plik


Rozwj psychoseksualny dzieci i mBodzie|y Katarzyna PawBowska nie przenosi na nikogo praw autorskich zwizanych z niniejszymi materiaBami. Niedozwolone jest wykorzystywanie tych|e materiaBw, w jakikolwiek sposb i przy u|yciu jakiejkolwiek techniki materiaBw zawartych bez wiedzy i zgody autora. i przy u|yciu jakiejkolwiek techniki materiaBw zawartych bez wiedzy i zgody autora. Zakaz nie dotyczy jedynie wykorzystywania materiaBw do celw prywatnych, je[li nie wi|e si to z dalszym upublicznieniem tych materiaBw lub ich przetworzonej postaci, i publikowanie ich w jakiejkolwiek formie niezale|nie od stopnia korzy[ci, jaki mo|e by czerpany, lub uzyskany z tego tytuBu. Katarzyna PawBowska Mity dziecicej seksualno[ci Dziecica aseksualno[ Rodzina  jako jedyne miejsce edukacji seksualnej Katarzyna PawBowska Rodzinne tabu seksualne " Tabu jzykowe-zmowa milczenia " Tabu miedzy pokoleniowe, czyli brak rwno[ci " Tabu miedzy pokoleniowe, czyli brak rwno[ci " Tabu odrbnej pBci wsplna tajemnica Katarzyna PawBowska Fazy rozwoju psychoseksualnego oparte na psychoanalizie Zygmunta Freuda Faza |ycia prenatalnego " etap powstawania, tworzenia si zarodka Faza oralna Faza oralna " os, oris  znaczy  usta " Przyjemno[ Bczy si ze stref ust dziecka " Usta s narzdziem poznawania [wiata " Ustami ssie pier[ matki " Ustami dotyka przedmiotw " 0- 1 r.| Katarzyna PawBowska Faza analna " anus  odbyt " Aczy si z okresem treningu toaletowego " Dziecko jest skoncentrowane na okolicy odbytu Dziecko jest skoncentrowane na okolicy odbytu " Oddanie moczu czy kaBu sprawia mu przyjemno[ " Dziecko jest za te czynno[ci chwalone " 1-2 r.| Katarzyna PawBowska Faza falliczna " Phallus- czBonek " Dziecko odkrywa swoje genitalia i zabawa nimi sprawia mu przyjemno[ sprawia mu przyjemno[ " To od rekcji rodzicw zale|e bdzie czy tego typu aktywno[ci dziecka towarzyszy bdzie uczucie winy i wstydu Katarzyna PawBowska Faza latencji " wyciszenia " brak zainteresowania sprawami seksualnymi, " wystpuje w okresie wczesnoszkolnym, wystpuje w okresie wczesnoszkolnym, " okoBo 7-10 roku |ycia. Katarzyna PawBowska Faza homofilna " faza wyprzedzajca dojrzewanie " wystpujca w jego pocztkowym okresie " 10-12 rok |ycia 10-12 rok |ycia " wyra|a si m.in. w d|eniu do przebywania w obecno[ci osb jedynie tej samej pBci Katarzyna PawBowska Faza genitalna " zaczyna si w okresie dojrzewania pBciowego " okoBo 12-14 roku |ycia " Obejmuje okres dojrzaBo[ci, kiedy czBowiek jest zdolny do " Obejmuje okres dojrzaBo[ci, kiedy czBowiek jest zdolny do wspB|ycia seksualnego z partnerem pBci przeciwnej, prze|ywania satysfakcji seksualnej i uczucia Katarzyna PawBowska Fazy rozwoju seksualnego Faza pBodowa Faza narodzin Faza niemowlca Faza wczesnodziecica (1-2 lata) Faza edypalna Faza edypalna Faza zabaw Faza szkolna (7-11 lat) Faza przedpokwitaniowa (10  12 lat) Faza dojrzewania (11  19 lat) Faza wczesnej dojrzaBo[ci (20  35 lat) Faza wieku [redniego (35  50 lat) Faza wieku przekwitania (48 - 55 lat) Katarzyna PawBowska Faza  jesieni |ycia (powy|ej 55 lat) Aktywno[ seksualna dziecka i dorastajcego nastolatka mie[ci si w granicach normy, je|eli: Nie utrudnia realizacji zadaD rozwojowych " Aktywno[ seksualna, dziecka lub nastolatka, powinna by jedn z form aktywno[ci rozwojowej. rozwojowej. " Nie powinna ogranicza, uniemo|liwia, ani zdominowa innych form aktywno[ci. " Kryterium to ma gBwnie charakter ilo[ciowy. " Dla chBopcw w pocztkowej fazie okresu dorastania cigBe zaabsorbowanie seksualno[ci nale|y do normy. Katarzyna PawBowska Aktywno[ seksualna dziecka i dorastajcego nastolatka mie[ci si w granicach normy, je|eli: Mie[ci si w repertuarze zachowaD seksualnych