METODYKA DOBORU PRÓBY W AUDYCIE WEWNĘTRZNYM
Należy także jednoznacznie określić, co stanowić będzie błąd (odchylenie). Przykładowo może on polegać na:
1) niewłaściwej kwalifikacji operacji,
2) zaliczeniu operacji do niewłaściwego okresu,
3) omyłce liczbowej w dokumentach,
4) braku pewnych danych (np. określenia "oryginał" faktury, numer NIP, podpis),
5) niepoprawnej wycenie danego składnika majątkowego.
Mając tak określoną populację, należy rozważyć istotę tworzących ją elementów, a w szczególności czy zawiera ona elementy kluczowe, czy też nie. Jeśli bowiem jakieś jednostki mają znaczną wartość, przekraczającą poziom istotności ustalonej na etapie planowania audytu, muszą być one podane badaniu pełnemu. Takiego postępowania wymagają także operacje nietypowe. Następnie, nim podjęta zostanie decyzja o przeprowadzeniu próbkowania reszty populacji, konieczne jest ustalenie, czy nie uzyska się wystarczających dowodów audytu sprawdzając jedynie pozycje kluczowe.
Przykładowo:
1) zbiorowość obejmuje operacje nietypowe lub wielkości szacunkowe, a zatem mało jednorodne;
2) zbiorowość obejmuje ilościowo niewielką liczbę danych, kwotowo znaczących - zbadanie tej niewielkiej ilości elementów pozwala uzyskać dowody badania dotyczące znaczącego odsetka populacji;
3) można zaufać systemowi kontroli wewnętrznej, zaś przegląd analityczny dostarcza przekonywujących dowodów - badanie stosunkowo małej liczby danych pozwala uzyskać wystarczające dowody audytu25.
Następnie należy dokonać wyboru sposobu próbkowania rewizyjnego. Po wyborze metody próbkowania należy określić zakres zastosowania narzędzi informatycznych do badania (np. pakietu Ms Office). Będzie on zależał od techniki prowadzenia ewidencji. Jeżeli badana jednostka prowadzi ją ręcznie, to przy zastosowaniu arkusza kalkulacyjnego wykonuje się następujące czynności:
a) oblicza się niezbędną wielkość próbki,
b) generuje się liczby losowe, które będą wyznaczały elementy wybrane do badania,
c) przeprowadza się ekstrapolacje błędów znalezionych w próbce na całą zbiorowość.
25 Por.: Z. Fedak, Rewizja rocznych sprawozdań finansowych. SKwP. Warszawa 1996, s. 103.