plik


Relacje z klientami w e-biznesie Paulina Okonek UNIA EUROPEJSKA UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO ROZWOJU REGIONALNEGO Autor: Paulina Okonek Infovide-Matrix Wydawca: Polska Agencja Rozwoju Przedsibiorczo[ci (PARP) ul. PaDska 81/83 00-834 Warszawa www.parp.gov.pl SkBad: MaBgorzata GaBzka Infovide-Matrix Wydanie I Publikacja bezpBatna Publikacja powstaBa w ramach projektu  Uruchomienie wielofunkcyjnej platformy komunikacji inter- netowej wspierajcej realizacj dziaBaD 8.1 i 8.2 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka , realizowanego przez Polsk Agencj Rozwoju Przedsibiorczo[ci, wspBfinansowanego ze [rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Wspieramy e-biznes www.web.gov.pl Copyright by Polska Agencja Rozwoju Przedsibiorczo[ci Warszawa 2010, Wszelkie prawa zastrze- |one. {aden fragment nie mo|e by wykorzystywany w jakiejkolwiek formie ani przekBadany na jzyk mechaniczny bez zgody PARP. Spis tre[ci 1. Wprowadzenie 2. Podstawowe pojcia i definicje 3. R|nice pomidzy e-biznesem a przedsiwziciem tradycyjnym w zakresie relacji z klientami 3.1. Wirtualizacja 3.2. Indywidualizacja 3.3. Usieciowienie 3.4. Marketing do[wiadczeD 3.5. Cykl |ycia klienta 4. WpByw obsBugi e-klienta na budowane relacje 5. Lojalno[ e-klienta 5.1. Metody pomiaru lojalno[ci 5.2. Wskazniki lojalno[ci 6. Podsumowanie 7. yrdBa Relacje z klientami w e-biznesie 3 www.parp.gov.pl www.web.gov.pl 1. Wprowadzenie Zarwno w przypadku biznesu tradycyjnego jak i biznesu internetowego, wszystkie decyzje podejmo- wane s przez firmy z my[l o obecnych oraz potencjalnych klientach. Wynika to z tego, |e tylko zado- woleni klienci mog sta si klientami lojalnymi, ktrzy stanowi podstaw dla zachowania rentowno- [ci biznesu w dBu|szej perspektywie. Relacje midzy klientami a firmami nie opieraj si dzi[ ju| wBcz- nie na transakcjach, ktrych przedmiotem s produkty i usBugi. Podstaw tych relacji jest dostarczanie kompleksowych warto[ci, za pomoc ktrych klienci zaspokoi mog zr|nicowane potrzeby, w zamian za co klienci generuj rentowno[ firm. Powoduje to powstanie zBo|onych relacji pomidzy firmami, a ich klientami. Obecny poziom konkurencji wymusza na firmach znaczne pogBbianie dziaBania w celu usatys- fakcjonowania klientw oraz pozyskania i utrzymania lojalno[ci zadowolonych klientw. W przypadku biznesu internetowego, relacje z konsumentami budowane s przy pomocy internetu. Jedn z przyczyn sprawiajcych, |e klienci s skBonni u|ywa internetu w celu wyszukiwania informacji i nawizywania kontaktw z firmami, jest ich wygoda. To ona stanowi silny czynnik motywujcy klien- tw do robienia zakupw w internecie. Wyjtkowo istotne jest wic stworzenie bezpiecznego oraz przy- jaznego klientowi [rodowiska, w ktrym bdzie czuB si swobodnie inicjujc kontakt z firm, dokonujc zakupu produktu czy korzystajc w inny sposb z danej oferty internetowej. 1 2. Podstawowe pojcia i definicje Do podstawowych zasobw firm internetowych zaliczamy zwykle relacje z klientami, mark i zwizan z ni wiarygodno[, wiedz pracownikw, infrastruktur technologiczn oraz powizania z innymi stro- nami (afiliacje). Znacznie ma tak|e biegBo[ w integracji tradycyjnych i internetowych kanaBw marke- tingowych.2 Tabela 1. Podstawowe pojcia i ich definicje Pojcie/ skrt Definicja Sposb kreacji warto[ci w przedsibiorstwie, w ktrym zastosowanie internetu E-biznes i/lub technologii informatycznych odgrywa kluczow rol. Z ang. customization - oznacza aktywne dostosowanie przez u|ytkownika war- Kastomizacja to[ci do wBasnych preferencji. SkBonno[ klientw do dokonywania wielokrotnych zakupw u jednego Lojalno[ klientw dostawcy. Z ang. mass customization - oznacza wytwarzanie dbr i usBug na potrzeby du|ego rynku, dostosowanych do preferencji poszczeglnych klientw przy Masowa kastomizacja cenach zbli|onych do cen produktw masowych, a