plik


ÿþ Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment peBnej wersji caBej publikacji. Aby przeczyta ten tytuB w peBnej wersji kliknij tutaj. Niniejsza publikacja mo|e by kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyBcznie w formie dostarczonej przez NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym mo|na naby niniejszy tytuB w peBnej wersji. Zabronione s jakiekolwiek zmiany w zawarto[ci publikacji bez pisemnej zgody NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania si jej od-sprzeda|y, zgodnie z regulaminem serwisu. PeBna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie internetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com. WADY ORZECZED SDOWYCH W POSTPOWANIU CYWILNYM 1 Orzecznictwo sdów wspólnotowych w sprawach konkurencji w latach 1964 2004 pod redakcj Agaty Jurkowskiej i Tadeusza Skocznego Koszty sdowe w sprawach cywilnych. Ustawa i orzekanie. Komentarz praktyczny Antoni Górski, Lech Walentynowicz Elementy metodyki pracy sdziego w sprawach karnych Piotr HofmaDski, StanisBaw ZabBocki Pisma sdowe w sprawach cywilnych Bogdan Bladowski Za|alenie w postpowaniu cywilnym Bogdan Bladowski Metodyka pracy sdziego cywilisty Bogdan Bladowski Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sdy pod redakcj Andrzeja Wróbla Dowody w sdowym procesie karnym Andrzej Gaberle Wyroki sdów pierwszej instancji, sdów apelacyjnych oraz Sdu Najwy|szego w sprawach cywilnych, handlowych i gospodarczych Kazimierz Piasecki Poddanie si egzekucji aktem notarialnym Marcin Walasik Obowizki informacyjne w umowach z udziaBem konsumentów na tle prawa unii europejskiej PrzemysBaw MikBaszewicz 2 WADY ORZECZED SDOWYCH W POSTPOWANIU CYWILNYM Edyta Gapska Warszawa 2009 3 Stan prawny na 31 sierpnia 2008 r. Wydawca: Marcin Skrabka Redaktor prowadzcy: Ewa Fonkowicz Redakcja: JustLuk Korekta: Justyna Mroczkowska SkBad, Bamanie: JustLuk, Justyna SzumieB, Aukasz Drzewiecki © Copyright by Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2009 ISBN: 978-83-7601-304-6 Wydane przez: Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o. Redakcja Ksi|ek 01-231 Warszawa, ul. PBocka 5a tel. (022) 535 80 00 31-156 Kraków, ul. Zacisze 7 tel. (012) 630 46 00 e-mail: ksiazki@wolterskluwer.pl www.wolterskluwer.pl Ksigarnia internetowa www.profinfo.pl 4 SpiS tre[ci Wykaz skrótów ............................................................................................................................. 9 Wprowadzenie............................................................................................................................ 13 RozdziaB 1 Orzeczenia w sdowym postpowaniu cywilnym.............................................................. 15 1.1. Znaczenie orzeczeD w sdowym postpowaniu cywilnym ........................................ 15 1.1.1. Orzeczenie jako element realizacji prawa do sdu ............................................. 15 1.1.2. Orzeczenie w kontek[cie czynno[ci procesowych sdu ................................... 21 1.2. Ogólna charakterystyka orzeczeD sdowych................................................................. 24 1.2.1. yródBa etymologiczne pojcia  orzeczenie ........................................................ 24 1.2.2. Znaczenie i miejsce orzeczeD w cywilnym postpowaniu sdowym.............. 26 1.2.3. Orzeczenie sdu cywilnego w kontek[cie pojcia czynno[ci konwencjonalnych.................................................................................................... 32 1.2.4. Rodzaje orzeczeD sdowych .................................................................................. 34 1.2.4.1. Postacie orzeczeD .......................................................................................... 34 1.2.4.1.1. Uwagi ogólne o rodzajach orzeczeD ......................................... 34 1.2.4.1.2. Klasyfikacja orzeczeD .................................................................. 40 1.2.4.2. Orzeczenia a zarzdzenia ........................................................................... 43 1.3. Orzeczenia wadliwe w cywilnym postpowaniu sdowym ....................................... 48 1.3.1. Wadliwo[ orzeczeD w aspekcie historycznym ................................................... 48 1.3.2. Pojcie i znaczenie wadliwych czynno[ci orzeczniczych sdu w postpowaniu cywilnym ..................................................................................... 49 1.3.3. PrawidBowo[ orzeczenia a jego wadliwo[ ......................................................... 52 1.3.4. Klasyfikacja wadliwych czynno[ci orzeczniczych sdu ..................................... 54 RozdziaB 2 Uchybienia procesowe zwizane z tokiem postpowania i ich wpByw na wadliwo[ orzeczeD....................................................................................... 58 2.1. Naruszenie prawa procesowego przez podmioty postpowania .............................. 58 2.1.1. Uwagi ogólne ............................................................................................................. 