9463506170

choroby naczyń

Podstawy fizjologii układu limfatycznego. Obrzęk chłonny

The basis ofphysiology of the lymphatic system. Lymphedema

Michał Wiktor. Tomasz Synowiec. Maciej Liweń

Streszczenie

t Tidad chłonny pełni istotni} rolę w organizmie. IYoecsy patologiczne w jego obręłMc prowadzą do powitania obrzęku chłonnego. I\>mimo że ten problem dotyczy dużej liczby pacjentów, jest często bagatclizowany i niedoceniany przez lekarzy i fizjoterapeutów. Poniższy artykuł opisuje anatomię i fizjologię układu chłonnego, patofizjologię obrzęku chłonnego, metody diagnozowania i leczenia, ze szczególnym uwzględnieniem ręcznego masażu limfatycznego.

Słowa kluczowe: układ limfatyczny, limfa, obrzęk chłonny, ręczny masaż limfatyczny.

Abstraot

The lymphatic system pcrlbrms an important role in the organism. P.ithological proccsscs of this system lead to appearing lyphcdcma. In spite of the fact that the łyplicdcma conccrns a lot of patients, it is minimized and underestimated by doctors and physiothcrapists. This paper presents an ovcrvicw of the anatomy and physiology of the lymphatic system, pathophysiology of lymphedema, methods of diagnostics and treatment, cspcci.illy manuał lymphatic drainage.

Key worda: lymphatic system, lympha, lymphedema, manuał lymph drainage.

Wstęp

Elementy układu, który dziś określamy mianem układu chłonnego, były opisywane już w starożytności. Hipokrates pisał o białej krzci zo ziyzłac/i, a Arystoteles odnalazł włókna zawierające bezbarwny płyn, zlokalizowane między naczyniami krwionośnymi i nerwami. Dopiero XVII i XVIII w. przyniósł odkrycia dotyczące różnych aspektów anatomii i fizjologii układu chłonnego jako całości. W 1627 r. Gasparo Asclli jako pierwszy opisał układ chłonny, w tym samym wieku Swammerdam znalazł w kolektorach chłonnych zastawki, w XVIII w. Louis Petit zaprezentował szerzenie się raka gruczołu piersiowego do węzłów chłonnych pachowych [ 1 ]. Anatomia układu chłonnego była prawic całkowicie znana w XIX w., pomimo tego pozostawało jeszcze wiele niewyjaśnionych kwestii. O ile w ostatnim stuleciu wiedza na temat układu krwionośnego stale rosła, o tyle badania nad układem chłonnym zastały odsunięte na dalszy plan. Nadał np. kontrowersyjne jest ontogcnctycznc pochodzenie naczyń chłonnych - czy pochodzą z naczyń żylnych, czy powstają de urno z limfangioblastów, czy też w rzeczywistości oba procesy prowadzą do rozwoju układu chłonnego [2]. Mechanizm szerzenia się niektóry ch nowotworów' oraz powstawania przerzutów w węzłach chłonnych ciągle w wielu przypadkach jest niejasny i wymaga dalszych badań.

Fizjologiczne podstawy powstawania limfy

Chionką nazywa się płyn tkankowy znajdujący się w naczyniach chłonnych. Skład chłonki zależy od funkcji i stanu narządu, z którego limfa jest odprowadzana. Różni się on od osocza, choć właściwości fizyczne są podobne. Białko w minimalnym tylko stopniu jest produkowane miejscowo, prawic całe pochodzi z naczyń włosowatych krwionośnych. R>-nieważ przesączanie białek przez ścianę naczyń zależy od stopnia ich przepuszczalności, dlatego jego stężenie w chloncc jest niższe niż w osoczu. W związku z funkcją chłonki i układu limfatycznego, procentowa ilość cytokin i chcmokin jest inna niż w osoczu i zależna od aktywności procesów immunologicznych. Istotnym elementem chłonki są komórki układu odpornościowego. Ich skład fenoty-powy jest inny w osoczu i limfic. Zależne jest to głównie od zdolności wynaczyniania populacji komórkowych. W chloncc stwierdza się więcej limfocytów T (w szczególności aktywowanych), mniej zaś limfocytów B niż w osoczu, zawiera ona również komórki I-angcrhansa skóry i makrofagi. Pozostałe składniki limfy, jak jony, składniki mineralne, tłusz-

80