wic pozbawionych indy- widualizacji warto[ci. Automatyczne dostosowanie odbywajce si bez aktywnego udziaBu klienta lub Personalizacja u|ytkownika. Personalizacja odbywa si na podstawie posiadanych lub wBa[nie otrzymywanych danych o kliencie. Uczucie zadowolenia klienta z odniesionych korzy[ci i zaspokojenia potrzeb powstaBe w wyniku skorzystania z danej oferty. Poziom satysfakcji klienta jest Satysfakcja klienta odzwierciedleniem tego, w jakim stopniu produkt caBkowity oferowany przez dan organizacj zaspokaja zbir wymagaD klienta. Sposobem na biznesowe wykorzystanie internetu jest stworzenie nowego ogniwa w BaDcuchu warto[ci, ktre przejmuje pewn cz[ warto[ci przez niego przekazywanych. Przeniesienie warto[ci w zakresie relacji firm z klientami przy wykorzystaniu kanaBu internetowego mo|e nastpowa w wyniku modyfika- cji BaDcucha warto[ci na caBym rynku. W tradycyjnej gospodarce firmy produkcyjne dostarczaBy produkty klientom z wykorzystaniem po[rednikw. Wraz z popularyzacj internetu w biznesie zapanowaBo przeko- nanie, |e docelowym kanaBem marketingowym w internecie bdzie kanaB bezpo[redni  czyli bez anga|o- wania po[rednikw. Sytuacja ta nie oznacza caBkowitej eliminacji podmiotw zajmujcych si po[rednic- twem. Wrcz przeciwnie, pojawiBy si nowe rodzaje po[rednictwa  po[rednicy informacyjni. Dostarczaj 1 www.e-mentor.edu.pl: Doligalski T.: Czym si r|ni przedsiwzicie e-biznesowe od tradycyjnego w zakre- sie relacji z klientami? (cz.2) 2 www.egospodarka.pl: Firmy internetowe i ich relacje z klientami, styczeD 2010 Relacje z klientami w e-biznesie 4 www.parp.gov.pl www.web.gov.pl oni klientom warto[ poprzez takie dziaBania jak agregowanie, kategoryzowanie dostpnych informacji oraz tworzenie wBasnych. Celem ich istnienia jest uBatwianie procesu zakupowego poprzez powikszenie dostpnego zasobu informacji, zwikszenie bezpieczeDstwa klienta, uBatwienie w pBatno[ci. Po[rednicy ci stali si tak istotni, |e zawBaszczyli spor cz[ warto[ci przekazywanej w BaDcuchu. Tym samym nast- piBa migracja warto[ci od firm znajdujcych si na ni|szym etapie BaDcucha warto[ci (sklepy internetowe, portale) do po[rednikw informacyjnych. Najlepszym przykBadem s wyszukiwarki, porwnywarki cen czy serwisy spoBeczno[ciowe. Umo|liwiaj one firmom dotarcie do klientw w zamian za prowizj od sprze- da|y lub te| wynagrodzenie za przej[cie klienta na stron firmy. Umiejtne stworzenie nowego ogniwa w BaDcuchu warto[ci mo|e wiza si z generowaniem zysku pozyskanego w wyniku oferowania kolej- nym podmiotom dostpu do nowych klientw. Zysk ten uzale|niony jest od zdolno[ci firmy do kierowa- nia klientw na stron firmy, liczby zawartych transakcji, czy te| wyemitowanych reklam.3 3. R|nice pomidzy e-biznesem a przedsiwziciem tradycyjnym w zakresie relacji z klientami Warunkiem skutecznego funkcjonowania firmy  niezale|nie czy dotyczy to tradycyjnego biznesu czy e-biznesu  jest zawsze kreacja warto[ci w relacjach z uczestnikami wszystkich rynkw, na ktrych firma funkcjonuje.4 Obecnie wyr|nia si pi gBwnych cech charakterystycznych dla e-biznesu, ktre odr|nia go od przedsiwzicia tradycyjnego w zakresie relacji z klientami: " wirtualizacja produktu - digitalizacja oraz wzbogacanie produktu w informacje; " indywidualizacja oferty - dostosowanie kompozycji warto[ci do preferencji klienta; " usieciowienie - wykorzystanie potencjaBu innych klientw w budowie warto[ci; " marketing do[wiadczeD - wykorzystanie rozrywki, nauki czy estetyki; " wykorzystanie cyklu |ycia klienta - polegajce na modyfikacji oferowanej klientowi kompozy- cji warto[ci adekwatnie do etapu jego relacji z firm. 5 Zjawiska te, chocia| charakterystyczne dla e-biznesu, mog rwnie| wystpowa w przedsiwziciach tra- dycyjnych. Przedsiwzicia e-biznesowe charakteryzuj si jednak o wiele wikszym nasileniem wymie- nionych cech ni| przedsiwzicia tradycyjne. Biznesy