charakterystycznych dla danego wieku " Typowe dla pierwszej poBowy okresu dorastania, zachowania chBopcw (podgldanie, ocieranie si o inne osoby, eksponowanie narzdw pBciowych) zwizane s z ocieranie si o inne osoby, eksponowanie narzdw pBciowych) zwizane s z dysproporcj rozwojow : " ukBadu hormonalnego (podwy|szony poziom testosteronu we krwi), " emocjonalnego (chwiejno[ emocji) " poznawczego (sBaba kontrola zachowaD i niski wgld). " Bardzo trudno jest okre[li na podstawie badaD weryfikujcych teori, jakie dokBadnie zachowania pozostaj w repertuarze rozwojowym bardzo maBych dzieci. Katarzyna PawBowska Aktywno[ seksualna dziecka i dorastajcego nastolatka mie[ci si w granicach normy, je|eli: Dokonuje si midzy osobami bdcymi w zbli|onym wieku. " Rwna pozycja osb podejmujcych to zachowanie. " Uczestnicy interakcji maj podobn mo|liwo[ decydowania o jej przebiegu. " Uczestnicy interakcji maj podobn mo|liwo[ decydowania o jej przebiegu. " Je|eli aktywno[ seksualn podejmuj osoby o bardzo r|nych mo|liwo[ciach intelektualnych, fizycznych i spoBecznych, istnieje niebezpieczeDstwo ograniczania woli i wyborw osoby mBodszej. " Ta sytuacja stwarzaBaby mo|liwo[ manipulowania ni i jej zachowaniami. " Obni|aBaby rwnie| szans na podejmowanie zachowaD typowych dla obu osb. Katarzyna PawBowska Aktywno[ seksualna dziecka i dorastajcego nastolatka mie[ci si w granicach normy, je|eli: Oparta jest na zasadzie dobrowolno[ci. " Zachowanie seksualne powinno by dobrowolne. " Sama zgoda jest tu warunkiem niezbdnym, cho niewystarczajcym do zaliczenia aktywno[ci do normy. " Zjawisko skBaniania dzieci przez inne dzieci (szanta|em, nagrod, siB fizyczn) do wzicia udziaBu w czynno[ciach seksualnych nale|y do kategorii wykorzystaD, gdzie sprawc nie jest osoba dorosBa. " Zachowania seksualne (w ka|dym wieku) musz by wolne od agresji, przymusu i przemocy. Katarzyna PawBowska Aktywno[ seksualna dziecka i dorastajcego nastolatka mie[ci si w granicach normy, je|eli: Prowadzi do realizacji celw seksualnych. " D|eniu do prze|ycia przyjemno[ci i obni|enia napicia seksualnego towarzyszy rwnie| ciekawo[ (motyw poznawczy), " D|enie do zwizania si z drug osob (motyw wizi). " W okresie dorastania trudno oddzieli motywacj nastawion na gratyfikacj seksualn od innych d|eD. od innych d|eD. " D|enie do uzyskania przyjemno[ci i zachowania wizi stanowi cel zintegrowanej seksualno[ci. " Cz[ciowa nawet realizacja tego celu (jednego elementu), na przykBad przez masturbacj, pozwala zakwalifikowa to zachowanie do zbioru normalnych. D|enie do podejmowania zachowaD seksualnych, by za ich pomoc uzyska inne cele (uzale|ni od siebie partnera, dokona upragnionego eksperymentu, otrzyma pienidze) nie pozwala zaliczy ich do normy. Podobna sytuacja wystpuje, gdy zachowanie seksualne ma wprawdzie moc rozBadowywania napicia, ale niekoniecznie seksualnego. Katarzyna PawBowska Aktywno[ seksualna dziecka i dorastajcego nastolatka mie[ci si w granicach normy, je|eli: Nie narusza zdrowia. " Warunek ten musi speBnia ka|da aktywno[ seksualna, niezale|nie od pBci i wieku. " Wyklucza on z normy wszelk aktywno[, ktra szkodzi zdrowiu, czy choby takie zagro|enie stwarza. " W dzieciDstwie zdolno[ dziecka do rozpoznania szkodliwo[ci zachowania seksualnego nie jest jeszcze dostatecznie rozwinita. nie jest jeszcze dostatecznie rozwinita. " Ciekawo[ i ch eksplorowania wBasnego ciaBa mog powodowa przekroczenie granic bezpieczeDstwa. " Ju| kilkuletnie dziecko musi wiedzie, |e jakakolwiek manipulacja narzdami pBciowymi nie mo|e prowadzi do ich zranienia czy blu lub te| nie mo|e by powodem zakBcenia ich funkcjonowania. " W okresie dorastania, gdzie potrzeba