1419576537

METODYKA DOBORU PRÓBY W AUDYCIE WEWNĘTRZNYM

których liczba równa się wartości tego salda. Prawdopodobieństwo wyboru do próbki jest proporcjonalne do wartości elementu zbioru. Przykładowo jednostka o wartości 100 zł ma 10 razy większe prawdopodobieństwo być wybrana do badania niż jednostka o wartości 10 zł. Podczas badania wylosowanych elementów sprawdza się czy są one wykazane w poprawnej wysokości. Następnie ustala się, czy suma wartości wykrytych błędów jest istotna, a zatem czy saldo (grupa operacji) jest wykazane we właściwej wysokości¹⁹.

Metoda ta pozwala na:

1)    losowy wybór dużych kwot,

2)    poprzestanie na mniejszej - niż w innych metodach statystycznych - liczebności próby, pod warunkiem, że oczekuje się znalezienia w próbce niewielkiej ilość błędów (metoda jest bardzo wrażliwa na błędy)²⁰.

Nie powinna być ona stosowana w przypadku jeżeli oczekuje się wykrycia znaczących błędów w próbce i jeżeli chce się objąć badaniem w pierwszym rzędzie pozycje o małej wartości (ujemnej, zerowej, mniejszej od przeciętnej). Jest to związane przede wszystkim, ze stosowanym tu schematem losowania i sposobem uogólnienia wykrytych błędów.

Próbkowanie według zmiennych obejmuje szeroką gamę metod próbkowania. Najważniejsze z nich, to:

1)    próbkowanie metodą „średnio na jednostkę”,

2)    badanie według hipotezy audytora,

3)    metoda szacowania różnicy lub proporcji.

Polega ono, w zależności od zastosowanej metody, bądź na estymacji wybranych parametrów badanej populacji, bądź na weryfikacji hipotezy dotyczącej wartości sprawdzanego salda (grupy operacji).

W przypadku próbkowania metodą „średnio na jednostkę”, na podstawie wylosowanej próbki dokonuje się estymacji przedziałowej wartości weryfikowanego salda (grupy operacji). Następnie sprawdza się, czy wartość badanego salda (grupy operacji) znajduje się w oszacowanym przedziale. Jeżeli tak, to można je uznać za poprawne. W przeciwnym wypadku należy zastosować inną technikę badania, w celu oszacowania wartości nieprawidłowości obciążających weryfikowane saldo (grupę operacji).

Badanie według hipotezy audytora oraz metoda szacowania różnicy lub proporcji polegają na weryfikacji hipotez statystycznych. W pierwszym przypadku weryfikowanym

¹⁹    Por.: K. Owczarek. Próbkowanie według prawdopodobieństwa proporcjonalnych wielkości: Rachunkowość 1997. nr 7.

²⁰    Por.: G. Albrieux. G. Poupa. op. cit., s. 21.