58 2.1.2. Przyczyny naruszenia prawa procesowego przez podmioty uczestniczce w postpowaniu .............................................................................. 61 2.1.3. Wadliwe czynno[ci procesowe .............................................................................. 65 5 2.1.3.1. Rodzaje uchybieD skutkujcych wadliwo[ci czynno[ci procesowych ................................................................................................. 65 2.1.3.2. Sankcje wadliwych czynno[ci procesowych w sdowym postpowaniu cywilnym ...................................................... 68 2.1.3.2.1. Systematyka kodeksowa ............................................................. 68 2.1.3.2.2. Bezpo[rednie nastpstwa wadliwo[ci czynno[ci procesowych ................................................................................. 70 2.1.3.3. Znaczenie przyczyny i rodzaju naruszenia przepisów postpowania dla kwalifikacji czynno[ci procesowej jako wadliwej .. 72 2.1.3.4. OddziaBywanie uchybieD procesowych stron na sdowy proces decyzyjny...................................................................... 73 2.2. Naruszenie prawa procesowego przez sd .................................................................... 75 2.2.1. Uchybienia procesowe skutkujce niewa|no[ci postpowania jako przyczyny wad orzeczeD sdowych ............................................................ 75 2.2.2. Wadliwe przygotowanie sprawy ............................................................................ 86 2.2.2.1. BBdne okre[lenie granic orzekania .......................................................... 86 2.2.2.1.1. Wadliwe oznaczenie stron .......................................................... 86 2.2.2.1.2. Wadliwe oznaczenie przedmiotu sprawy ................................ 92 2.2.2.2. BBdna kwalifikacja sprawy ....................................................................... 93 2.2.2.3. Nienale|yte obsadzenie sdu nieskutkujce niewa|no[ci postpowania ....................................................................... 97 2.2.3. Inne przypadki niezastosowania, niewBa[ciwego zastosowania lub bBdnej wykBadni przepisów prawa procesowego ....................................... 99 RozdziaB 3 Przyczyny i postacie uchybieD procesowych popeBnionych przy wydawaniu orzeczeD ..................................................................................................... 102 3.1. Naruszenie procesowych reguB orzekania ................................................................... 102 3.1.1. Niedopuszczalno[ orzekania............................................................................... 102 3.1.2. Uchybienia zwizane z naruszeniem zasad orzekania .................................... 105 3.1.2.1. Nienale|yte okre[lenie przedmiotu orzekania..................................... 105 3.1.2.1.1. Niezgodno[ midzy przedmiotem postpowania a przedmiotem orzeczenia........................................................ 105 3.1.2.1.2. Niezgodno[ midzy przedmiotem orzeczenia a za- kresem rozstrzygnicia .............................................................. 107 3.1.2.2. Naruszenie zasad dotyczcych czasu orzekania................................... 110 3.1.2.3. Uchybienia w zakresie ksztaBtowania podstaw orzeczenia ................ 112 3.1.2.3.1. BBdy dotyczce podstawy faktycznej orzeczenia ............... 112 3.1.2.3.2. BBdy dotyczce podstawy prawnej orzeczenia .................. 114 3.1.2.3.3. BBdy dotyczce podstawy kompetencyjnej orzeczenia ..... 116 3.1.2.3.3.1. Brak ogólnej kompetencji do orzekania.............. 116 3.1.2.3.3.2. Nienale|yte obsadzenie sdu ............................... 117 3.1.2.3.3.3.  Orzeczenie wydane nie przez sd .................... 118 3.2. Uchybienia w zakresie czynno[ci procesowych sdu w fazie tworzenia orzeczenia .......................................................................................... 119 6 3.2.1. Naruszenie reguB wyznaczajcych sposób wydawania orzeczeD ................. 119 3.2.1.1. Uchybienia w zakresie obowizku spisania sentencji ......................... 119 3.2.1.1.1. Wadliwe spisanie ........................................................................ 119 3.2.1.1.1.1. Naruszenie wymogów regulujcych sposób uzewntrzniania decyzji sdu ................. 119 3.2.1.1.1.2. Spisanie sentencji niewyra|ajcej stosunku sdu do rozpoznanej sprawy ............. 121 3.2.1.1.2. Brak zewntrznego substratu decyzji sdu ........................... 124 3.2.1.2. Naruszenie zasad dotyczcych podpisywania orzeczeD..................... 127 3.2.1.2.1. Nienale|yte podpisanie............................................................. 127 3.2.1.2.2. Brak podpisów ............................................................................ 130 3.2.1.3. Wadliwe ogBoszenie ................................................................................... 130 3.2.1.4. Brak to|samo[ci midzy sentencj spisan a ogBoszon..................... 