podejmowania ryzyka jest bardzo wysoka i ma charakter rozwojowy, istnieje wiksze niebezpieczeDstwo ujawniania zachowaD ryzykownych (przypadkowy partner, brak zabezpieczenia przed ci| i chorob). Katarzyna PawBowska Aktywno[ seksualna dziecka i dorastajcego nastolatka mie[ci si w granicach normy, je|eli: Nie narusza ra|co przyjtego porzdku spoBecznego. " Wszelka aktywno[ seksualna czBowieka, mimo |e nale|y do sfery intymnej, " Wszelka aktywno[ seksualna czBowieka, mimo |e nale|y do sfery intymnej, podporzdkowana jest oglniejszym systemom norm. " W okresie dorastania podporzdkowanie si normom utrudnia potrzeba buntowania si przeciwko reguBom ustalonym przez dorosBych. Katarzyna PawBowska Ekspresja seksualna okresu dzieciDstwa Ekspresja o charakterze: " masturbacyjnym " orientacyjnym " interakcyjnym " twrczym Katarzyna PawBowska Zachowania orientacyjne " Zachowania orientacyjne dziecka ukierunkowane s na rozwizanie dwch podstawowych problemw  Pierwszy wi|e si z odkrywaniem istoty r|nic w budowie anatomicznej midzy kobiet a m|czyzn,  drugi z ich celem. " Dziecko dokonuje mnstwa obserwacji.  Na zewntrz ujawnia si to jako niesBychana ciekawo[ zwizana z ciaBem drugiego  Na zewntrz ujawnia si to jako niesBychana ciekawo[ zwizana z ciaBem drugiego czBowieka.  Jej naturalnymi adresatami s gBwnie inne dzieci.  Std wielka w tym czasie ch ogldania dzieci pBci odmiennej,  porwnywania ich budowy z wBasn. Katarzyna PawBowska Zachowania orientacyjne cd " Dzieci szukaj ku temu naturalnych okazji, np. uczestnicz chtnie w pielgnacji mBodszego rodzeDstwa, pomagaj innym dzieciom w ubieraniu, " Obserwuj rwie[nikw w ubikacji w czasie oddawania moczu i stolca " Poczynione obserwacje konfrontuj lub przynajmniej prbuj konfrontowa z dorosBymi. " Umacnia si w ten sposb dziecica koncepcja budowy anatomicznej czBowieka i koncepcja r|nic midzy pBciami, tworzca si na etapie uto|samiania pBci. " Zaklasyfikowanie siebie i innych do odpowiedniej grupy (dziewczynek lub chBopcw). " Dzieci uciekaj si do podgldania dorosBych, demonstrowania wBasnych narzdw pBciowych Dzieci uciekaj si do podgldania dorosBych, demonstrowania wBasnych narzdw pBciowych (ekshibicjonizm dziecicy), " ocierania si caBym ciaBem o dorosBych (frotteuryzm dziecicy), " W zale|no[ci od surowo[ci tabu w rodzinie dziecko spotyka si z r|norodn reakcj.  Od caBkowitego zakazu w rodzinach rygorystycznych, poprzez adekwatne do wieku informowanie w tzw. [rodowiskach idealnych, skoDczywszy na wykorzystywaniu seksualno[ci dziecka w rodzinach wiktymizujcych (Brassard i in. 1987). Katarzyna PawBowska " Typ udzielanej dziecku w tym czasie odpowiedzi ma dla niego istotne znaczenie.  Uczy dziecko, jak traktowa wBasne ciaBo.  Wyznacza granice kontaktu midzy pBciami, dorosBymi a dziemi, osobami bliskimi i obcymi.  Stwarza podstawy dla rozwoju identyfikacji i to|samo[ci pBciowej.  Aktywno[ dziecka ukierunkowana na odkrycie pBci przeciwnej i porwnanie jej z wBasn rozpoczyna cykl pytaD zwizanych z funkcj narzdw pBciowych (Izdebski 1992). " W ten sposb dziecko uzyskuje informacj o tym, czemu sBu| r|nice anatomiczne. " Zadanie to realizuje poprzez takie zachowania jak:  podgldanie dorosBych,  propozycje wzicia udziaBu w ich aktywno[ci seksualnej,  imitowanie podpatrzonych zachowaD wobec innych dorosBych  zadawanie pytaD. Katarzyna PawBowska Zachowania interakcyjne " Pojawia si w okresie przedszkolnym, gdy mo|liwe jest podejmowanie zabaw tematycznych i przybiera posta dziecicych zabaw seksualnych " Rozwj poznawczy dziecka pozwala ju| na posBugiwanie si przedmiotem czy osob jako symbolem czego[ innego, a pzniej na stosowanie w zabawie reguB gry. " Zabawy seksualne nie