2659241919

Na powierzchni znajduje się warstwa czynna, pod którą znajduje się wieloletnia zmarzlina. Warstwa czynna zamarza i odmarza w cyklu rocznym.

Zjawisko soliflukcji to spełzywanie odmarzniętej, nasyconej wodą warstwy gruntu po przemarzniętym podłożu. Soliflukcja jest podobna do spełzywania stokowego, ale jest intensywniejsza gdyż następuje na zamarzniętej powierzchni będącej płaszczyzną poślizgu. Powstają faliste zagięcia warstw, które nazywane są strukturami soliflukcyjnymi. Fale te często zawijają się wielokrotnie. Warunkiem koniecznym do zajścia soliflukcji jest występowanie wieloletniej zmarzliny.

Pękanie mrozowe powoduje powstanie klinów mrozowych. Polega na powstawaniu spękań w głęboko przemarzniętym osadzie wskutek nagłego znacznego obniżenia temperatury gruntu i kurczenia się lodu gruntowego. Warstwowania klina są pionowe, równoległe do ścian klina. Największe kliny w Polsce mają 8-9 metrów głębokości, choć większość z nich osiąga głębokość jedynie 1 metra. Do klina mogą spadać zabytki z młodszych warstw. Nad klinami znajdują się warstwowania soliflukcyjne.

Kliny mrozowe powstają w przypadku obecności wieloletniej zmarzliny oraz spadku temperatury poniżej -20°C.

Procesy insolacyjne to grupa procesów postsedymentacyjnych. Insolacja jest wpływem promieni słonecznych na powierzchnię Ziemi. Wietrzenie kuliste (insolacyjne) to rodzaj wietrzenia fizycznego następującego w gorącym klimacie. Polega na eksfoliacji, czyli odpadaniu skorup i łusek od bloku skalnego, na skutek zmian temperatury spowodowanych insolacją.

Bryły nagrzewają się od promieni słonecznych, gorącego powietrza i gorącego podłoża. Wietrzeniu kulistemu podlegają obiekty na tyle duże, że nie w ciągu dnia nie zdążają ogrzać się całe i część wewnętrzna zostaje zimna. Część zewnętrzna rozgrzewa się i rozszerza. Następuje rozspojenie między zimną częścią wewnętrzną i gorącą zewnętrzną. W jego wyniku od bryły odpadają łuski.

Małe bryły, nagrzewające się równomiernie, nie podlegają wietrzeniu insolacyjnemu. Bloki skalne podlegające wietrzeniu kulistemu stopniowo zmieniają swój kształt z nieregularnych na kuliste, gdyż strefy położone blisko narożników i krawędzi odpadają szybciej niż części wewnętrzne.

Wietrzenie termiczne prowadzi to powstania tafoni nisz w blokach skalnych związanych z insolacją. Nisze układają się równolegle do występujących już wcześniej spękań, w miejscach, w których skała się osłabiona i podatna na wietrzenie insolacyjne.

W Polsce pozostałości wietrzenia termicznego kulistego i tafoni jest pozostałością po gorącym klimacie trzeciorzędowym. Najintensywniej rozwijają się dolne tafoni, które prowadzą do powstania tzw. kamieni żółwiowych. Czynnikiem wspomagającym wietrzenie i powstawanie dolnych tafoni jest grawitacja.

Wietrzenie mrozowe powoduje pękanie bryły skalnej na bloki ostrokrawędziowe, zaś wietrzenie insolacyjne prowadzi do powstanie brył okrągłych, które nie posiadają ostrych krawędzi.

Procesy glebowe to najważniejsze z punktu widzenia archeologa procesy postdepozycyjne. Gleba to biologicznie czynna, powierzchniowa warstwa litosfery, powstała ze skał pod wpływem abiotycznych o biotycznych czynników środowiska, zdolna zapewnić roślinom wyższym warunki wzrostu i rozwoju. Nauka o glebach to pedologia lub gleboznawstwo.

W skład gleby wchodzi szkielet mineralny powstały w wyniku sedymentacji, który jest skałą, na której gleba się rozwija. Ponadto glebę tworzą woda, powietrze, substancje humusowe, mineralne produkty wietrzenia szkieletu mineralnego i rozkładu szczątków oraz edafon, czyli wszystkie organizmy żywy, które występują w glebie i ich szczątki. Gleboznawcy przeprowadzają odkrywki glebowe w celu zbadania poziomów gleby.

12