internetowe cechuj si r|nym nat|eniem opisy- wanych elementw i nie mo|na mwi o jednej, uniwersalnej formule. Istniej przedsiwzicia e-bizne- sowe o niskim lub wrcz zerowym nasileniu wybranej cechy, co nie przeszkadza im w zajciu pozycji lidera w swojej kategorii.6 3.1. Wirtualizacja W procesie wirtualizacji nastpuje cz[ciowa lub caBkowita digitalizacja produktu oraz jego wzbogaca- nie w informacje. Digitalizacja to inaczej ucyfrowienie produktu, czyli caBkowita lub cz[ciowa zamiana postaci produktu z materialnej na cyfrow.7 W zale|no[ci od bran|y, profilu czy modelu biznesowego firmy, proces ten mo|e przebiega w zr|nicowany sposb. Digitalizacja mo|e oznacza rwnie| caBko- wit transformacj postaci produktu jak w przypadku utworw muzycznych, ktre pierwotnie nieroze- rwalnie zwizane byBy z no[nikiem typu CD, a dzi[ za pomoc formatu mp3, pozwala na caBkowite oddzie- lenie warto[ci dla klientw od tradycyjnego no[nika.8 Drugim wymiarem wirtualizacji produktu jest wzbogacanie produktu w informacje. Sam produkt nie musi zmienia swojej postaci, ale zostaje obudowany warstw informacyjn zwikszajc jego warto[. Jest to obecnie najczstsz form transformacji produktu i pozwala na dostarczenie klientom dodatko- wych warto[ci, ktre w peBniejszy sposb zaspokajaj ich potrzeby. PrzykBadem tego procesu jest wzboga- canie produktu, jakim s usBugi kurierskie, w mo|liwo[ [ledzenia on-line aktualnego poBo|enia przesyBki.9 Najcz[ciej obydwa procesy skBadajce si na wirtualizacj produktu, czyli digitalizacja oraz wzbogaca- nie w informacje, nastpuj Bcznie. Zaawansowanie digitalizacji bdz procesu wzbogacania produktu w informacje prowadzi mo|e do redefinicji warto[ci dla klienta. Sytuacja taka ma miejsce w przypadku porwnywarek cenowych (np. Ceneo, Nokaut), czyli serwisw internetowych pozwalajcych odnalez sklep oferujcy wybrany produkt po najni|szej cenie. Po wpisaniu nazwy produktu internauta otrzymuje list sklepw wraz z cenami produktu. Dodatkowo, otrzymuje szersze informacje o produkcie i sklepach internetowych, w tym tak|e opinie internautw.10 3 Tam|e. 4 www.e-mentor.edu.pl: Doligalski T.: Czym si r|ni przedsiwzicie e-biznesowe od tradycyjnego w zakre- sie relacji z klientami? (cz.1) 5 Tam|e. 6 www.e-mentor.edu.pl: Doligalski T.: Czym si r|ni przedsiwzicie& (cz.2) 7 www.e-mentor.edu.pl: Doligalski T.: Czym si r|ni przedsiwzicie& (cz.1) 8 Tam|e. 9 Tam|e. 10 Tam|e Relacje z klientami w e-biznesie 5 www.parp.gov.pl www.web.gov.pl 3.2. Indywidualizacja Indywidualizacja pozwala na dostosowanie kompozycji warto[ci do preferencji klienta lub u|ytkow- nika. Istot indywidualizacji jest oferowanie klientom warto[ci dopasowywanych do ich indywidualnych potrzeb. W najczstszym rozumieniu indywidualizacja oznacza dostosowanie produktu do oczekiwaD klienta. Zjawisko to mo|e rwnie| dotyczy innych elementw marketingu, takich jak cena czy komunika- cja z klientem, ktre mog podlega indywidualizacji.11 Istnieje wiele r|nych poj oznaczajcych indywidualizacj oferowanej kompozycji warto[ci do prefe- rencji klienta czy u|ytkownika, w tym personalizacja, kastomizacja oraz masowa kastomizacja.12 Masowa kastomizacja ma miejsce midzy innymi wwczas, gdy klienci dostaj jednorodny produkt z mo|liwo- [ci dostosowania go do wBasnych potrzeb  dzieje si tak na przykBad w serwisie new.music.yahoo.com umo|liwiajcym u|ytkownikom sBuchanie wybranego rodzaju muzyki przez internet.13 3.3. Usieciowienie Usieciowienie (z ang. network effect) oznacza kreacj warto[ci dla klienta w oparciu o warto[ci dostar- czane przez innych u|ytkownikw. PrzykBadami przedsiwzi wykorzystujcych efekt usieciowienia s aukcje, serwisy spoBeczno[ciowe oraz komunikatory internetowe. Efekt usieciowienia wystpuje, gdy| doBczenie nowego u|ytkownika skutkuje w przypadku aukcji internetowych wiksz poda| produktw lub wikszym popytem, a w przypadku komunikatorw