maj jednolitego charakteru. " Obok funkcji podstawowej (przyjemno[ci) pozwalaj na nawizywanie relacji seksualnej z osob sobie rwn, eksplorowanie ciaBa, ekspresj emocji. " Badania ujawniBy, |e dzieci przedszkolne podejmuj kilka rodzajw zabaw, Badania ujawniBy, |e dzieci przedszkolne podejmuj kilka rodzajw zabaw, tematycznie zwizanych z seksualno[ci (Beisert 1991). " Do najczstszych nale| zabawy na[ladujce aktywno[ seksualn innych osb. " Cz[ciowa lub caBkowita nie[wiadomo[ znaczenia odtwarzanych tre[ci powoduje, |e w zabawie pojawiaj si zachowania z krgu normy i patologii seksualnej ludzi dorosBych. Katarzyna PawBowska Twrczo[ dziecica " Wyodrbnienie zachowaD twrczych jako oddzielnej formy ekspresji seksualnej " W odr|nieniu od wcze[niej omwionych form, twrczo[ pozwala dziecku w sposb bezpieczny ujawni tre[ci, ktre albo objte s zakazem, albo s zbyt trudne do wyra|ania wprost. " Mechanizm projekcji, na ktrym twrczo[ si opiera, stanowi uj[cie dla nie[wiadomych pragnieD, obci|ajcych zdarzeD i wewntrznych konfliktw. nie[wiadomych pragnieD, obci|ajcych zdarzeD i wewntrznych konfliktw. " Tworzc, dziecko przekazuje obraz siebie jako istoty seksualnej, obraz [wiata i relacji midzy sob a [wiatem. " Ten przekaz sBu|y mo|e jako wa|ne zrdBo informacji o dziecku, jego prze|yciach, ale tak|e o fantazjach, pragnieniach i marzeniach. " Twrczo[ dziecica mo|e z tego powodu sta si warto[ciowym materiaBem diagnostycznym. Katarzyna PawBowska " Wyra|anie tre[ci seksualnych w rysunkach i ulepiankach pojawia si ju| w wieku przedszkolnym. " Dzieci maluj siebie i innych, zaznaczajc postaciom cz[ci pBciowe i wskazujc na dokonywan przez postacie aktywno[ seksualn " Nawet maBe dzieci ucz si wierszykw i wyliczanek zawierajcych tre[ci seksualne, powtarzaj sBowa tabu, tworz opowiadania z seksualnymi wtkami. " Jedn z funkcji tej twrczo[ci jest badanie postaw dorosBych i wyczekiwanie na ich reakcj. " W twrczo[ci dzieci szkolnych pojawiaj si rysunki typu komiksy, Bczce obraz z zasByszanym sBownictwem. " Postacie na rysunkach prowadz dialogi o tre[ci seksualnej, prze|ywaj przygody i rozwizuj problemy. Dziewczynki w fazie latentnej posBuguj si innymi formami wyrazu. Dziewczynki w fazie latentnej posBuguj si innymi formami wyrazu. " Ich rysunki s sentymentalne, jednoznaczne i zbanalizowane (Kernberg 1998), co odzwierciedla sposb widzenia [wiata jako bezpiecznego, prostego i pozbawionego jawnych tre[ci seksualnych. Twrczo[ chBopcw ujawnia si natomiast w wulgarnych rysunkach, napisach, wymy[laniu prostackich opowiadaD o prze|yciach seksualnych. " Powtarzanie nieprzyzwoitych wyrazw, przeklinanie i wulgarne opowiadania s zrdBem pobudzenia seksualnego. " Niska [wiadomo[ wBasnych stanw emocjonalnych nie pozwala dzieciom na rozumienie znaczenia ekspresji, ktrej podstawow funkcj jest rozBadowanie napicia. Katarzyna PawBowska Formy zachowaD erotyzmu dziecicego - ujmowane czysto zewntrznie, behawioralnie, jakiekolwiek prze|ycia im towarzyszce nie s analogiczne do prze|y erotycznych dorastajcej mBodzie|y, Nie wynikaj z d|eD seksualnych (A. Jaczewski) Ekshibicjonizm dziecicy " zainteresowanie wBasnymi genitaliami " w sprzyjajcych okoliczno[ciach porwnywanie z genitaliami innych dzieci " Spokojna aprobata dla ciaBa dziecka, przy zwrceniu uwagi |e na co dzieD okrywamy ciaBo odzie| zarwno dla jego upikszania jak i ze wzgldw klimatycznych oraz z uwagi na panujcy zwyczaj Dziecice zabawy erotyczne " Maja ono swoje zrdBo w eksploracji poznawczej " Wzajemne ogldanie swoich genitaliw " Niekiedy poBczone z ich obmacywaniem " Zabawy w role " Charakter okazjonalny " Restrykcje dla tego typu zabaw staj si pocztkiem negatywnego nastawienia