około 3-4 tygodni.
Nieżytowe zapalenie bł. śl. j. ustnej - Stomatitis catharalis
Jako schorzenie najczęściej występuje w praktyce. Przyczynami mogą być czynniki mechaniczne, zbyt twarde części karmy, ciała obce. U koni schorzenie mogą warunkować wadliwy zgryz, złe wędzidło, a u wielu innych zwierząt złej jakości zbiorniki na paszę. Przebieg z reguły jest łagodny. Niekiedy nieżytowe zap. bł. śl. może nagle wystąpić jako wynik braku składników mineralnych, witamin lub towarzyszyć schorzeniom zakaźnym (pryszczyca, ospa rzekoma, głowica, zołzy, choroba bł. śluzowych (mucosa disease).
Obraz schorzenia cechuje się występowaniem przekrwienia, zaczerwienienia, bolesności, rozpulchnienia, obrzmienia oraz zwiększonej wilgotności lżony śluzowej, co często objawia się ślinotokiem. Z jamy ustnej wydobywa się nieprzyjemny zapach, zwierzę ostrożnie pobiera karmę i powoli ją zjada. Na przebiegu przewodów ślinowych mogą tworzyć się torbiele. Bł. śl. jest obrzękła i rozlanie, rzadziej ogniskowo zaczerwieniona. U koni w wyniku dużego ucisku na naczynia żylne podniebienia twardego często występuje tzw. ząbrze Podniebienie twarde często więc występuje ponad uzębienie. Przy takim typie zapalenia często obrzęknięty jest również język. Na jego powierzchni często tworzy się nalot, którego barwa zależy od rodzaju skarmianej karmy. U bydła w wyniku podrażnienia nabłonek języka rozrasta się i występuje pod postacią brodawek nitkowatych przypominających swoim wyglądem szczotkę (owłosiony język). Niekiedy wbite plewy, ości lub włosy mogą powodować tworzenie się, szczególnie poniżej zębów siecznych, a także w bł. śl. warg wrzodów niekiedy wielkości ziarna grochu. U koni młodych powyższe czynniki mogą w okresie zmiany uzębienia trzonowego powodować enzootyczne pęcherzykowe zapalenie okostnej oraz rozdęcie szczęki górnej