133 3.2.2. Wadliwa posta lub forma orzeczenia ................................................................. 134 3.2.3. Uchybienia w zakresie obowizku sporzdzenia uzasadnienia ..................... 136 RozdziaB 4 Skutki wadliwych czynno[ci orzeczniczych ...................................................................... 137 4.1. Uwagi wprowadzajce ..................................................................................................... 137 4.1.1. Nastpstwa wad czynno[ci orzeczniczych sdu w kontek[cie teorii wadliwo[ci ..................................................................................................... 137 4.1.2. Skutki wadliwo[ci czynno[ci prawnych w ujciu szczegóBowych dziedzin prawa ........................................................................... 140 4.1.2.1. Sankcje wadliwych czynno[ci prawa cywilnego .................................. 140 4.1.2.2. Uwagi na tle wadliwych decyzji administracyjnych............................ 142 4.1.2.3. Konsekwencje wydania przez sd karny orzeczenia z naruszeniem przepisów prawa ............................................................ 142 4.1.2.4. Rozwa|ania na temat przydatno[ci terminologicznej poj wypracowanych w innych dziedzinach prawa.......................... 145 4.2. Konsekwencje uchybieD procesowych w zakresie orzekania ................................... 147 4.2.1. Uwagi wstpne ........................................................................................................ 147 4.2.2. Prawne nieistnienie aktu decyzyjnego jako orzeczenia sdowego ................ 150 4.2.2.1. yródBa i przegld koncepcji prawnego nieistnienia orzeczenia ......... 150 4.2.2.2. Uchybienia procesowe skutkujce prawnym nieistnieniem orzeczenia........................................................................... 161 4.2.2.2.1. Zakres pojcia orzeczeD prawnie nieistniejcych ................. 161 4.2.2.2.2. Niespisanie sentencji orzeczenia ............................................. 162 4.2.2.2.3. Brak podpisów pod sentencj .................................................. 166 4.2.2.2.4. Brak ogBoszenia sentencji orzeczenia ...................................... 170 4.2.3. Wadliwo[ orzeczenia ............................................................................................ 170 4.2.4. Konsekwencje uchybieD sdu zaistniaBych przy tworzeniu orzeczenia dla stron (uczestników) postpowania ........................................... 175 RozdziaB 5 Usuwanie nastpstw wad orzeczeD sdowych ................................................................. 178 5.1. Zrodki prawne sBu|ce usuniciu nastpstw orzeczeD nieistniejcych ................... 178 7 5.1.1. Procesowe sposoby niweczenia pozorów stwarzanych przez orzeczenia nieistniejce............................................................................... 178 5.1.2. Pozakodeksowe sposoby konwalidacji nastpstw orzeczeD nieistniejcych .... 183 5.2. Instytucje prawne sBu|ce wzruszaniu orzeczeD wadliwych .................................. 187 5.2.1. Sposoby eliminowania wad orzeczeD wedBug kodeksu postpowania cywilnego ....................................................................................... 187 5.2.1.1. Zaskar|alno[ .............................................................................................. 187 5.2.1.2. OdwoBalno[ ............................................................................................... 192 5.2.1.3. Rektyfikacja ................................................................................................. 194 5.2.1.4. Wniosek restytucyjny ................................................................................ 197 5.2.2. Pozakodeksowe instrumenty prawne zmierzajce do usunicia skutków wadliwych orzeczeD............................................................................... 199 5.2.2.1. Wymóg prejudykatu jako przesBanka odpowiedzialno[ci Skarbu PaDstwa za niezgodno[ orzeczenia z prawem ................................................................................. 199 5.2.2.2. PozostaBe sposoby usuwania skutków wadliwych orzeczeD .............. 206 5.3. Stosowanie instytucji midzynarodowego postpowania cywilnego w stosunku do orzeczeD prawnie nieistniejcych oraz orzeczeD wadliwych ........ 207 5.3.1. Skuteczno[ i wykonalno[ prawnie nieistniejcych lub wadliwych orzeczeD zagranicznych ............................................................. 207 5.3.1.1. Otoczenie normatywne............................................................................. 207 5.3.1.2. Zagraniczne orzeczenie sdu jako przedmiot postpowania delibacyjnego .................................................................... 209 5.3.1.3. Uznanie lub stwierdzenie wykonalno[ci orzeczenia prawnie nieistniejcego............................................................................. 210 5.3.1.4. Uznanie lub stwierdzenie wykonalno[ci orzeczenia wadliwego....... 212 5.3.2. Orzeczenie wadliwe jako przedmiot za[wiadczenia europejskiego tytuBu egzekucyjnego ................................................................... 