internetowych mo|liwo[ci komunikacji z wik- sz liczb osb. Dla wBa[ciwego funkcjonowania przedsiwzicia w dBu|szym okresie konieczne jest osi- gnicie odpowiednio du|ej liczby u|ytkownikw  tzw. masy krytycznej.14 Wykorzystanie efektu usieciowienia i osignicie masy krytycznej jest jedn z najskuteczniejszych barier wej[cia, chronic pozycj firmy przed konkurencj. Prowadzi ona mo|e do tzw. efektu lock-in, czyli sytu- acji, w ktrej rozwizania oferowane przez firm staj si standardem rynkowym. Najpowszechniejszym chyba przykBadem tego efektu jest popularno[ systemw operacyjnych Microsoft Windows.15 3.4. Marketing do[wiadczeD Marketing do[wiadczeD polega na dostarczeniu klientowi zdarzeD wywoBujcych u niego po|dane prze- |ycia, do[wiadczenia i emocje, na ktrych podstawie budowana jest z nim relacja. Emocje od dawna wykorzystywane s we wszelkiej komunikacji marketingowej, a szczeglnie w reklamie. OdwoBywanie si do emocji w przekazie reklamowym zwiksza Batwo[ zapamitania komunikatu, a tym samym ogranicza efektywno[ procesw my[lowych.16 Trend ten wynika z malejcych obecnie szans na konkurowanie jedy- nie w oparciu o rozwj produktw lub usBug. Atrybuty produktw lub korzy[ci dostarczane przez usBugi nie stanowi o przewadze firm, gdy| mog by bardzo szybko skopiowane i ulepszone przez konkuren- tw. Co wicej, wprowadzane innowacje mog nie zosta zrozumiane lub nawet dostrze|one przez klien- tw. Std te| wywodz si strategie blisko[ci z klientem, ktrych przykBadem jest koncepcja marketingu do[wiadczeD, bazujca na prze|yciach i do[wiadczeniach klienta jako obszarze kreujcym takie warto[ci, jak satysfakcja czy lojalno[ klientw. 17 Internet pozwala na kontakt z klientami za pomoc multimedialnego przekazu. Przekaz taki charaktery- zuje si poBczeniem obrazu, animacji, filmu i dzwiku, a przez to pozwala na przycignicie i zatrzyma- nie uwagi klienta. Marketing do[wiadczeD jest dzi[ powszechnie stosowany przez wiele biznesw inter- netowych  zwBaszcza za pomoc komunikacji marketingowej i reklamy. PrzykBadem wykorzystania mar- ketingu do[wiadczeD byBo przedsiwzicie Nokia Game, w ktrym u|ytkownicy telefonw Nokia mogli uczestniczy w trwajcej przez kilka dni grze wykorzystujcej r|nego rodzaju media, w tym naturalnie internet.18 3.5. Cykl |ycia klienta Cykl |ycia klienta19 jest koncepcj marketingow zakBadajc, |e na r|nych etapach relacji klienta z firm zmieniaj si jego potrzeby, a przez to zmianie podlega rwnie| kompozycja warto[ci, ktra sBu|y zaspoko- jeniu potrzeb klienta. Zrozumienie i wykorzystanie cyklu |ycia klienta nie jest wBcznie zarezerwowane dla 11 Tam|e. 12 Tam|e. 13 Tam|e. 14 www.e-mentor.edu.pl: Doligalski T.: Czym si r|ni przedsiwzicie& (cz.2) 15 Tam|e. 16 Tam|e. 17 Tam|e. 18 Tam|e. 19 R|ne poziomy w relacjach z klientami mo|na opisa za pomoc modelu cyklu |ycia klienta. ZakBada on, |e niektrzy z potencjalnych klientw, dokonujc zakupu, zmieniaj si w naszych nowych klientw, ci za[, je[li przez pewien czas korzystaj z naszych usBug, mog by postrzegani jako nasi stali klienci. Nastpnie pewna ich cz[ mo|e zrezygnowa, stajc si naszymi byBymi klientami. yrdBo: www.statsoft.pl Relacje z klientami w e-biznesie 6 www.parp.gov.pl www.web.gov.pl przedsiwzi internetowych. Niemniej, wykorzystanie sieci w relacjach z klientami pozwala na blisko[ klienta i firmy, a przez to peBniejsze zrozumienie oraz speBnienie bie|cych potrzeb klienta.20 PrzekBadem firm, ktre w swoich strategiach zarzdzania relacjami z klientem wykorzystuj model cyklu |ycia klienta s na pewno sklep internetowy Amazon, a tak|e Yahoo! czy Google.21 4. WpByw obsBugi e-klienta na budowane relacje Biorc pod uwag fakt, |e to wygoda jest czynnikiem najbardziej motywujcym konsumentw do korzy- stania z internetu przy wyszukiwaniu informacji i nawizywaniu kontaktw z firmami, niezmiernie istotne jest stworzenie klientowi odpowiedniego [rodowiska. Internauci, poruszajc si po stronach interneto- wych, skBonni s raczej do szybkiego przegldania strony ni| do starannego zapoznawania si z tre[ci publikowanych artykuBw. Wol aktywnie i samodzielnie odnajdywa odpowiedzi ni| zapoznawa si z instrukcj obsBugi. Przydatne w zatrzymaniu uwagi klienta mog by cechy przekazu internetowego - multimedialno[ oraz interaktywno[. Pozwalaj one na zastosowanie formy przekazu odpowiednio dostosowanej przez klienta do jego potrzeb. Bardzo wa|nym elementem w budowaniu relacji z klientem w e-biznesie jest komunikacja oraz obsBuga klienta. Jest to tym bardziej istotne, |e internet z jednej strony daje fantastyczne mo|liwo[ci w komu- nikacji, z drugiej za[ tworzy bariery dla Batwego pozyskania zaufania klienta wi|ce si na przykBad z obaw u|ytkownikw dotyczc bezpieczeDstwa ich danych czy bezpieczeDstwa transakcji. Problem ten jest szczeglnie istotny w przypadku dziaBalno[ci prowadzonej przez internet.22 W zwizku z tym, przedsibiorcy internetowi stosowa powinni nastpujce zasady: 1. Ocenia swoja ofert z perspektywy klienta  oferta handlowa tworzona przez przedsibiorcw jest przez nich czsto inaczej postrzegana ni| przez samych klientw. Klient oczekuje produktw i usBug, ktre przede wszystkim wzbudz w nim pozytywne emocje. Genialny pomysB biznesowy jest nim tylko ww- czas je[li klienci uwa|aj go za genialny i wierz, |e zaspokaja on ich potrzeby. W zwizku z tym, budujc ofert zawsze nale|y przyj punkt widzenia potencjalnego klienta.23 2. Wzbudza w kliencie zaufanie  jest niezwykle istotne zwBaszcza w [rodowisku wirtualnym. Na zaufa- nie w tym przypadku wpBywaj takie elementy jak odpowiednio zaprojektowana strona internetowa  wygodna, estetyczna, intuicyjna oraz odpowiadajca profilowi firmy. Wa|na jest tak|e jednoznaczna i przejrzysta komunikacja oferty wraz ze wskazaniem gdzie klient mo|e znalez istotne dla siebie infor- macje. 24 3. Oferowa mo|liwe wiele kanaBw komunikacji  podanie kontaktu telefonicznego obok e-maila oraz innych mo|liwo[ci kontaktu z firm zwiksza poczucie bezpieczeDstwa klienta oraz wiarygodno[ formy. R|ne kanaBy pozwalajce na kontakt mog obejmowa: numer kontaktowy, numer faksu, adres e-mail, komunikator, adres biura obsBugi klienta lub siedzib firmy w tym adres do korespondencji tradycyjnej.25 4. Informowa klienta o aktualnym statusie zamwienia  klient ma prawo do mo|liwo[ci bie|cego sprawdzenia poszczeglnych etapw realizacji jego zamwienia. Jest to elementem strategii biznesowej majcej na celu podniesienie zadowolenia kupujcego oraz minimalizacj konfliktw.26 5. Zawsze informowa o zmianach i utrudnieniach  je[li z jaki[ powodw nie jest mo|liwe dotrzymanie warunkw umowy, realizacja zamwienia bdz wystpuj inne trudno[ci nale|y jak najszybciej poinfor- mowa o tym klienta. Do tego celu najlepiej wykorzysta komunikacj telefoniczn, gdy| indywidualny kontakt daje klientowi poczucie troski o jego osob.27 Wymienione tutaj zasady nale| do tych najprostszych. Jednocze[nie ich zaniedbywanie wpBywa zna- czco na relacje z klientem. Co wicej, po zawarciu i zakoDczeniu transakcji kontakty z e-klientem powinny by dalej zacie[niane  poprzez na przykBad podzikowanie za transakcje, poszukiwanie informacji zwrot- nej na temat produktw, usBug czy samej obsBugi lub zaproszenie do zapoznania si z kolejn ofert.28 Niezmiernie istotne z punktu widzenia pomy[lno[ci marketingu relacji jest podtrzymywanie kontaktw z klientami. To postrzegany przez klienta brak zainteresowania firmy klientem jest gBwn przyczyn rezy- gnacji z usBug firmy. Podtrzymywanie kontaktu z klientem umo|liwiaj obecnie r|ne narzdzia  portale spoBeczno[ciowe czy popularne newslettery rozsyBane za pomoc poczty elektronicznej. Korporacyjny 20 www.e-mentor.edu.pl: Doligalski T.: Czym si r|ni przedsiwzicie& (cz.2) 21 Tam|e. 22 www.supermarketing.pl: Lojalni klienci, sierpieD 