- w zasadzie art. 28§1 jest niepotrzebny, bo wystarczy kwalifikacja prawna z art. 9§1
- odpada przestępstwo umyślne, ale należy rozważyć, czy sprawca popełnił przestępstwo nieumyślne
- ten rodzaj błędu ma największe znaczenie, jeżeli dane przestępstwo nie ma typu nieumyślnego, bo wówczas sprawca w ogóle nie popełnia przestępstwa (np. art.208 w przypadku błędu co do znamienia wieku osoby)
- istnienie artykułu 28§1 jest jasną sugestią od ustawodawcy, że w Polsce nie ma zgody na teorię finalizmu i negatywnych znamion przestępstwa. Dlatego w KK funkcjonuje rozgraniczenie na błąd co do faktu(znamion) i błąd co do kontratypu (art.29)
Art. 28§2 KK - błąd co do okoliczności wpływającej na łagodniejszą kwalifikację prawną
- Jest to odmiana błędu co do znamion
- Różnice: sprawca ma zamiar popełnienia przestępstwa
- Sprawca uroił sobie, że zachodzi okoliczność będąca znamieniem przestępstwa, od której zależy łagodniejsza odpowiedzialność karna. Ten błąd MUSI BYĆ USPRAWIEDLIWIONY: sprawca nie mógł go uniknąć mimo dochowania należytej staranności
- Dot. znamienia, które tworzy typ UPRZYWILEJOWANY. Ustawodawca nie reguluje, co się dzieje, jeśli sprawca jest w błędzie co do znamienia kwalifikującego (które tak naprawdę nie zachodzi). Większość komentatorów postuluje tutaj stosowanie analogicznie art. 28§2, tzn. sądzić za typ podstawowy
- Jeżeli sprawca ma zamiar popełnienia przestępstwa, ale brakuje przedmiotu czynności wykonawczej, to jest to usiłowanie nieudolne. Jeżeli nie ma zamiaru - to art. 28§1.
Art. 29 KK - błąd co do okoliczności wyłączającej winę/bezprawność
- Sprawca uroił sobie, że działa w okoliczności wyłączającej winę albo bezprawność
- Sprawca ma świadomość, że wyczerpuje znamiona przestępstwa
- Jeżeli błąd sprawcy będzie usprawiedliwiony, to nie ma winy i przestępstwa
- Jeżeli błąd sprawcy będzie nieusprawiedliwiony, to jest wina i przestępstwo, ale sąd ma możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary
- Można być w błędzie co do każdego kontratypu, trudniej z okolicznościami wyłączającymi winę (czy można być w błędzie co do własnej poczytalności albo wieku? Raczej nie. Ale można być w błędzie co do rozkazu albo co do stanu wyższej konieczności - niewłaściwa ocena proporcji dóbr)
Art. 30 KK - błąd co do prawa/co do bezprawności/ co do oceny prawnej
- Sprawca nie ma świadomości, że jego zachowanie jest bezprawne
- Błąd musi być usprawiedliwiony
- Jeżeli błąd sprawcy będzie nieusprawiedliwiony, to jest wina i przestępstwo, ale sąd ma możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary
- Orzecznictwo bardzo zawęziło ten błąd (art.30 nie jest równoznaczny z tym, że ignorantia iuris non nocet!)
- Jeżeli ktoś ma zdolność czytania i jest w stanie zapoznać się z tekstem ustawy, raczej na pewno nie może powołać się na błąd co do oceny prawnej. W związku z tym usprawiedliwione błędy co do oceny prawnej zdarzają się bardzo rzadko
- Można się powołać na taki błąd, jeżeli stosujemy się do orzeczenia SN albo TK, a później dany organ zmienia zdanie i treść orzeczenia jest inna
- Jeżeli ma się świadomość bezprawności administracyjnej czy cywilnej, to nie można się powołać na błąd co do prawa (nie trzeba mieć świadomości bezprawności karnej)
20