1299075993

118 Sposoby zawierania małżeństw

...wtedy robią tak zwany ślub cygański. Przyprowadzają do domu rodziców i w ich domu jest ten ślub. 1 wtedy starszyzna, to znaczy starsze osoby udzielają tego ślubu, ale nie kobiety, tylko mężczyźni, którzy są w tym gronie. Często jest to w domu, jak mają duży, albo na sali. Wtedy taki starszy, wybrany, przed którym czują respekt, on udziela im tego ślubu. Wiąże im ręce wstążkami. 1 to jest ich ślub i jest on bardzo ważny, on nigdy nie może spowodować rozwodu. Chyba, że zdrada jest ze strony kobiety. Bo z chłopami to różnie, bo oni to i podrywają. Ale kobieta nie może, musi być wierna... (Jag. 1)

Wzięłam ślub kościelny i obrzędowy też. Są Cyganie, co to bez ślubu żyją. Takie zaręczyny zrobią w mieszkaniu. Łączą ręce wstążką lub chustką i mówią sobie, żeby się pobrali, żeby się nie rozeszli, żeby się razem zestarzeli, żeby doczekali prawnuków. (Les. 2)

W relacjach Warmijaków z Tomaszowa Mazowieckiego zawsze występuje „król” jako osoba zazwyczaj obecna w czasie zaślubin:

Jak jest wszystko gotowe, to cala rodzina jest na tej sali, mówi nasz król cygański, żeby nas zawołać. My przychodzimy — to młoda para, śpiewają jej „sto lat”. Wychodzi król, dziadek tych młodych, dziadkowie i teraz biorą na przykład babci chustkę i związują ręce... (War. 2)

Możemy wyróżnić kilka zasadniczych elementów składających się na zaślubiny tradycyjne. Ślubu udziela osoba starsza, pełniąca rolę autorytetu społecznego w grupie, w której odbywają się zaślubiny. Autorytet wyjaśnia młodym cel i sens aktu małżeństwa oraz przewiązuje im dłonie na znak zaślubin. Do przewiązywania dłoni służyć może: chusta starej kobiety, wstążka, sznurek, tasiemka, fartuch — najlepiej w kolorze czerwonym. Następnie młodzi publicznie składają obietnicę dochowania wierności w małżeństwie, a goście oblewają ich wódką lub szampanem. Na koniec mężczyźni podnoszą młodego, a kobiety młodą i podrzucają do góry.

Za autorytet społeczny uważa się mężczyznę, człowieka starszego, ale również starą kobietę, która z racji podeszłego wieku straciła swoje właściwości kalające. Toleruje się również udzielenie ślubu przez osobę dużo młodszą, rodziców, a nawet w skrajnych przypadkach przez rodzeństwo. Romowie często mówią, że ślubu udziela „najstarszy Cygan”, czyli najważniejszy spośród decydentów.

Nie tylko wiek i zachowanie budzące ogólny szacunek mają wpływ na to, czy dana osoba dysponuje autorytetem, czy nie. lest jeszcze kilka czynników, może mniej istotnych, ale zwiększających szanse na prestiż w grupie. Są to: odpowiedni, wzbudzający respekt wygląd zewnętrzny (duża waga i wzrost, zarost — broda, wąsy), majątek (biżuteria, duży i drogi samochód! oraz związana z nim hojność i dowody na wywieranie wpływu na nie-Romów w postaci dokumentów, zaświadczeń³⁷.

Przemowa nie jest wcześniej układana, lecz improwizowana. Niemniej jednak mówca powinien przestrzec przed zagrożeniami czyhającymi na młode małżeństwa, wymienić obowiązki męża wobec żony i żony wobec męża. Musi powiedzieć o tym, że małżeństwo zawiera się raz na całe życie, upewnić się, że młodzi chcą się pobrać i że ich rodzice wyrażają na to zgodę.

³² A. Sutherland, op. cit., s. 116-117.