2008 23 Dutko M.: e-Biznes. Poradnik praktyka. Biznes usieciowiony. Wydawnictwo Helion 2010, s. 68 24 Tam|e, ss. 68-69 25 Tam|e, ss. 71-73 26 Tam|e, s. 69 27 Tam|e, s. 73 28 Tam|e, s. 74 Relacje z klientami w e-biznesie 7 www.parp.gov.pl www.web.gov.pl newsletter jest obecnie standardem w wikszych firmach. Dobr praktyk korzystania z tego narzdzia jest jednak dostarczanie klientom informacji dla nich istotnych, a nie zwykBych komunikatw prasowych.29 5. Lojalno[ klienta w e-biznesie Obecnie posiadanie staBych klientw, ktrzy caBy czas regularnie korzystaj z usBug firmy wydaje si wa|- niejsze ni| kiedykolwiek wcze[niej. Zagadnienie lojalno[ci klientw jest bardzo istotne w wielu dziedzi- nach gospodarki. ZwBaszcza tam, gdzie z jednej strony potrzebne s du|e nakBady, aby pozyska klienta, a z drugiej strony klienci nie przywizuj si do dostawcy. Potencjalnie zapewniaj oni rosnce zyski, cho- cia|by poprzez rozszerzanie informacji na temat marki czy firmy. Dla nowych klientw, s oni poniekd gwarancj dobrej jako[ci. Aatwiej jest dokona wyboru, je[li kto[ potwierdzi, |e dany wybr jest korzystny. Ma to szczeglne znaczenie przy wyborze usBug czy partnerw biznesowych. 30 Wyr|nia si wiele mo|liwych obiektw lojalno[ci klientw, a w[rd nich na przykBad mark, kategori produktu, miejsce zakupu, personel czy sam firm jako organizacj. Najbardziej korzystna dla przedsi- biorcy jest sytuacja, gdy klient staje si lojalny wzgldem kliku obiektw jednocze[nie. Powoduje to mini- malizacj ryzyka utraty klienta. Zdecydowanie najBatwiej jest zdoby lojalno[ ze wzgldu na miejsce oraz na personel. Te typy lojalno[ci nie decyduj jednak o dBugoterminowej lojalno[ci, dlatego po ich uzyska- niu warto szybko rozpocz budowanie lojalno[ci wzgldem innych obiektw  w tym szczeglnie lojal- no[ci w stosunku do marki. Obecnie klienci oczekuj od marki nie tylko zaspokojenia potrzeb w oparciu o cechy funkcjonalne, ale tak|e dostarczenia po|danego wizerunku, z ktrym mogliby si identyfiko- wa.31 Firmy trac lojalnych klientw z dwch powodw. Po pierwsze dlatego, |e poziom jako[ci produk- tw staB si standardem i w zwizku z tym nie jest ju| wyraznym czynnikiem r|nicujcym mark od marek konkurencyjnych w ramach kategorii. Tak wic zmniejszyBo si ryzyko konsumenta zwizane ze zmian marki. Drug przyczyn utraty lojalnych klientw jest pozycjonowanie marek ze wzgldu na poziom jako- [ci i redukcj ryzyka, ktre to czynniki przestaBy oddziaBywa na wspBczesnych konsumentw. Dla obec- nych konsumentw marki maj inne znaczenie ni| dawniej. Lojalno[ w stosunku do marki mo|e by rezultatem poBczenia przez konsumenta poziomu emocjonalnego lub symbolicznego z poziomem funk- cjonalnym.32 W sytuacji rosncej konkurencji na rynku internetowym, pozyskiwanie nowych klientw staBo si praw- dziwym wyzwaniem. Przedsibiorcy prowadzcy swoj dziaBalno[ w sieci dostrzegli juz dawno potrzeb zmiany podej[cia do klienta, czego wynikiem jest przekonanie, |e rwnie wa|ne jak pozyskiwanie nowych klientw jest utrzymanie staBych, regularnych relacji z klientami, ktrzy ju| zetknli si z ofert. Miar suk- cesu serwisu nie jest ilo[ zamwieD, ale jego rentowno[, dlatego posiadanie bazy lojalnych klientw jest podstaw dochodowej dziaBalno[ci w sieci.33 Budowanie dBugotrwaBych relacji z e-konsumentem wymaga czego[ wicej ni| rabatw i promo- cji. Zarzdzane dBugotrwaBymi relacjami jest osobn dziedzin marketingu, anga|ujc wiele [rodkw i wymagajc wiedzy i pomysBowo[ci. Pozyskanie lojalnego klienta odbywa si na wielu pBaszczyznach. Fundamentem, na ktrym buduje si dBugotrwaBe relacje z klientem jest zawsze wiedza na jego temat. Pozwala ona na bardziej zindywidualizowane podej[cie do oczekiwaD ka|dego klienta. Dziki niej mo|na konstruowa ofert realizujc potrzeby konkretnych klientw oraz wprowadza spersonalizowan obsBug. ZwBaszcza rozwj technologii teleinformatycznych zdecydowanie uBatwiB pozyskiwanie kom- pleksowej informacji na temat klientw.34 5.1. Metody pomiaru lojalno[ci Istnieje wiele metod sBu|cych do badania i mierzenia satysfakcji klienta w tym na przykBad prowadzenie badaD metod wywiadw: 1. Kwestionariusze do samodzielnego wypeBniania - ankiety on-line lub ankiety przesBane drog mailow. 