1841899802

REJONIZACJA CZYTELNICTWA 53

6)    Ogólna liczba gospodarstw domowych nie wywiera decydującego wpływu na natężenie czytelnictwa gazet (poz. 4). Jednakże liczba gospodarstw domowych (ogółem) lepiej orientuje o potrzebach czytelniczych aniżeli ogółem ludność w wieku powyżej 15 lat (poz. 4 i 1).

7)    Wykształcenie co najmniej podstawowe (ukończone) nie jest obecnie koniecznym warunkiem czytelnictwa, zwłaszcza dzienników (poz. 6 i 7). Bez wątpienia jednak fakt ukończenia wykształcenia podstawowego oddziałuje dodatnio na poziom czytelnictwa czasopism (poz. 6 i 1).

8)    Wykształcenie wyższe i średnie nie jest koniecznym warunkiem czytelnictwa, choć wyraźnie potęguje jego natężenie (poz. 10 i 12 oraz 6).

9)    Moment uczenia się (ludność ucząca się) wywiera bardziej istotny wpływ na czytelnictwo aniżeli fakt nie uczenia się (poz. 8 i 9). Tę ostatnią tezę należy rozumieć w ten sposób, iż za uczącymi się stoi określone środowisko społeczne i kulturalne, które potęguje procesy czytelnicze.

Dotychczas mówiliśmy o poszczególnych czynnikach demograficznych rozpatrywanych niezależnie od siebie. W rzeczywistości jednak czynniki demograficzne oddzialywują łącznie, czyli w ramach różnych struktur społeczno-demograficznych.

Dla naświetlenia powyższego problemu wyznaczono dodatkowo współczynnik korelacji dla wszystkich elementów demograficznych (por. tabl. 11), opierając się jednakże na wskaźnikach natężenia elementów demograficznych wyrażonych w stosunku do różnych podstaw) (w tabl. 11 natężenie wszystkich elementów demograficznych mierzono w procentach ludności ogółem). W wyniku obliczeń uzyskano zupełnie odmienne współczynniki korelacji dla dzienników i czasopism, aniżeli to miało miejsce w poprzednim przypadku. Z tego faktu można wyciągnąć wniosek, iż poszczególne czynniki krzyżują się nawzajem; lub inaczej — ten sam poziom natężenia czytelnictwa gazet w dwu różnych województwach może być wynikiem działania różnych czynników.

Potwierdzenie powyższej tezy uzyskano w następujący sposób:

a)    dokonano uproszczonej rejonizacji demograficznej 18 województw w sześciu różnych wariantach (kombinacjach cech demog aficznych istotnych dla natężenia czytelnictwa gazet, przy czym ilość cech demograficznych wynosiła od dwóch do dziesięciu);

b)    uszeregowano województwa — w obrębie poszczególnych wariantów — rosnące wg natężenia odnośnych cech. W ten sposób t:zv-skano przegląd kolejności (tj. rang) województw, widzianej od strony różnych kombinacji elementów demograficznych;

c)    kolejność województw w przekroju sześciu lóżnych kombinacji elementów demograficznych porównano z kolejnością danych województw wyznaczoną według wskaźników natężenia czytelnictwa dzienników i czasopism (ogółem).

Jak już wspominaliśmy kilkakrotnie materiał czytelniczy zestawiony w przekroju dużych jednostek administracyjnych nie nadaje .się do prowadzenia precyzyjnych analiz czytelniczych. Poprzestajemy więc w tym miejscu jedynie na ogólnych wnioskach oraz na ponownym podkreśleniu wielkich, aczkolwiek niewykorzystanych możliwości, jakie kryją się w najrozmaitszych analizach ilościowych opartych na właściwie zebranym materiale, z wyodrębnieniem różnych struktur społeczno-demograficznych.