1299075992

Sposoby zawierania małżeństw 117

...dobrobyt na drodze do nieba... (Jag. 1)

Romowie należący do Polska Roma nie przywiązują jednak dużej wagi do zawierania ślubów kościelnych czy cywilnych.

Są pary, które idą do Urzędu Stanu Cywilnego i biorą ślub cywilny, ale cygańskie wesele jest najważniejsze... (Chał. 2)

jeżeli młodzi są pełnoletni, to tuż po ślubie cygańskim biorą ślub kościelny, który — jak twierdzą respondenci — różni się od cygańskiego tym, że jest udzielany przez księdza, który odprawia nabożeństwo i rozdaje komunię świętą. Tutaj też zostają nałożone obrączki. Zdarza się, że osoby zawierające tylko ślub tradycyjny po kilku, a nawet kilkunastu latach biorą śluby cywilny i kościelny (jag. 1). Przyczyną odłożenia na przyszłość tych ceremonii najczęściej jest ich koszt, zbyt młody wiek nowożeńców lub brak potrzeby innych zaślubin niż tradycyjne.

Większość respondentów pomija jednak w swoich wypowiedziach kwestię ślubów cywilnych i kościelnych, uznając je za nieistotne dla funkcjonowania kultury romskiej lub pomniejszając ich znaczenie.

U Warmijaków z Tomaszowa Mazowieckiego ślub kościelny jest jednak równoważny ślubowi tradycyjnemu. Zdaniem tamtejszego wójta, wiązanie młodym rąk stulą ma sens taki sam, jak wiązanie rąk apaszką przez rodzica lub matrona w czasie zaślubin tradycyjnych'"¹. Jego zdaniem, ślub tradycyjny można zastąpić ślubem kościelnym, który nawet jest ważniejszy. Kiedy młodzi są pełnoletni i biorą ślub kościelny, nie są już konieczne tradycyjne zaślubiny. Badania jednak tego nie potwierdziły, ponieważ wszyscy respondenci z Tomaszowa Mazowieckiego mieli ślub tradycyjny (mangavipen), czasem cywilny, ale żaden z nich nie miał ślubu kościelnego pomimo określonej prawem pełnoletności. Zdarza się również, że ślub kościelny zastępowany jest przez błogosławieństwo udzielane przez księdza. Nie dochodzi wtedy do wymiany obrączek, ale pobłogosławienie pary umacnia ich związek. Dla niektórych Romów obrączki są tylko rekwizytem w obrządku obcym ich kulturze tradycyjnej i nie stanowią przedmiotu znaczącego dla zawieranego małżeństwa. Jest to raczej pamiątka, którą można zastąpić np. wymianą łańcuszków, i to niekoniecznie podczas uroczystości zaślubinowych, ale po kilku tygodniach, miesiącach, czy nawet latach (Les. 5).

Nieliczni dostrzegają podobieństwo pomiędzy ślubem cywilnym a tradycyjnym:

Mało kto robi sobie cywilny ślub, nasz cygański jest taki jak wasz cywilny. Tam podchodzi pani i mówi, a u nas starszy każe obiecać młodym, że będą razem i zamiast obrączek wiąże im ręce taką chustą... (Pach. 1)

Zaślubiny tradycyjne (mangavipen) są najważniejszą formą zawarcia związku małżeńskiego w kulturze romskiej (cygańskiej). Często był to i nadal jest jedyny rodzaj ślubu praktykowany przez Romów.

Oto jak respondenci relacjonowali przebieg zaślubin tradycyjnych:

31

„Matron” to starszy, osoba w podeszłym wieku.