9753389869

umaniMcr Ur/.|d Musu KIELCE

G e o Trop

TRYLOBITY

Dziwaczne stwory sprzed 540 milionów lat

Świat sprzed 540 milionów lat (w okresie zwanym kambrem) wygląda zupełnie inaczej niż dzisiejszy. Lądy przerażają pustką. Są to jedynie surowe skały poddawane nieustannie siłom natury, nie ma zwierząt, nie ma nawet roślin. Niech nas jednak nie zmyli pierwsze wrażenie. Ten świat pełen jest życia. Trzeba tylko wiedzieć jak je znaleźć...

/

Zanurzmy się w morzu...

Prawdziwe bogactwo i różnorodność prehistorycznego świata tkwi w morskich głębinach. Tam. w toni wodnej unosi się drobny plankton, jednak prawdziwe życie kwitnie głęboko na dnie. gdzie wśród pierwotnych liliowców i ramienionogów żerują dziwaczne stworzenia. To trylobity - stawonogi, które maszerują po dnie kambryjskiego morza. Przegrzebują one przydenny muł w poszukiwaniu pożywienia.

Trzy jak tri-lobites...

Wzrok przykuwa ich charakterystyczna budowa ciała. Mimo. że składa się ono z wielu segmentów, dominuje potrójny podział. Możemy wyróżnić cześć głowową (tzw. cefalon). tułowiową (toraks) i tylnią (pygidium). Uderzająca jest rozmaitość kształtów i wielkości. Zdarzają sie okazy rzędu kilkudziesięciu cm, ale również zupełnie mikroskopijnej wielkości rzędu kilku milimetrów.

Praktyka czyni mis trza...

Zwierzęta te opanowały w morzu różne głębokości, dostosowując się do otaczających je warunków. Osobniki, które żyją w strefie głębokiej, gdzie nie dociera światło słoneczne, lub te które zagrzebują się w osadzie nie mają w ogóle oczu. Natomiast w strefie płytkiej, nasłonecznionej spotkać można trylobity o

dużych wystających oczach o niespodziewanie skomplikowanej budowie. Dzięki specjalnym soczewkom w oku (zbudowanym z kryształków kalcytu) udaje się im pomijać efekt załamywania światła w wodzie, doskonale widzą zarówno do góry. jak i na boki. Warto dodać, że człowiek opanował wykonanie podobnej soczewki dopiero w XVII wieku!

Ze względu na nieustannie czyhające zagrożenie ze strony większych drapieżników, te niepozorne stworzenia wykształciły szereg systemów obronnych. Cechą wyróżniającą trylobity jest silnie zwapniały pancerz, który broni przed atakami z góry. Niektóre z tych stawonogów mają potężne kolce. Są też takie, które wykształciły szkielet tak zbudowany, by w razie zagrożenia zwinąć się w pancerną kulkę.

Siła przetrwania...

Dzięki tak bogatemu zróżnicowaniu i różnorodnym formom przystosowawczym, zwierzęta te dokonały rzeczy niewyobrażalnej dla człowieka - przetrwały prawie 300 milionów lat i dożyły końca ery paleozoicznej. Bogactwo znajdowanych dzisiaj form skamieniałych trylobitów, to nie tylko wielka gratka dla poszukiwaczy skamieniałości. To również precyzyjne narzędzie w rękach geologów, którzy na podstawie zmiany gatunków w czasie określają wiek skał.

Powrót do teraźniejszości...

Dzisiaj trylobity są jedynie świadectwem innego, wymarłego świata. Można je znaleźć w skałach paleozoicznych. czyli takich, które powstały od 542 do 251 milionów lat temu. W Polsce dobrym miejscem na poszukiwanie tych niesamowitych skamieniałości są Córy Świętokrzyskie, między innymi w urokliwym wąwozie Prągowca. Odsłaniają się tam skały wieku sylurskiego (sprzed 416 milionów lat) z kolczastymi trylobilami z rodzaju Odontopleura, które mogą stanowić doskonały początek kolekcji skamieniałości dla pasjonatów podróży w czasie.