2192972321

9.    Działający w imieniu społeczności przeciwko pracownikowi urzędu

10.    Pracownik urzędu przeciwko osobie prywatnej.²³

Zdaniem Michała Kuleszy i Magdaleny Niziołek w przestrzeni urzędniczej można wyróżnić dwa rodzaje dylematów: moralny i lojalnościowy.

Dylemat moralny to sytuacja, w której urzędnicy nie mogą w swym działaniu zadośćuczynić jednocześnie dwóm pozytywnym wartościom lub zasadom moralnym, będąc zmuszeni do wyboru tylko jednej z nich (w skrajnych wypadkach wybór ten może mieć charakter wyboru tragicznego). U podłoża dylematu najczęściej leży niezdolność pomiędzy prawem a etyką. Jako przykład M. Kulesza i M. Niziołek podają działania dyrektorów szpitali, którzy kupowali konieczny sprzęt medyczny, łamiąc przepisy budżetowe.

Z kolei dylemat lojalności to sytuacja, w której urzędnik stoi przed bardzo trudnym wyborem, czy być lojalnym wobec państwa, czy wobec obywateli, którym ma służyć, np. czy ma zaakceptować narzuconą przez państwo politykę, nakazującą zmienić mu swe urzędnicze działania na takie, co do których jest przekonany, że będą gorzej służyć tym obywatelom, którymi dotychczas się zajmował. Inny dylemat lojalności pojawia się wtedy, gdy urzędnik zostaje postawiony przed wyborem, czy być lojalnym wobec instytucji, która go zatrudnia, czy wobec obywateli, którym ma służyć, np. czy bronić interesu urzędu, czy pokrzywdzonego przez urząd obywatela?²⁴

B. Prawne sposoby zapobiegania występowaniu konfliktu interesów

W grę wchodzą przede wszystkim przepisy o wyłączeniu pracownika od udziału w sprawie lub określonych czynnościach. Zgodnie z art. 24 k.p.a. pracownik organu administracji publicznej podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie:

1)    w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki,

2)    swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia,

3)    osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli,

4)    w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jedna z osób wymienionych w pkt 2 i 3,

5)    w której brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji,

6)    z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne,

²³    Szerzej M. Kulesza, M. Niziołek, Etyka..., s. 187-189.

²⁴    M. Kulesza, M. Niziołek, Etyka..., s. 189 (na podstawie: Etyczne aspekty działalności samorządu terytorialnego, red. J. Filek, Kraków 2004, s. 41 i n.).