dziecka do spraw zwizanych z pBci Katarzyna PawBowska MiBo[ci dziecice " Skupienie silnych pozytywnych uczu na jednym wybranym dziecku " Sposb ich uzewntrznienia przypomina stan zakochania " Nie wystpuje u dzieci powszechnie Fantazje erotyczne " Wystpuj na jawie lub w postaci marzeD sennych " Wystpuj na jawie lub w postaci marzeD sennych " Najprawdopodobniej wynikaj z nadmiernie erotyzujcego wychowania Dziecice wytwory erotyczne " Rysunki, ludzie z plasteliny i zwierzt a o wyeksponowanych cechach pBciowych " Pojawiaj si na ogB na etapie naturalizmu w wieku ok. 5 lat Masturbacja wczesnodziecica Katarzyna PawBowska Masturbacja " Masturbacja zwana rwnie| onanizmem, sobieniem, ipsacj, samogwaBtem " Polega na autostymulacji. " Jest to podstawowa forma ekspresji seksualnej dziecka, ktre podczas dotykania swojego ciaBa odkrywa przy tej okazji innego rodzaju doznania, natrafiajc na obszary silnie unerwione, takie jak obszary genitalne " chBopcy dotykaj czBonkw, dziewczynki Bechtaczki " zaczynaj odczuwa przyjemno[ i naturalne staje si stymulowanie tych miejsc w celu osigania owej przyjemno[ci. " Przez pojcie masturbacji z reguBy rozumiemy czynno[ci [wiadome. " Jaczewski podkre[la jednak, |e mo|e j uprawia ka|de maBe dziecko, a nawet niemowl i trudno tu mwi o [wiadomo[ci tych zachowaD w sensie erotycznym. Katarzyna PawBowska Trzy rodzaje masturbacji dziecicej, Masturbacja podejmowana dla przyjemno[ci " celowa " powtarzalna " przemijalna " nieszkodliwa " Dziecko podejmuje dziaBania masturbacyjne tylko i wyBcznie w celu uzyskania przyjemno[ci, " powtarzajc schemat dziaBania, je|eli raz nauczyBo si osiga przyjemno[ poprzez pocieranie Bechtaczki czy w przypadku chBopca czBonka, to powtarza ten sposb, prowadzcy do celu jakim jest uczucie przyjemno[ci, nie szukajc innego. " Ekspresja seksualna tego typu nie jest szkodliwa, nie przekracza kryterium rozwojowej normy seksualnej. Katarzyna PawBowska Masturbacja eksperymentalna " Jej podstaw jest motywacja poznawcza poBczona z motywacj seksualn . " GBwnym celem jest tutaj ciekawo[ wBasnego ciaBa, a doznanie przyjemno[ci jest jej efektem ubocznym. " W odr|nieniu od pierwszego typu masturbacji, masturbacja eksperymentalna nie jest praktykowana w celu osigania przyjemno[ci , " nie ma powtarzalnego charakteru, " nie bywa ukrywana, ale jak si okazuje bywa szkodliwa. " Dziecko jest nastawione na poznawanie wBasnego ciaBa. " Dziecko jest nastawione na poznawanie wBasnego ciaBa. " Od stymulacji rkoma przechodzi do stymulacji przedmiotami, " wyniki eksperymentw tego typu mog wiza si z uszkodzeniami ciaBa. " Wszelkie zachowania powodujce zagro|enia dla zdrowia wykraczaj poza granice normy. " Ten typ masturbacji Batwo rozpozna, " dziecko nie ukrywa swojego zachowania, " traktuje je jako zabaw, " czasem zdarza si |e potrzebna jest pomoc, interwencja dorosBego i dziecko samo si po ni zgBasza. Katarzyna PawBowska Masturbacja instrumentalna " Ten typ masturbacji o wiele trudniej rozpozna od pozostaBych " jak rwnie| trudno w przypadku pojawienia si interweniowa. " Sygnalizuje ona istnienie problemu z ktrym dziecko samo nie potrafi skutecznie si upora. " Masturbacja instrumentalna mo|e sBu|y jako narzdzie do rozwizywania trzech typw problemw:  sposb radzenia sobie z uoglnionym stresem  sposb usuwania konkretnej przeszkody (czy zaspokajanie konkretnej potrzeby)  sygnaB przycigajcy uwag otoczenia Katarzyna PawBowska Ad 1 W przypadku masturbacji podejmowanej jako sposobu radzenia sobie ze stresem, " masturbacja jest stosowana |eby rozBadowa napicie emocjonalne z ktrym dziecko sobie nie radzi, " nie zna innego skutecznego sposobu. " W ten typ masturbacji