8490742643

Studia dzienne PS, 2016/2017 dr hab. R. Szarfenberg, Teoria polityki społecznej temat 2, wersja 1.1, 26.02.17

Mapa pojęciowa polityki społecznej

Spis treści

Wstęp.......................................................................................................................................................1

Polityka jako politykowanie i rządzenie....................................................................................................1

Problem podmiotowości kolektywnej.......................................................................................................4

Model koalicji rzeczniczych......................................................................................................................6

Podziały polityki publicznej a polityka społeczna.....................................................................................9

Trzy grupy kategorii teoretycznych.........................................................................................................12

Problemy demarkacji - polityka społeczna a polityka gospodarcza.........................................................17

Problem demarkacji - kontynenty socjologiczny    i etyczny......................................................................21

Wnioski..................................................................................................................................................22

Pytania i zadania.....................................................................................................................................23

Wstęp

Dla klasycznej definicji zasadnicze jest wskazanie szerszej kategorii (genus proximum), do której definiowane pojęcie należy, a następnie wskazanie cechy lub cech definicyjnych wyróżniających je na tle innych obiektów tego rodzaju (differentia specifica). Sądzę, że w dotychczasowej refleksji teoretycznej nad polityką społeczną nie próbowano bezpośrednio rozwiązać problemu genus proximum, czyli nie postawiono otwarcie pytania o to, do jakiej szerszej kategorii zjawisk należy polityka społeczna (poza stwierdzeniami, że jest nią po prostu polityka). Spróbuję uzasadnić stanowisko, że tą szerszą kategorią jest pojęcie polityki publicznej i zastanowić się nad konsekwencjami jego przyjęcia.

Po rozstrzygnięciach odnośnie genus proximum przejdę do przeglądu treści definicji polityki społecznej w poszukiwaniu zestawu jej podstawowych kategorii.

Polityka jako politykowanie i rządzenie

Problem z pojęciem polityki mamy m.in. dlatego, że w polskim języku nie stosuje się dwóch odrębnych nazw dla dwóch odrębnych aspektów polityki: 1) w sensie walki o władzę polityczną, 2) w sensie stosowania jej do osiągania innych celów poza władzą, np. rozwiązywanie problemów społecznych, zaprowadzanie ładu i porządku, wspomaganie rozwoju społecznego. Ten drugi aspekt wydaje się być mniej teoretycznie zgłębiony w naszej tradycji politologicznej. W języku angielskim pierwszy oznaczany jest jako politics, a drugi - jako policy. W obu przypadkach władza nad państwem odgrywa zasadniczą rolę i jest centralnym elementem polityki jako takiej. Co innego jednak, gdy władza ta jest celem działania, a co innego, gdy jest instrumentem realizacji innych celów niż ona sama. Pierwszy aspekt, w którym władza jest celem można nazwać „politykowaniem”, a drugi, w którym jest ona środkiem lub instrumentem do realizacji innych celów - „rządzeniem”, ewentualnie „sterowaniem” czy „koordynowaniem”, albo inaczej „polityką publiczną”. Jedna z jej popularnych i krótszych definicji brzmi tak: „Wszystko co rząd zdecyduje się robić lub nie robić” (T. Dye).

Krótki komentarz do tej definicji. Po pierwsze, „rząd” należy rozumieć tu szeroko, w każdym razie szerzej niż nasza Rada Ministrów, tzn. łącznie z koalicją rządową w parlamencie oraz zaufanymi doradcami i ekspertami (jak się przekonamy dalej mogą być włączeni też dziennikarze czy aktorzy ponadnarodowi popierający podobne rozwiązania). Po drugie, jeżeli rząd powstrzymuje się od robienia czegoś mimo nacisków na to, aby się tym zajął, to też będzie to forma rządzenia i polityki publicznej. Rządzący nie zajmują się bardzo wieloma sprawami, którymi teoretycznie mogliby się zainteresować, stąd głównym sposobem obserwacji takiej polityki (czasem nazywanej „nie-działaniem”) jest wyróżnienie systematycznie powtarzanych na forum publicznym postulatów, na które nie ma odpowiedzi w polityce publicznej.

1