213 5.3.3. Uwagi podsumowujce ......................................................................................... 215 ZakoDczenie .............................................................................................................................. 217 Wykaz zródeB i literatury ........................................................................................................ 221 Indeks rzeczowy....................................................................................................................... 241 8 WYKAZ SKRÓTÓW 1. Akty prawne d.k.p.c.  Kodeks postpowania cywilnego  powstaBy z poBczenia rozpo- rzdzeD Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 29 listopada 1930 r. (Dz. U. Nr 83, poz. 651) i z dnia 27 pazdziernika 1932 r. (Dz. U. Nr 93, poz. 803), ogBoszony jako tekst jednolity w obwieszczeniu Ministra Sprawiedliwo[ci z dnia 25 sierpnia 1950 r. (Dz. U. Nr 43, poz. 394 z pózn. zm.); uchylony przez art. III ustawy z dnia 17 li- stopada 1964 r.  Przepisy wprowadzajce Kodeks postpowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 297 z pózn. zm.) d.k.p.k.  ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r.  Kodeks postpowania kar- nego (Dz. U. Nr 13, poz. 96 z pózn. zm.) instr. sd.  zarzdzenie Ministra Sprawiedliwo[ci z dnia 12 grudnia 2003 r. w sprawie organizacji i zakresu dziaBania sekretariatów sdo- wych oraz innych dziaBów administracji sdowej (Dz. Urz. MS Nr 5, poz. 22 z pózn. zm.) k.p.  ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.  Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z pózn. zm.) k.p.c.  ustawa z dnia 17 listopada 1964 r.  Kodeks postpowania cywil- nego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z pózn. zm.) k.p.k.  ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r.  Kodeks postpowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 z pózn. zm.) k.r.o.  ustawa z dnia 25 lutego 1964 r.  Kodeks rodzinny i opiekuDczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 z pózn. zm.) k.s.h.  ustawa z dnia 15 wrze[nia 2000 r.  Kodeks spóBek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z pózn. zm.) n.C.p.c.  Nouveau Code de Procedure Civile  décret n 2003 542 du juin 2003; Journal Officiel du 25 juin 2003 en viguer le 15 septembre 2003 p.u.s.p.  ustawa z dnia 27 lipca 2001 r.  Prawo o ustroju sdów powszech- nych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 z pózn. zm.) reg. sd.  rozporzdzenie Ministra Sprawiedliwo[ci z dnia 23 lutego 2007 r.  Regulamin urzdowania sdów powszechnych (Dz. U. Nr 38, poz. 249) 9 rozporzdzenie ETE  rozporzdzenie nr 805/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady UE z dnia 21 kwietnia 2004 r., w sprawie utworzenia Europejskiego TytuBu Egzekucyjnego dla roszczeD bezspornych (Dz. Urz. UE L 143 z dnia 30 kwietnia 2004 r.) u.k.s.c.  ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sdowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 z pózn. zm.) u.s.r.s.z.  ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postpowaniu sdowym bez nieuzasadnionej zwBoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843) ustawa o SN  ustawa z dnia 23 listopada 2002 r. o Sdzie Najwy|szym (Dz. U. Nr 240, poz. 2052 z pózn. zm.) u.z.u.f.a.  ustawa z dnia 21 stycznia 2000 r. o zmianie niektórych ustaw zwizanych z funkcjonowaniem administracji publicznej (Dz. U. Nr 12, poz. 136 z pózn. zm.) 2. Organy orzekaj¹ce ETPC  Europejski TrybunaB Praw CzBowieka ETS  Europejski TrybunaB Sprawiedliwo[ci SA  Sd Apelacyjny SN  Sd Najwy|szy TK  TrybunaB Konstytucyjny 3. czasopisma, orzecznictwo, publikatory Annales UMCS  Annales Universitatis Mariae Curie-SkBodowska Apel.-Gda.  Apelacja. Orzecznictwo Sdu Apelacyjnego w GdaDsku AUW  Acta Universitatis Wratislaviensis Biul. SN  Biuletyn Sdu Najwy|szego Czasop. Pr.-Hist.  Czasopismo Prawno-Historyczne DPP  Demokratyczny Przegld Prawniczy Dz. U.  Dziennik Ustaw Dz. Urz. UE  Dziennik Urzdowy Unii Europejskiej EPS  Europejski Przegld Sdowy GP  GBos Prawa GS  GBos Sdownictwa KPP  Kwartalnik Prawa Prywatnego KSP  Krakowskie Studia Prawnicze M. Praw.  Monitor Prawniczy NP  Nowe Prawo OG  Orzecznictwo Gospodarcze OSA  Orzecznictwo Sdów Apelacyjnych OSN  Orzecznictwo Sdu Najwy|szego (do 1962 r.) 10 OSNAPiUS  Orzecznictwo Sdu Najwy|szego Izba Administracyjna, Pracy i UbezpieczeD SpoBecznych OSNC  Orzecznictwo Sdu Najwy|szego Izba Cywilna (od 1995 r.) OSNCP  Orzecznictwo Sdu Najwy|szego Izba Cywilnej, Pracy i Ubez- pieczeD SpoBecznych (od 1963 r. do 1994 r.) OSSG  Orzecznictwo Sdów w Sprawach Gospodarczych OSP  Orzecznictwo Sdów Polskich OSN-SD  Orzecznictwo Sdu Najwy|szego  Sdu Dyscyplinarnego OSPiKA  Orzecznictwo Sdów Polskich i Komisji Arbitra|owych PiP  PaDstwo i Prawo Pi{  Prawo i {ycie PPC  Polski Proces Cywilny PPiA  Przegld Prawa i Administracji PPH  Przegld Prawa Handlowego Prok. i Pr.  Prokuratura i Prawo Pr. SpóBek.  