2. Wywiady telefoniczne - wywiad prowadzony w oparciu o pytania ankietowe za pomoc telefonu. 3. Wywiady osobiste - prowadzone w bezpo[rednim, indywidualnym kontakcie z klientem za pomoc pytaD ankietowych. 4. Wywiady pogBbione - prowadzone w oparciu o wyniki badaD podstawowych (na przykBad przy wyko- rzystaniu powy|szych metod), przy wykorzystaniu pytaD otwartych i dyskusji, daj mo|liwo[ otrzymania szczegBowych informacji. 29 www.e-mentor.edu.pl: Doligalski T.: Czym si r|ni przedsiwzicie& (cz.2) 30 http://marketing.nf.pl: Jak osign wiksz lojalno[ klientw? Pazdziernik 2007 31 www.egospodarka.pl: Lojalno[ klientw  rodzaje, styczeD 2009 32 Tam|e. 33 www.supermarketing.pl: Lojalni klienci, sierpieD 2008 34 Tam|e. Relacje z klientami w e-biznesie 8 www.parp.gov.pl www.web.gov.pl 5. Grupy tematyczne - badania z wykorzystaniem r|nych technik na przykBad apercepcji, porwnaD kre- atywnych. 35 Poza tym, lojalno[ klientw mierzy mo|na za pomoc: 1. Systemu RFM  jest to wskaznik badania lojalno[ci, opierajcy si na analizie historii zakupowej klienta. ZakBada on, |e klienci, ktrzy kupuj towar lub usBug cz[ciej oraz za wy|sze pienidze, s dla firmy bardziej atrakcyjni. Sprowadza si to do mierzenia: Recency (kiedy klient dokonaB ostatnio zakupu?), Frequency (jak czsto dokonuje zakupw?), Money (ile wydaje pienidzy?).36 2. Metody LTV (z ang. life time value)  jest to przewidywana suma wydatkw klienta, bdcych dla firmy przychodami, odniesiona do kosztw wytworzenia produktu i kosztw zwizanych z peBn obsBug klienta. S r|ne sposoby szacowania warto[ci klienta w czasie, na przykBad dwuetapowa proce- dura polegajca na sprawdzeniu historii analizowanego klienta oraz dokonaniu ekstrapolacji jego dotych- czasowych zachowaD wraz z prognoz przyszBego postpowania. GBwnym miernikiem jest czstotliwo[ zakupw, wielko[ jednorazowego zamwienia, suma, jak klient wydaje na dan kategori produktu, prognozowany czas, w jakim klient bdzie odnawiaB zakup produktu w przyszBo[ci.37 3. Macierzy POC (z ang. profit opportunity cycle)  czyli macierz mo|liwego do osignicia zysku. Pokazuje, ktre grupy klientw i w jakim stopniu przyczyniaj si do wzrostu lub spadku obrotw firmy. Zalet POC jest fakt, |e w sposb oczywisty udowadnia, i| rzadko wystpuje tylko jednokierunkowa rela- cja midzy nowymi klientami a wzrostem obrotw i w konsekwencji zyskw. Je[li w grupie pozyskanych klientw bd dominowa nabywcy maBo opBacalni, to zysk mo|e wzrosn w niewielkim stopniu, nawet je[li przybdzie ich znaczna liczba. Z kolei niewielka utrata klientw z grupy wysoko opBacalnych mo|e w istotny sposb zawa|y na rentowno[ci przedsibiorstwa.38 4. CPPA (z ang. customer product profitability analysis), czyli analiza opBacalno[ci klient  produkt. Analizujc sytuacj, przedsibiorstwo mo|e podj nastpujce decyzje: podnie[ cen mniej dochodo- wych produktw lub wycofa je z rynku czy te| podj dziaBania, ktre doprowadziByby do sprzeda|y pro- duktw dochodowych klientom, ktrzy nie przynosz firmie zysku. Je[li niedochodowi klienci podejm decyzj odej[cia, bdzie to korzystne dla przedsibiorstwa.39 5.2. Wskazniki lojalno[ci W celu poprawy jako[ci obsBugi oraz oceny zadowolenia klienta z produktw firmy mo|na posBu|y si nastpujcymi wskaznikami: 1. Wskaznik satysfakcji klientw  suma punktw przyznana przez klientw w poszczeglnych kate- goriach/ liczba kategorii. Funkcjonuje rwnie| Poszerzony wskaznik satysfakcji klientw  czyli suma punktw przyznana przez klientw w poszczeglnych kategoriach x odpowiednia waga/liczba katego- rii. Jest to pojedynczy miernik, zwykle wyra|ony jako procent, reprezentujcy oglny poziom zadowo- lenia klienta. Przy badaniu satysfakcji wykorzystujc ten wskaznik nale|y wcze[niej ustali zadowalajcy poziom satysfakcji i do niego d|y. Mo|na przy obliczaniu tego wskaznika posBu|y si 10-punktow skal. Poszczeglnym cechom przydzielane s odpowiednie wagi uzale|nione od wa|no[ci danej cechy. 