Spoiwa mineralne - wypalony i sproszkowany minerał, który po wymieszaniu z wodą na skutek reakcji chemicznych ulega stwardnieniu, wykazując właściwości wiążące.
Ze względu na zachowanie się spoiw mineralnych w czasie twardnienia w środowisku wodnym rozróżnia się:
• spoiwa powietrzne - twardnieją (uzyskują odpowiednią wytrzymałość mechaniczną) tylko na powietrzu:
o gips oraz cement anhydrytowy (tzw. cement Keena), o spoiwo magnezjowe (tzw. cement Sorela),
o spoiwo krzemianowe ze szkłem wodnym, uzyskiwane przez zmieszanie szkła wodnego (roztwór krzemianów sodowych lub potasowych otrzymywany przez stopienie piasku z węglanem sodowym lub potasowym i rozpuszczenie stopu w wodzie pod ciśnieniem) z wypełniaczem mineralnym o uziarnieniu do 0,2 mm. jako wypełniacza używa się np. mączki kwarcowej. Obecnie raczej nie używane;
• spoiwa hydrauliczne - twardnieją na powietrzu i pod wodą:
Spoiwa powietrzne należą do najstarszych spoiw.
Zastosowanie gipsu do celów budowlanych datuje się od ok. 2600 lat p.n.e (Egipt). Był wykorzystywany do spajania bloków kamiennych w grobowcach oraz łączenia rur, białych wypraw ścian i stropów.
W Polsce użyto gipsu do wykonania zaprawy zastosowanej w fundamentach przybudówki kościoła przed romańskiego w Wiślicy (woj. świętokrzyskie) oraz w części rotundy na Wawelu. Także jeden z najstarszych kościołów w Krakowie (na Krzemionkach) ma okrągłą nawę wybudowaną przy użyciu gipsu.
Szersze stosowanie gipsu w Polsce datuje się od XVI!w, zwłaszcza jako materiału do robót sztukatorskich. W XX w. zaczęto stosować gips jako spoiwo do prefabrykatów, przy jego użyciu wznoszono budynki mieszkalne. Obecnie gips jest bardzo popularnym spoiwem
1