Prawo SpóBek PS  Przegld Sdowy PUG  Przegld Ustawodawstwa Gospodarczego RPEiS  Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny St. Cyw.  Studia Cywilistyczne St. Praw.  Studia Prawnicze St. Pr.-Ek.  Studia Prawno-Ekonomiczne Zb. Urz.  Zbiór Urzdowy ZN IBPS  Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sdowego ZNUJ  Zeszyty Naukowe Uniwersytetu JagielloDskiego ZNUZ  Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Zlskiego 11 12 WPROWADZENIE Fundamentalnym zaBo|eniem le|cym u podstaw respektowania zasady prawa do sdu, której peBna realizacja stanowi priorytetow przesBank ochrony wolno[ci i praw osobistych, jest przysBugujce jednostce uprawnienie do rozpoznania i rozstrzygnicia wszelkich spraw jej dotyczcych przez sd, dajcy gwarancj sprawiedliwego postpowa- nia, w tym tak|e podejmowania obiektywnych, sBusznych i zgodnych z prawem decyzji1. Urzeczywistnienie zasady dostpu do sdu wymaga, aby wszelkie dziaBania organów sdowych podejmowane byBy w granicach wyznaczonych przez formy postpowania, albowiem to one  w dziedzinie wymiaru sprawiedliwo[ci stanowi gwarancj, |e interes jednostki bdzie chroniony 2. To wBa[nie formy procesowe, w które wpisana jest ka|da dziaBalno[ organów sdowych, umo|liwiaj uzewntrznienie przejawów woli, wiedzy i wBadzy, bez których akt jurysdykcyjny zaistnie nie mo|e. Tryb podejmowania decyzji sdowej  z pozoru bdcy zagadnieniem drugorzdnym  wyznacza w istocie konieczne formalne granice prawa do sdu i zapewnia jednolito[ gwarancji jego realizacji. W kontek[cie realizacji owej proceduralnej (formalnej) sprawiedliwo[ci, stanowicej niezbdny warunek udzielenia jednostkom efektywnej ochrony prawnej, szczególnego znaczenia nabiera sdowy proces decyzyjny, który  jak ka|da dziaBalno[ ludzka  do- tknity mo|e by ró|nego rodzaju wadliwo[ci. Pomimo podejmowanych wci| prób usprawniania procedur stosowania prawa, znajdujcych równie| wyraz w zmianach przepisów postpowania cywilnego, problem wadliwo[ci orzeczeD sdowych nie zanika, o czym [wiadcz choby liczne wypowiedzi Sdu Najwy|szego. Pochodn tych nieda- jcych si unikn bBdów w sdowym procesie decyzyjnym jest tendencja do wprowa- dzania instrumentów procesowych o charakterze represyjnym, wzmacniajcych system gwarancji efektywnej ochrony prawnej i stanowicych odpowiedz na rosnce wci| po- trzeby zwizane z usuwaniem naruszeD wywoBanych wadliwym dziaBaniem organów sdowych3. 1 Zob. L. Garlicki, Prawo do sdu (rozwa|ania de lege fundamentalne ferenda), Annales UMCS Sectio G, vol. XXXVII, Lublin 1990, s. 59. 2 Napoleon Bonaparte, Posiedzenie Conseil d Était 16 frimaire X roku rewolucji (Locré, Ésprit du Code Civil, t. VI, s. 469); cyt. za W. Siedleckim, Zaskar|alno[ orzeczeD w sdowym postpowaniu cywilnym (w:) Studia z prawa postpowania cywil- nego. Ksiga pamitkowa ku czci Zbigniewa Resicha, Warszawa 1985, s. 271. Zasadzie tej hoBdowaB ju| uksztaBtowany ostatecznie w okresie dominatu rzymski proces kognicyjny, od którego swój pocztek bierze pózniejsze, tak|e no- wo|ytne, prawo procesowe. 3 W tym miejscu wskaza mo|na choby na funkcjonujcy od chwili wej[cia w |ycie ustawy o skardze na przewlekBo[ postpowania [rodek prawny przeciwko naruszeniu prawa strony do rozpoznania sprawy w post- powaniu sdowym bez nieuzasadnionej zwBoki czy wprowadzon wyBcznie do postpowania cywilnego (na mocy noweli grudniowej) skarg o stwierdzenie niezgodno[ci z prawem prawomocnego orzeczenia. 13 Znaczenie uchybieD w zakresie czynno[ci procesowych poprzedzajcych lub towa- rzyszcych sdowym procesom decyzyjnym wynika z faktu, i|  oddziaBujc na wyda- ne w ich nastpstwie orzeczenia i powodujc bardziej lub mniej ra|c wadliwo[, ró|- norodn zarówno co do przyczyn, postaci, jak i konsekwencji prawnych  stanowi one przeszkod na drodze do urzeczywistnienia efektywnej ochrony prawnej. Warunkiem peBnej realizacji zasady dostpu do sdu jest bowiem formalna prawidBowo[ wszelkich elementów sdowego procesu decyzyjnego, a jakiekolwiek naruszenia przepisów post- powania, zdolne do oddziaBywania na jego dalszy bieg, ograniczaj lub nawet wyBcza- j mo|liwo[ osignicia celu postpowania, tj. uzyskania sprawiedliwego, sBusznego i zgodnego z prawem rozstrzygnicia. W teorii i dogmatyce prawa postpowania cywilnego brak jest spójnej i logicznie po- prawnej koncepcji porzdkujcej najbardziej zasadnicze kwestie zwizane m.in. z klasyfi- kacj przyczyn i postaci uchybieD zaistniaBych w procesie orzekania, a nadto ich skutków oraz procesowego znaczenia. W konsekwencji w nauce prawa postpowania cywilnego powstaBa luka obejmujca jedno z najistotniejszych zagadnieD procesowych, tj. wadliwo[ czynno[ci orzeczniczych sdu, co w powizaniu z deficytem terminologicznym znacz- nie ograniczaBo mo|liwo[ sprecyzowania pojcia wadliwo[ci orzeczeD. W zamian po- siBkowano si natomiast terminami i konstrukcjami jurydycznymi zaczerpnitymi z in- nych dziedzin prawa, z jednej strony przypisujc orzeczeniom na gruncie postpowania cywilnego atrybuty, których przepisami tego prawa uzasadni si nie da, z drugiej za[ wprowadzajc zamt w klasyfikacji skutków wadliwo[ci czynno[ci procesowych sdu w zakresie orzekania