1299076143

210 Tradycja i nowoczesność

Podczas wędrówek taborami życie prywatne rodzin ograniczano do minimum. Fot. Archiwum Stowarzyszenia Romów w Polsce

-—«---- (Oświęcim)

wią wyznacznik zachowań. Np. zachowania seksualne są determinowane przez: wierność małżeńską, wstydliwość sytuacji, „przymus” rodzenia dzieci i system skalań związanych z seksem. Ponadto mamy tu jeszcze kontrolę sprawowaną nad dziećmi (lub ogólniej — starszych nad młodszymi), podział władzy (patriarchat), zakres swobody pozostawiony członkom rodziny (inny dla mężczyzn i dla kobiet), podział ról. Istotny wpływ ma również więź łącząca ze sobą nawzajem poszczególnych członków rodzin romskich, polegająca moim zdaniem również na silnych związkach emocjonalnych, poza tym na szacunku, miłości do dzieci, wzajemnym przywiązaniu i poczuciu bezpieczeństwa.

Przedstawiciele niektórych rodów, głównie tych bogatych i zachowawczych (Jaglanie, Rapacie oraz lepiej sytuowane materialnie rodziny Lesiaków i Plonia-ków), sądzą, że ich tradycja jest ciągle taka sama, że jest niezmienna, chociaż wśród innych rodów na pewno zanika, tzn. nie jest respektowana. Oni sami wpajają młodemu pokoleniu bezwzględne przestrzeganie zasad. Mead pisała, że kultura okresu dzieciństwa może być wyuczona w sposób bezwarunkowy, co spowoduje, że kontakt z członkami innych kultur bywa tak rzadki i wrogi, że jednostkowe poczucie tożsamości może się okazać zbyt silne, aby podważyły je jakiekolwiek zmiany¹. Dalej przyznaje, że w wolno zmieniających się społeczeństwach — a do takich zaliczają się Romowie — małe, wyraźne zmiany, które odróżniają pokolenia, mogą być traktowane jako moda². Np. cechą stylu życia niektórych Romów są podróże, ale obecnie nie wozami konnymi, lecz samochodami preferowanych marek. Podo-

1

   M. Mcad, Kultura i tożsamość, op. cit., s. 55.

2

   Ibidem, s. 69.