40 2. Wskaznik utrzymania klientw  (liczba klientw powtarzajcych zakup w danym okresie/liczba klien- tw dokonujcych zakupu w poprzednim okresie) x100. Wskaznik ten sBu|y do pomiaru utrzymania klien- tw czyli okre[leniu, czy klienci dokonuj dalej zakupw w firmie czy tez odchodz.41 3. Standardowy wskaznik badania lojalno[ci  (liczba klientw deklarujcych bezwarunkow ch zaku- pu+liczba klientw deklarujcych warunkow ch zakupu/liczba badanych klientw) x100 proc. 42 4. Wzmocniony wskaznik badania lojalno[ci  (liczba klientw deklarujcych bezwarunkow ch zakupu/liczba badanych klientw) x100 proc. Warunkowo oznacza, |e klienci s skBonni wybra nasz ofert, je|eli oferta konkurencji jest porwnywalna. Bezwarunkowo znaczy, |e wybior nasz ofert mimo pewnych niedogodno[ci. Warto[ tego wskaznika przyjmuje warto[ od nieco powy|ej 0 do 100 proc.43 35 www.egospodarka.pl: Zrozumie i zmierzy lojalno[ klientw, czerwiec 2006 36 Tam|e. 37 Tam|e. 38 Tam|e. 39 Tam|e. 40 Tam|e. 41 Tam|e. 42 Tam|e. 43 Tam|e. Relacje z klientami w e-biznesie 9 www.parp.gov.pl www.web.gov.pl 5. Wskaznik utraty klientw  liczba klientw, ktrzy zrezygnowali z usBug/(liczba klientw na pocztku okresu + liczba klientw na koDcu badanego okresu)/2. 44 6. Podsumowanie Wykorzystanie nowoczesnych technologii, w tym internetu, nadaje nowy wymiar relacjom firmy z klien- tami. Za ich pomoc mo|liwe jest dopasowywanie oferty do indywidualnych potrzeb klienta. Internet umo|liwia wielostronn komunikacj, wyszukiwanie informacji, zawieranie transakcji, a nawet wspB- tworzenie warto[ci przez producenta z innymi uczestnikami BaDcucha warto[ci. W konsekwencji firmy w coraz wikszym stopniu buduj swoj obecno[ w internecie, gdy| pozwala to na osiganie wymiernych korzy[ci takich jak cigBa redukcja kosztw, pozyskanie nowych oraz utrzymywanie staBych klientw.45 W e-biznesie lojalno[ rentownych klientw nie tylko stabilizuje funkcjonowanie firmy, ale rwnie| pomaga przyciga rzesze nowych klientw. Bardzo istotne jest, aby firmy internetowe dokonywaBy pomiarw zjawiska lojalno[ci oraz migracji swoich klientw. Wysoki poziom zadowolenia i lojalno[ci klienta sprzyja bowiem powstawaniu silnych emocjonalnych zwizkw z firm, ktre wykraczaj poza racjonalne preferencje i stanowi o sile konkurencyjnej firmy. 7. yrdBa 7.1. yrdBa internetowe " eGospodarka: www.egospodarka.pl " E-mentor: www.e-mentor.edu.pl " Nowoczesna firma: http://marketing.nf.pl " Stat Soft: www.statsoft.pl " Super Marketing: www.supermarketing.pl 7.2. ArtykuBy i literatura " Doligalski T.: Czym si r|ni przedsiwzicie e-biznesowe od tradycyjnego w zakresie relacji z klientami? www.e-mentor.edu.pl " Dutko M.: e-Biznes. Poradnik praktyka. Biznes usieciowiony. Wydawnictwo Helion 2010 " Kierzkowska P.: E-biznes. Relacje z klientem. Wydawcnictwo Helion. " Urbana W., Siemieniako D.: Lojalno[ klientw. Modele, motywacja i pomiar, Wydawnictwo Naukowe PWN 2008 44 Tam|e. 45 Tam|e. Relacje z klientami w e-biznesie 10 www.parp.gov.pl www.web.gov.pl

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
E Biznes wykład 3 2013 03 02,03
E Biznes wykład 2 2013 03 02,03
Wykład 4 21 03 2013
MIKROBIOLOGIA JAMY USTNEJ, WYKŁAD 3, 28 03 2013
Geo fiz wykład 19 03 2013
Geo fiz wykład 12 03 2013
Rok 2013 03 16 Prob Pod Arkusz
Wykład 1 (12 03 2011) ESI
2013 03 KWP Rzeszów sprawozdanie za 2012rid(273
wyklad 05 03 2011
wykład Neurofizjologia 03
Bilet odcinkowy imienny warunki od 2013 03 06
Wykład 2 (26 03 2011) ESI

więcej podobnych podstron