uciekaj dzieci, ktre pozostaj w sytuacji dBugotrwaBego napicia wywoBanego np. konfliktem rodzicw, " staje si ona swoistym mechanizmem obronnym uBatwiajcym zmniejszenie stresu. Ad 2 " W przypadku kiedy dziecku brakuje ciepBa, dobrego i cigBego kontaktu z rodzicami, " odczuwa samotno[ i poczucie odtrcenia. " Zaczyna poszukiwa stymulacji dziki ktrej dostarczy sobie samemu przyjemno[ci. " sposobu usuwania konkretnej przeszkody " Masturbacja sBu|y w tym przypadku do obni|enia lku i samouspokojeniu. Ad 3 " Trzeci problem zwizany jest z sytuacj w ktrej dziecko zauwa|a |e w momencie podejmowania czynno[ci masturbacyjnych wzrasta zainteresowanie jego osob ze strony rodzicw. " Nie jest dla niego istotne czy zostanie ukarane za tego typu zachowanie, poniewa| tak czy inaczej wzbudziB ich zainteresowanie i dziecku wydaje si |e rodzic si o nie troszczy. Katarzyna PawBowska " We wszystkich wy|ej wymienionych typach masturbacji instrumentalnej motywy s ukryte. " Masturbacja jest traktowana jako narzdzie, instrument potrzebny do osignicia innego poza seksualnego celu, niejednokrotnie bardzo wa|nego Katarzyna PawBowska W podrcznikach psychiatrii z koDca XIX w. widniaBa fotografia osoby masturbujcej si,  typowy onanista : " chBopiec, szczupBy z podkr|onymi oczami. " IstniaBy rwnie| zalecenia jak nale|y postpowa z chBopcem ktry si masturbuje, " IstniaBy rwnie| zalecenia jak nale|y postpowa z chBopcem ktry si masturbuje, " ot| proponowano okrcanie czBonka drutem kolczastym, a gdy to nie pomagaBo zalecano obrzezanie. " Stosowano rwnie| urzdzenia uniemo|liwiajce masturbacj Katarzyna PawBowska Wybitni znawcy przedmiotu zapewniaj, |e nie udowodniono szkodliwo[ci masturbacji u maBego dziecka, jak rwnie| nie stwierdzono |eby byBa rwnie| nie stwierdzono |eby byBa chorob czy do choroby prowadziBa Katarzyna PawBowska Przejawy seksualno[ci u dzieci Okres od 0 do 3 lat ( okres niemowlcy i poniemowlcy) " Dziecko uczy si wyodrbnia siebie i wBasne ciaBo. " Podlega intensywnemu treningowi czysto[ci " uczy si sygnalizowa potrzeby fizjologiczne. " uczy si sygnalizowa potrzeby fizjologiczne. " Dotyka swoje ciaBo " sprawdza jak jest zbudowane. Katarzyna PawBowska Przejawy seksualno[ci u dzieci Okres od 3 do 6 lat ( okres przedszkolny)  Pojawia si podstawowe sBownictwo dotyczce intymnych cz[ci ciaBa.  Pytania dotyczce rozrodu, roli matki i ojca w powstawaniu i urodzeniu dziecka  anatomii pBciowej, a zwBaszcza r|nic anatomicznych pomidzy chBopcami i dziewczynkami, dzieckiem i dorosBym.  Pierwsze miBo[ci dziecice.  Eksponowanie swojej nago[ci,  brak poczucia wstydu w tym zakresie.  Wzajemne ogldanie i dotykanie przez dzieci intymnych cz[ci ciaBa ( zabawy np. w doktora, tat i mam itd.).  Zdarza si masturbacja wczesnodziecica. Katarzyna PawBowska Przejawy seksualno[ci u dzieci Okres od 7 do 11 lat ( okres mBodszy szkolny)  Dziecko silnie identyfikuje si z wBasn pBci.  Przyswaja sobie zachowania charakterystyczne dla wBasnej pBci.  Przyswaja sobie zachowania charakterystyczne dla wBasnej pBci.  Zdarzaj si zabawy seksualne w ramach jednej pBci. Katarzyna PawBowska Przejawy seksualno[ci u dzieci Okres od 12 do 16 lat ( okres dorastania / dojrzewania)  Pytania dotyczce podejmowania decyzji, zwizkw i obyczajw seksualnych.  Masturbacja jako niedojrzaBy sposb rozBadowywania napicia seksualnego.  Eksperymentowanie z rwie[nikami  midzy innymi pocaBunki, pieszczoty i pocieranie intymnych cz[ci ciaBa.  