3148973299

4. OPERACJE WYKONYWANE NA TOKARKACH

Na tokarkach można wykonywać wiele operacji, które nadają przedmiotom różnorodne kształty. Obróbce mogą podlegać powierzchnie zewnętrzne i wewnętrzne, powstające w toczeniu wzdłużnym lub prostopadłym do kierunku osi tokarki. W wyniku obróbki mogą powstawać w obu rodzajach toczenia (wzdłużnym i poprzecznym) powierzchnie walcowe, stożkowe lub kształtowe.

Na tokarkach wykonuje się nie tylko obróbkę za pomocą noży tokarskich, lecz również za pomocą narzędzi typowych dla innych rodzajów obróbki skrawaniem. Tak więc na tokarkach można wiercić otwory, rozwierać je rozwiertakami, gwintować otwory gwintownikami oraz nacinać gwinty zewnętrzne narzynkami.

Jako główne operacje tokarskie można wymienić: 1) toczenie zewnętrznych powierzchni walcowych, 2) toczenie rowków zewnętrznych i przecinanie, 3) toczenie powierzchni czołowych, 4) toczenie powierzchni stożkowych, 5) wytaczanie, 6) toczenie gwintów, 7) toczenie powierzchni kształtowych, 8) wykończanie powierzchni kształtowych, a ponadto stosowanie w -miarę potrzeby - nawiercanie, wiercenie i rozwiercanie otworów.

Toczenie powierzchni zewnętrznych walcowych następuje wówczas, gdy przedmiot wykonuje ruch obrotowy dokoła swej osi, a nóż -przesuwa się w równolegle do tej osi. Z takim rodzajem toczenia spotykamy się w praktyce najczęściej. Zwykle toczenie wzdłużne odbywa się w dwóch przejściach noża. Pierwsze przejście ma na celu usunięcie niemal całego naddatku na obróbkę. Jest to tzw. toczenie zgrubne. Podczas drugiego usuwa się pozostały naddatek na obróbkę i wygładza obrobioną powierzchnię. Jest to tzw. toczenie dokładne.

Podczas skrawania zgrubnego stosuje się zwykle duży posuw noża i znaczną głębokość skrawania; szybkość skrawania w toczeniu zgrubnym nie powinna być duża. Podczas skrawania dokładnego należy stosować znacznie mniejszy posuw i mniejszą głębokość skrawania, a za to - wydatnie zwiększyć szybkość skrawania.

Toczenie wzdłużne, podobnie zresztą jak i niektóre inne rodzaje toczenia, może być prowadzone jako stopniowane lub niestopniowane. Powstające w wyniku toczenia stopniowanego przedmioty mają na swej powierzchni wgłębienia, występy lub rowki.

Toczenie rowków zewnętrznych oraz niekiedy przecinanie wykonuje się za pomocą noży odsądzonych. Jeżeli służą one do przecinania, nazywamy je przecinakami. W celu wykonania rowka lub przecięcia materiału nóż wykonuje ruch posuwowy poprzeczny w kierunku osi obracającego się przedmiotu.

Toczenie powierzchni stożkowych można wykonać następującymi sposobami: z przesuniętym konikiem, ze skręconymi saniami narzędziowymi, z zastosowaniem liniału.

Podczas toczenia z przesuniętym konikiem wartość przesunięcia, zależną od wymaganego pochylenia tworzącej stożka, określa się wg wzoru. Toczenie stożków z przesuniętym względem osi tokarki konikiem stosuje się do toczenia stożków o małym kącie wierzchołkowym.

Do toczenia stożków wewnętrznych stosuje się podobne metody z tą tylko różnicą, że noże do tych operacji powinny być dostosowane do toczenia wewnętrznego.

Wytaczanie wzdłużne odbywa się nożem wygiętym prawym, a wytaczanie poprzeczne - nożem wygiętym hakowym. W wyniku tej obróbki uzyskuje się wewnętrzną powierzchnię walcową stopniowaną.

Toczenie gwintów - zarówno zewnętrznych, jak wewnętrznych - jest wykonywane nożami kształtowymi. Nóż kształtowy o zarysie odpowiadającym zarysowi gwintu wykonuje posuw na jeden obrót wałka, równy skokowi śruby. Posuw noża powinien być zatem tak zsynchronizowany z obrotem wałka, aby w czasie jednego obrotu wałka nóż zawsze przesuwał się o wartość skoku. Taką synchronizację uzyskuje się przez dobór kół wymiennych napędzających śrubę pociągową tokarki.

5. GEOMETRIA OSTRZA SKRAWAJĄCEGO NOŻA TOKARSKIEGO

Narzędzia stosowane w różnych rodzajach obróbki skrawaniem różnią się między sobą znacznie wyglądem zewnętrznym. Jednakże przy bliższym rozważaniu okazuje się, że części robocze tych narzędzi pracują na podobnych zasadach, a ich ostrza są ukształtowane z takich samych elementów.

Najbardziej typowym i najczęściej używanym w obróbce skrawaniem narzędziem jest nóż tokarski. Na jego przykładzie najłatwiej można wyjaśnić budowę ostrza narzędzi oraz przedstawić zjawiska zachodzące podczas skrawania. Nóż tokarski składa się z dwu zasadniczych części: chwytu i części roboczej.

Chwyt noża tokarskiego służy do zamocowania narzędzia w imaku tokarki. Część robocza narzędzia jest ukształtowana przez kilka powierzchni widocznych na rys. Są to:

•    powierzchnia natarcia,

•    główna powierzchnia przyłożenia,

•    pomocnicza powierzchnia przyłożenia.