6827069022

POWSZECHNA HISTORIA PAŃSTWA I PRAWA-skrypt z podręcznika Michała Szęząnięękięgo

I.DESPOTIE WSCHODNIE

Ośrodki geograficzne stanowiące kolebkę wielkich państw: dldolina Nilu (Egipt)

odIVtysiącleciap.n.e.- 30r. p.n.e.- egzystencja państwa mimo wstrząsów najazdów- do podboju Egiptu przez Rzym b) dorzecze Eufratu i '/'ry/TSM-fMczopotamia)- ośrodek imperiów, które wielokrotnie zmieniały swą nazwę i władców III/IItys. p.n.e.- Mezopotamia przedmiotem rywalizacji ludów sumeryjskich i semickich I850p.n.e.- na gruzach państwa Ur powstał Babilon (panowanie Hammurabiego)

1650p.n.e- rządy Hettytów I530p.n.e.- rządy Kasytów

VIIIw.p.n.e.- na terenie Babilonu powstało państwo aryjskie, później królestwo Medów a potem królestwo chaldejskie Ylw.pn.e.- duże znaczenie państwa perskiego

330r.p.n.e- Aleksander Macedoński podbija państwo perskie. Aleksander rządzi także Grecją, Egiptem i Azją aż po Indus. Po jego śmierci Imperium rozpada się na monarchie hellenistyczne (księstwo Macedonii, zachodnio- azjatyckie królestwo Selenkidów, Egipt pod rządami ptolomeuszy), które następnie zostały podbite przez Rzym Źródła prawą w despotiach rzymskich;

-setki tysięcy tablic zapisanych pismem klinowym- mają wielkie znaczenie dla poznania stosunków społecznych i gospodarczych na Bliskim Wschodzie. Zapiski o treści prawniczej ilustrują prakty kę prawniczą, lecz nie zawierają ogólniejszych norm prawnych

-1901-odkrycie w Suzie spisu praw państwa babilońskiego z XVII w. p.n.e. Kodeksu Hammurabiego- tekst jest wyryty na bazaltowej skale ok. 2 metrów (obecnie przechowywany w Luwrze). Liczy około 300 paragrafów, zawierających przepisy' z dziedziny prawa procesowego, karnego i pry watnego (pomieszane). Sformułowane są kazuistycznie. Przepisy prawa mają charakter klasowy. Szeroko znane są przepisy normujące karę talionu (oko za oko ząb za ząb) i kary odzwierciedlające (ukradl-odciąć rękę). Brak w nich jakiejkolwiek konstrukcji teoretycznej ani jakiegokolwiek systemu oraz logiki abstrakcyjnej. -inspiracje Ksiąg Starego Testamentu- kultura prawnicza Izraelu- zwłaszcza 5-cio ksiąg Mojżeszowy Cechy starożytnych despotii:

1 .Rozciągały się głownie na wielkich przestrzeniach i miały charakter kontynentalny

2. Gospodarka opierała się na pracy niewolników

3. Monarcha miał despotyczna władzę (o charakterze teokratycznym- powiązane z religią). Jednostka była całkowicie podporządkowana państwu

4. Państwo zarządzane centralistycznie przez urzędników podporządkowanych monarsze. Odległość miedzy władzą centralną a organami lokalnymi utrudniały lub wykluczały trwałości centralizacji państwowej (źródło słabości despotii i przyczyna częstego rozpadania się ich)

II.STAROZYTNE PAŃSTWA ŚRÓDZIEMNOMORSKIE

i związane bezpośrednio z gospodarką morską powstały najpierw u wschodnich wybrzeży Morza Śródziemnego (Grecja, Azja Mała) a później u wybrzeży zachodnich (Wiochy, Sycylia pd. Francja)

2000r. p.n.e- kultura kreteńska (wyparta przez Achajów)

llOOr. p.n.e-Dorowie panami Małej Azji i Gracji- początek cywilizacji greckiej

1.    Sparta

XIw. p.n.e-powstanie Sparty w wyniku podboju Peloponezu przez Dorów. Sparta była monarchią rządzona przez dwóch królów (Likurg- stworzył podstawy arystokratycznego ustroju Sparty). Handel zewnętrzny nie odgryw ał zbyt wielkiej roli a podstawą gospodarki było rolnictwo w związku z czym społeczeństwo dzieliło się na 3 klasy:

•    Spartiaci- Klasa panujące. Od 7 roku życia byli wychowywani w rygorach życia w ojskowego. Bronili kraju i brali udział w wojnie (charakter militarny państwa). Tylko oni mieli prawa polityczne

•    Periojkowie- ludność miast zajmująca się głównie rzemiosłem i handlem, byli wolni ale nie mieli praw politycznych. Było ich wielu dlatego eferowie mieli praw'o pozbawienia życia bez sądu dowolnej ilości periojków w wypadku najazdu wroga

•    helioci- ludność autochtoniczna podbita przez spartiatów', ale bez praw politycznych oraz cywilnych- stanowili własność państw a. Krypteje- ekspedycje kamę przeciw helotom podczas których zabijano ich określona liczbę

Ustrój państwa- władza królewska zredukowana do funkcji kapłańskich. Organy arystokracji.

*Geruzja- 28 spartiatów po 60r. życia- decydowała o najważniejszych spraw ach państwowych. W skład jej wchodziły osoby wybrane przez Apellę

*Apella- organ o charakterze doradczym. Początkowo wszyscy spatiaci po 20 roku życia, później kilkadziesiąt osób *5 eforów- w ładza wykonawcza wybierana na 1 rok- w iększość uprawnień królewskich. Centralny zarząd kraju.

2. Atenv- pierwotnie monarchia, następnie ustrój arystokratyczny, a potem demokratyczny .

Arystokracja rodowa (eupatrydzi) składała się z :

-9 archontów'

-Areopag (organ kolegialny)- złożony z byłych archontów. decydował o najważniejszych sprawach i byl najwyższym trybunałem

VIIw. p.n.e- tendencje demokratyzacji ustroju związane z grecką ewolucją gospodarczą i pieniężną. Pojawiła się nowa kategoria społeczna- rodzaj burżuazji, plutokracji, złożonej z osób bogacących się na handlu i produkcji przemysłowej. Nastąpiły długotrwale walki miedzy rodową arystokracją ziemską a klasami miejskimi. Nastąpiły liczne reformy. Ludność Aten dzieliła się na obywateli i nieobywatełi a po reformach:

-594p.n.e- reformy Solona- podział społeczeństwa na 4 klasy wg kryterium majątkowego

1