Czste zakochania, zmiany obiektw uczu Katarzyna PawBowska Przejawy seksualno[ci maBych dzieci Rodzaj zachowania Opis zachowania Funkcje zachowania PrzykBad Masturbacja Autostymulacja Dostarczenie Dotykanie wczesnodzicieca obszarw erogennych przyjemno[ci narzdw pBciowych Zaspokojenie Rytmiczne ciekawo[ci zaciskanie ud Realizacja Ocieranie si o pozaseksualnych przedmioty celw (np. zwrcenie uwagi, obni|enie napicia napicia emocjonalnego) Zachowania Przygldanie si Zdobycie i Przygldanie si orientacyjne narzdom pBciowym weryfikacja informacji (podgldanie) innym innych osb, Sygnalizowanie w czasie zabiegw zadawanie pytaD o potrzeby wsparcia i pielgnacyjnych w tre[ci seksualnej uspokojenia toalecie Funkcja Zadawanie pytaD: wiziotwrcza  Skd si wziBem ,  Dlaczego chBopcy maj penisy, a dziewczynki nie? Katarzyna PawBowska Przejawy seksualno[ci maBych dzieci cd Rodzaj zachowania Opis zachowania Funkcje zachowania przykBad Zachowania Zabawa o tre[ci Zdobycie informacji Zabawa  w mam i interakcyjne seksualnej lub innej Dostarczanie tat wBczajca kontakt i przyjemno[ci Zabawa  w doktora manipulacje ciaBem Stymulacja i rwie[nika (rwnie| ekspresja seksualna nagim ) nagim ) Zachowania twrcze Wykonywanie Ekspresja i Rysowanie postaci wytworw zaspokajanie nagich(bdz o plastycznych, zainteresowania podkre[lonych cechach ukBadanie wierszykw, tre[ciami seksualnymi pBciowych) opowiadaD o tre[ciach Testowanie reakcji Powtarzanie seksualnych osb dorosBych wulgaryzmw, wierszykw o tre[ci seksualnej Katarzyna PawBowska Przejawy seksualno[ci dzieci w wieku wczesnoszkolnym Rodzaj zachowania Opis zachowania Funkcje zachowania przykBad Masturbacja Autostymulacja Uzyskanie Dotykanie narzdw obszarw erogennych przyjemno[ci pBciowych Zaspokojenie Rytmiczne zaciskanie ciekawo[ci ud Realizacja celw Ocieranie si o pozaseksualnych (np. przedmioty zwrcenie uwagi otoczenia, obni|enie napicia napicia emocjonalnego Zachowania tak motywowane s najcz[ciej ukrywane przed dorosBymi Zachowania Poszukiwanie tre[ci Zdobyci i weryfikacja Podgldanie innych orientacyjne informacji seksualnych Stymulowanie i w czasie zabiegw w otoczeniu rozBadowanie napicia pielgnacyjnych, w seksualnego toalecie Sygnalizowanie Ogldanie  nagich potrzeby wsparcia i fotografii uspokojenia Zadawanie pytaD Katarzyna PawBowska Przejawy seksualno[ci dzieci w wieku wczesnoszkolnym Rodzaj zachowania Opis zachowania Funkcje zachowania przykBad Zachowania Zabawa wBczajca Zdobycie i informacji Wzajemna interakcyjne kontakt i/lub Stymulacja i masturbacja, manipulacj ciaBem ekspresja seksualna na[ladowanie rwie[nika (rwnie| Uzyskanie uznania ze kontaktw seksualnych nagim) strony rwie[nikw Zawody w oddawaniu moczu oddawaniu moczu Przymierzanie bielizny matek Zaczepiani, potrcanie w obrbie grupy pBciowej Zachowania twrcze Rysowanie, ukBadanie Ekspresja i Rysunki, komiksy o wierszykw opowiadaD zaspokajanie tre[ci seksualnej (mog o tre[ciach seksualnych zainteresowania by obsceniczne) tre[ciami seksualnymi Powtarzanie wulgaryzmw, wierszykw o tre[ci seksualnej, ukBadanie opowiadaD Katarzyna PawBowska Dojrzewanie seksualne dziewczt " rozwj ko[ci miednicy " powikszenie brodawek sutkowych " pocztek wzrostu piersi " pojawianie si owBosienia Bonowego " rozwj zewntrznych i wewntrznych narzdw pBciowych " rozwj zewntrznych i wewntrznych narzdw pBciowych " wyrazna pigmentacja brodawek sutkowych " wyrazne powikszenie piersi " owBosienie pachowe, pierwsza miesiczka,(menarche) " zmiana rysw twarzy " pogrubienie gBosu " cykle owulacyjne " zatrzymanie wzrostu szkieletowego Katarzyna PawBowska dojrzewanie seksualne chBopcw " pocztek intensywnego wzrostu " powikszenie i pocztek wzrostu jder " pigmentacja moszny " wzrost czBonka " pojawienie si zarostu na twarzy " owBosienie w okolicach narzdw pBciowych " ginekomastia " mutacja gBosu " pocztek owBosienia pod pachami, wyrazne owBosienie wokB narzdw