oraz sposobów usuwania nastpstw uchybieD procesowych zaist- niaBych w toku podejmowania decyzji sdowych. W odniesieniu do tej problematyki po- mijano natomiast istot czynno[ci decyzyjnych wyra|ajc si w zBo|ono[ci i dynamizmie sdowego stosowania prawa, którego finalnym efektem jest dopiero orzeczenie. Te metodologiczne i terminologiczne powikBania implikuj konieczno[ przeprowa- dzenia pogBbionej analizy wadliwo[ci orzeczeD sdowych w kontek[cie ich istoty oraz roli w urzeczywistnianiu zasady prawa do sdu, a tak|e przy uwzgldnieniu nadrzdnej konstrukcji domniemania wa|no[ci wszelkich aktów decyzyjnych sdu. W opracowaniu uwzgldniono stan prawa i literatury na dzieD 31 sierpnia 2008 r. 14 Rozdzia³ 1 Orzeczenia w SdOwym pOStpOwaniu cywilnym 1.1. znaczenie orzeczeD w sdowym postpowaniu cywilnym 1.1.1. Orzeczenie jako element realizacji prawa do sdu Postpowanie cywilne na ka|dym etapie, a zwBaszcza w fazie rozpo- znawczej, stanowi kompleks sprz|onych dziaBaD prawnych organu sdowe- go i uczestniczcych w tym postpowaniu podmiotów. DziaBania te zmierzaj do wywoBania okre[lonego skutku przyjmujcego posta rozstrzygnicia spra- wy cywilnej. Pomidzy czynno[ciami zachodzi [cisBy zwizek, który wyra|a si w d|eniu do osignicia konkretnego celu postpowania, a orzeczenie sdowe jest dla nich w ka|dym przypadku czynno[ci nastpcz, determi- nujc powstanie okre[lonych skutków prawnych. Cech charakterystyczn tych aktów organów sdowych, nadrzdnych w stosunku do wszystkich in- nych dziaBaD podejmowanych w toku postpowania, jest wic nie tylko ich ogólnie rozumiana ostateczno[, polegajca na stanowczym rozstrzygniciu sprawy bdz jej cz[ci, ale tak|e prawna skuteczno[, która jest wypadkow decyzji sdu scalajcej wszystkie wzajemnie na siebie oddziaBujce czynno[ci zarówno organu orzekajcego, jak i dziaBaD stron (uczestników postpowa- nia) majcych znaczenie dla toczcego si postpowania. Istota orzeczenia sdowego, zwanego dawniej  wyrzeczeniem 4, scala- znaczenie orzeczeD jcego wszystkie podjte czynno[ci procesowe i bdcego ich nastpstwem, sdowych wyra|a si przede wszystkim w realizacji celu postpowania. Jest nim uzy- skanie prawomocnego, a przez to wi|cego rozstrzygnicia co do meritum sprawy5. W tym samym akcie decyzyjnym organu orzekajcego co do istoty przedstawionego mu zagadnienia, wydanym zgodnie z obowizujcymi prze- pisami, urzeczywistnia si realizacja prawa do sdu, albowiem wBa[nie po- przez to orzeczenie podmiot domagajcy si udzielenia jego |daniu ochrony prawnej i zaopatrzenia go w atrybut przymusowego wykonania uzyskuje 4 W. MaDkowski, Projekt dziaBu polskiej procedury cywilnej o wyrzeczeniach sdowych (w:) Polska Procedura Cywilna. Projekty referentów z uzasadnieniem. Komisja Kodyfikacyjna Rzeczpospolitej Polskiej, t. I, Warszawa 1928, s. 317. 5 Podobnie K. Piasecki, Wyroki sdów pierwszej instancji, sdów apelacyjnych, Sdu Najwy|szego w sprawach cywilnych, handlowych i gospodarczych, Warszawa 2007, s. 22. 15 stanowcze potwierdzenie jego uprawnienia6. Droga do osignicia tego osta- tecznego rezultatu prowadzi jednak czsto poprzez orzeczenia rozstrzygaj- ce o losach samego postpowania (np. postanowienie o przekazaniu sprawy wedBug wBa[ciwo[ci innemu sdowi) bdz te| zamykajce pewne incyden- talne kwestie pojawiajce si w czasie jego trwania (np. postanowienie o wy- Bczeniu sdziego). Realizacja celu wyra|ajcego si w uzyskaniu merytorycz- nego rozstrzygnicia nie zawsze jest przy tym mo|liwa; w takich sytuacjach postpowanie koDczy formalnie orzeczenie o niedopuszczalno[ci lub zbd- no[ci rozpoznania sprawy co do meritum, rozstrzygajce jedynie o prawie do powództwa w znaczeniu procesowym (np. postanowienie o umorzeniu po- stpowania  art. 355 k.p.c.)7. We wszystkich tych przypadkach niezbdne jest urzeczywistnienie wszelkich uprawnieD procesowych, w tym do rozpo- znania sprawy bez nieuzasadnionej zwBoki przez niezawisBy i bezstronny sd, do którego nale|y wydanie orzeczenia odpowiadajcego konkretnym oko- liczno[ciom sprawy oraz przepisom prawa. Jednym z elementów koniecznych do speBnienia powy|szych warunków jest zagwarantowanie prawidBowo[ci wydanego rozstrzygnicia, a tym samym jego sBuszno[ci, sprawiedliwo[ci, a wreszcie poprawno[ci formalnej. prawo do sdu Znaczenie orzeczenia sdowego wynika w pierwszym rzdzie z jego miejsca w ksztaBtowaniu prawa do sdu. Prawo to, zakotwiczone nie tylko w Konstytucji RP8, a zwBaszcza w jej art. 45, ale tak|e w art. 6 Konwencji o Ochronie Praw CzBowieka i Podstawowych Wolno[ci z 1950 r.9 oraz w orzecz- nictwie TrybunaBu Konstytucyjnego10 i Europejskiego TrybunaBu Praw CzBo- wieka11, znajduje swoje uwieDczenie w prawie do wyroku sdowego, tj. uzy- skania wi|cego rozstrzygnicia sprawy przez sd12. Funkcja i istota wymiaru sprawiedliwo[ci wyra|a si bowiem  obok cech konstytuujcych prawo do sdu, takich jak sprawiedliwo[ (rzetelno[13), bezstronno[, nieza- wisBo[, niezale|no[ czy jawno[  w wi|cym i prawnie skutecznym roz- strzygniciu sprawy w drodze wBadczego aktu, jakim jest orzeczenie sdu14. W konsekwencji warto[ zagwarantowanego konstytucyjnie prawa do sdu 6 P. Pogonowski, Realizacja prawa do sdu w postpowaniu cywilnym, Warszawa 2005, s. 105. 