pBciowych " polucje " zmiana rysw twarzy " zakoDczenie mutacji Katarzyna PawBowska Zmiany poziomu hormonw a samopoczucie: I faza (estrogenna) - o|ywieni, entuzjazm, pobudzenie seksualne. II faza (progesteronowa) II faza (progesteronowa) - zmiany nastoju, pBaczliwo[, ospaBo[, depresja - gorsze samopoczucie, ble gBowy, zawroty - ni|sze wyniki egzaminacyjne Katarzyna PawBowska Ekspresja seksualna mBodzie|y w okresie dorastania " masturbacja " petting " petting " inicjacja seksualna Katarzyna PawBowska Petting " Petting jest form aktywno[ci seksualnej majcej miejsce w parze. " Jej celem jest taka wzajemna stymulacja partnerw, by doprowadzi si do orgazmu, " wykluczajc z zachowaD stosunek seksualny. " Niektrzy autorzy dziel petting na dwie formy:  pieszczot genitalnych (to wobec niej stosuje si nazw petting),  pieszczot mniej zaawansowanych, obejmujcych stymulacj grnej cz[ci ciaBa, gBwnie piersi, okre[lan jako necking. " Badania uczniw szkB ponadpodstawowych wskazaBy, |e petting uprawiaBo 32,4% " Badania uczniw szkB ponadpodstawowych wskazaBy, |e petting uprawiaBo 32,4% respondentw, a necking  51% (Izdebski 2000). " Petting jest bardzo wa|nym etapem rozwoju seksualnego, " po raz pierwszy pozwala, w stosunkowo bezpiecznych warunkach, nawiza kontakt z partnerem pBci przeciwnej, pozna jego ciaBo, odkry jego odczucia i potrzeby. " Zwiadczy rwnocze[nie o tym, |e mBodzie| pozostawiBa za sob faz fascynacji osobami tej samej pBci i jest gotowa na nawizanie rwnego kontaktu z kim[, kto jest odmienny. " Petting jest form aktywno[ci seksualnej, ktra cieszy si o wiele wiksz akceptacj ni| masturbacja. " Badania osb dorosBych wskazuj, |e pieszczoty piersi i narzdw pBciowych nale| do jednej z najczstszych form stymulacji (Izdebski 2000). Katarzyna PawBowska Inicjacja seksualna " Inicjacja seksualna stanowi kolejny wa|ny etap rozwoju seksualnego [wiadczcy o rozbudowie kontaktw w parze. " Szereg zmian (spoBecznych i biologicznych) dokonujcych si na przestrzeni ostatniego stulecia przy[pieszyBy wiek inicjacji. " WspB|ycie seksualne przestaBo by traktowane jako wyznacznik wej[cia do [wiata dorosBych. dorosBych. " Obni|yB si wiek, w ktrym eksperymenty seksualne mBodzie|y staj si akceptowane. " Podejmowanie wcze[niejszych kontaktw seksualnych nie dotyczy ju| wybranej grupy nastolatkw. Std wraz ze zmieniajcym si w danej kulturze postrzeganiem wBa[ciwego momentu inicjacji zmienia si postrzeganie czynnikw ryzyka inicjacji przedwczesnej. " W Polsce [redni wiek inicjacji seksualnej (prba reprezentatywna) wynosiB 19 lat i miaB tendencj spadkow. Dla kobiet byB wy|szy (19,4), a dla m|czyzn ni|szy  18,6 roku (Izdebski 2000). Katarzyna PawBowska

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
„Porusz umysł” program komputerowy wspomagający rozwój psychoruchowy dzieci i młodzieży(1)
Rozwój psychofizyczny dzieci i młodzieży
Rozwoj psychoseksualny dzieci i mlodziezy
Kryzysy rozwojowe wieku dziecięco młodzieżowego a możliwości społecznego wsparcia
Rembowski Metoda projekcyjna w psychologii dzieci i młodzieży
wpływ tańca na rozwój psychoruchowy dzieci w wieku przedszkolnym
Ocena rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży
Ebook Impuls Kryzysy Rozwojowe Wieku Dziecieco Mlodziezowego
Zaburzenia w rozwoju somatycznym i problemy zdrowotne dzieci i mlodziezy
Masgutowa dr Swietłana Neurokinezjologia jako metoda wspomagająca rozwój i uczenie się dzieci i mł
Modul 2 Psychologia kliniczna dzieci i mlodziezy
2007 02 Mozliwosci wykorzystania masazu u dzieci z zab rozwojem psychomotorycznym cz 2
2007 01 Możliwości wykorzystania masażu u dzieci z zab rozwojem psychomotorycznym cz 1(1)

więcej podobnych podstron