7 A. Góra-BBaszczykowska, Postanowienia sdu pierwszej instancji w procesie cywilnym, Warsza- wa 2002, s. 2. 8 Ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 r.  Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z pózn. zm.). 9 Do Konwencji o Ochronie Praw CzBowieka i Podstawowych Wolno[ci Polska przystpiBa w 1992 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284); W. Góralczyk, Prawo midzynarodowe publiczne, Warszawa 2001, s. 278. 10 Por. np. orzeczenie TK z dnia 7 stycznia 1992 r., K 8/91, OTK 1992, nr 1, poz. 5, s. 76 i n. 11 Por. orzecznictwo powoBane w pracy M.A. Nowickiego, Europejski TrybunaB Praw CzBowieka. Orzecznictwo, Prawo do rzetelnego procesu sdowego, t. I, Kraków 2001. 12 Zob. uzasadnienie wyroku TK z dnia 10 czerwca 2003 r., SK 37/02, OTK-A 2003, nr 6, poz. 53. 13 M.A. Nowicki, Europejski TrybunaB..., s. 21 i n. 14 Oczywisto[ tej konkluzji potwierdza ETPC m.in. w orzeczeniu z dnia 18 marca 1997 r. w sprawie Hornsby przeciwko Grecji (RJD 1997-II), w którym rozstrzygnB o dalej idcej konsekwen- cji prawa do sdu w postaci zabezpieczenia wykonania orzeczeD. W drugiej tezie stwierdziB on, |e powstrzymywanie si od podporzdkowania si prawomocnemu orzeczeniu sdu pozbawia posta- nowienia art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw CzBowieka i Podstawowych Wolno[ci jakiegokol- wiek rzeczywistego znaczenia. 16 wyra|a si w przysBugujcym ka|demu podmiotowi uprawnieniu do zobo- wizania wBa[ciwych organów paDstwowych (sdów), w drodze odpowied- nio uzewntrznionej woli tych podmiotów, do podjcia przewidzianych w ustawie dziaBaD, potrzebnych do rozpoznania sprawy i wydania orzecze- nia15. Istot postpowania sdowego jest wic  rozpatrzenie sprawy znajdu- jce wyraz w orzeczeniu sdu. Jako organ wBadzy sdowniczej jest on zobli- gowany do wymierzenia sprawiedliwo[ci jednostce, która jej poszukuje16. Podkre[li nale|y przy tym, |e ka|de postpowanie sdowe sprowadza si w istocie do  rozpatrzenia sprawy, a nie jedynie jej rozpatrywania. To ostat- nie, nawet je[li bdzie sprawiedliwe, jawne i dokonane przez niezale|ny, bez- stronny i niezawisBy sd, pozostanie bezproduktywne, je[li nie bdzie pro- wadziBo do wydania decyzji majcej moc oddziaBywania w ramach konkretnych stosunków prawnych. UzupeBniajc powy|sze rozwa|ania, nale|y podkre[li oczywist kwe- sti, |e cho podmiot domagajcy si udzielenia ochrony prawnej zmierza  wykorzystujc dostpne mu [rodki proceduralne  do uzyskania i efek- tywnego wykonania decyzji sdowej, to jednak prawomocne zakoDczenie po- stpowania nie musi zawsze oznacza uzyskania przez ów podmiot korzyst- nego dla siebie rozstrzygnicia. Taki niekorzystny wynik postpowania mo|e by nastpstwem nieuwzgldnienia |dania bezzasadnego albo nieudowod- nionego na skutek obiektywnej niemo|no[ci wykazania (actore non probante reus absolvitur) lub zaniedbaD stron procesowych (vigilentibus iura scripta sunt)17. W |adnej z tych sytuacji nie mo|e by mowy o naruszeniu prawa do sdu, które zobowizuje organy sdowe do dziaBania przede wszystkim zgodnego z prawem, a nie z intencj podmiotu inicjujcego postpowanie. Koniecznym korelatem prawa do sdu jako osobistego prawa jednostki, ale równie| jako gwarancji jej praw i wolno[ci jest bowiem okre[lony obowizek po stronie organu sdowego do udzielenia prawnie wi|cej wypowiedzi w przedmio- cie poddanym jego rozstrzygniciu18. Zakresem tego prawa nie jest natomiast objta merytoryczna tre[ orzeczenia, zdeterminowana przez normy prawa materialnego. Skoro bowiem z art. 45 Konstytucji nie mo|na wyprowadza ogólnego prawa podmiotowego do uzyskania orzeczenia sdowego o tre[ci zgodnej z zasadami sprawiedliwo[ci19, to tym bardziej nie sposób oczekiwa, aby orzeczenie to zawsze odpowiadaBo subiektywnym przekonaniom pod- miotów zainteresowanych. Funkcj prawa do sdu nie jest zapewnienie po- wodowi korzystnego wyniku, lecz zagwarantowanie mu prawnie skutecz- 15 H. Mdrzak, Prawo do sdu jako gwarancja ochrony praw czBowieka (Studium na tle polskiego prawa konstytucyjnego, prawa cywilnego materialnego i procesowego) (w:) Podstawowe prawa jednostki i ich sdowa ochrona, red. L. Wi[niewski, Warszawa 1997, s. 193. 16 P. Sarnecki (w:) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. A. Garlicki, t. IV, Warsza- wa 2005, uwaga 5 do art. 45. 17 H. Mdrzak, Prawo do sdu& , s. 190. 18 Por. orzeczenie ETPC z dnia 19 kwietnia 1994 r., 16034/90, w sprawie Van de Hurk prze- ciwko Holandii, A. 288, Lex, nr 80534, w którym TrybunaB uznaB, |e wydawanie orzeczeD nale|y do istoty pojcia  sd . 19 Zob. uzasadnienie do wyroku TK z dnia 10 czerwca 2003 r., SK 37/02, OTK-A 2003, nr 6, poz. 53. 17 nej mo|liwo[ci zwrócenia si do organu sdowego o udzielenie jego |da- niu ochrony prawnej i wydanie orzeczenia stosownie do wyników prawid- Bowo przeprowadzonego postpowania20. Tym samym rola decyzji sdowej sprowadza si do udzielenia uprawnionemu podmiotowi wsparcia w postaci przymusu paDstwowego w sytuacjach, w których korzystanie z przysBuguj- cych mu praw i swobód napotyka trudno[ci21. skarga Spo[ród wymienionych w powoBanych wy|ej aktach prawa midzyna- na przewlekBo[ rodowego oraz w Konstytucji RP cech nale|ycie realizowanego prawa do sdu postpowania na szczególn uwag zasBuguje rozpoznanie sprawy  w rozsdnym terminie lub  bez nieuzasadnionej zwBoki . Szczególne instrumenty ochrony przeciw- ko przewlekBo[ci postpowania wprowadziBa ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postpowa- niu sdowym bez nieuzasadnionej zwBoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843). Z prze- pisów art. 1 ust. 1 i art. 2 ust. 2 tej ustawy wynika, |e prawo strony do rozpo- znania sprawy bez nieuzasadnionej zwBoki mo|e by naruszone nie tylko przez bezczynno[, ale tak|e na skutek nieprawidBowych czynno[ci sdu22. W konsekwencji naruszeniem prawa do sdu bdzie ka|da wadliwa czyn- no[ sdu, w tym tak|e wydanie orzeczenia niezgodnie z przepisami k.p.c., powodujca wydBu|enie postpowania23. gwarancje Urzeczywistnienie prawa do sdu uzale|nione jest od stworzenia sil- procesowe nych gwarancji procesowych tego prawa, wyra|ajcych si m.in. w nale|y- tym uksztaBtowaniu takich poj jak przedmiot postpowania cywilnego czy pozostajca z nim w [cisBym zwizku dopuszczalno[ drogi sdowej. Obie te instytucje nie wyczerpuj wprawdzie procesowych gwarancji prawa do sdu, ale ich wBa[ciwe rozumienie stanowi konieczny wyznacznik warunkujcy realizacj tej konstytucyjnej zasady. Od nadania nale|ytego znaczenia okre- [leniu  przedmiot postpowania zale|e bowiem bdzie w konkretnej spra- wie ocena przesBanki dopuszczalno[ci drogi sdowej determinujcej mo|li- wo[ rozpoznania sprawy przez sd cywilny24. 20 H. Mdrzak, Prawo do sdu& , s. 197. 21 P. HofmaDski, Prawo do sdu w sprawach karnych jako gwarancja ochrony praw czBowieka (w:) Pod- stawowe prawa jednostki i ich sdowa ochrona, red. L. Wi[niewski, Warszawa 1997, s. 201. 22 H. Pietrzkowski, Zarys metodyki pracy sdziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2006, s. 37. 23 Por. np. postanowienie SN z dnia 29 listopada 2004 r., III SPP 48/04, OSNP 2005, nr 5, poz. 75, z którego wynika, |e uchylenie wyroku sdu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania niezgodnie z art. 386 § 2 i 4 k.p.c. mo|e uzasadnia stwierdzenie przewlekBo[ci post- powania. W uzasadnieniu Sd Najwy|szy wskazaB, i|  rozstrzygnicie o uchyleniu wyroku i prze- kazaniu sprawy do ponownego rozpoznania nastpuje w razie stwierdzenia takich wad orzeczenia w postpowaniu sdu pierwszej instancji, których sd drugiej instancji nie mo|e sam usun, wydajc wyrok reformatoryjny. Oznacza to, |e w pierwszej kolejno[ci sd drugiej instancji powinien dokona zmiany orzeczenia sdu pierwszej instancji (orzec reformatoryjnie), a dopiero w dalszej kolejno[ci  w razie wystpienia przesBanek powoBanych w art. 386 § 2 lub § 4 k.p.c.  uchyli wyrok i przekaza spraw sdowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania (orzec kasatoryjnie). Prowadzenie przez sd drugiej instancji uzupeBniajcego postpowania dowodowego i orzekanie reformatoryjne powinny stanowi reguB, albowiem przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania znacznie prze- dBu|a czas postpowania dowodowego . 24 Zob. H. Pietrzkowski, Prawo do sdu (Wybrane zagadnienia), PS 1999, nr 11 12, s. 12. Przeprowa- dzenie w tym miejscu dogBbnej analizy obu tych poj wykraczaBoby poza tematyk niniejszej pracy. Zwa|y nale|y jedynie, |e przedmiot postpowania znajduje si w odrbnej pBaszczyznie rozwa|aD ni| prawo do skargi (kwalifikowane równie| jako prawo do powództwa), bdce jedynie [rodkiem, 18 Rozstrzygnicie sdowe musi dodatkowo speBnia pewne [ci[le okre- wymogi formalne [lone wymogi formalne, takie jak: zgodno[ z reguBami proceduralnymi, sta- nowczo[ czy publiczne ogBoszenie25. Ten ostatni warunek, któremu w sposób wyrazny nadano rang konstytucyjn (art. 45 ust. 2 zdanie drugie Konstytu- cji RP) oznacza konieczno[ wypowiedzenia przez przewodniczcego skBadu sdziowskiego co najmniej sentencji rozstrzygnicia sdu i wyklucza mo|li- wo[ obwieszczenia wyroku wyBcznie w innej formie, np. przez plakaty czy te| obwieszczenie w [rodkach masowego przekazu26. Ogromne znaczenie przypisywane jawnemu ogBaszaniu wyroku wynika z faktu, i| jest ono ko- niecznym elementem zasady demokratycznego paDstwa prawnego i stanowi przejaw funkcji publicznej paDstwa, w imieniu którego sdy sprawuj wy- miar sprawiedliwo[ci. Publiczne ogBoszenie orzeczenia poprzez odczytanie jego sentencji jest równie| rzeczywistym odzwierciedleniem zasady jawno- [ci postpowania i w praktyce jedynym sposobem umo|liwiajcym osobom postronnym zapoznanie si z tre[ci decyzji sdu. Kolejnym niezwykle istotnym aspektem zwizku orzeczenia z prawem uzasadnienie do sdu jest obowizek jego nale|ytego uzasadnienia, wskazujcego motywy rozstrzygnicia i ustosunkowujcego si do stanowisk stron. Obowizek ten nie wynika wprawdzie expressis verbis z zapisu konstytucyjnego, jednak|e jest on konieczn i oczywist konsekwencj przyjtego modelu wymiaru spra- wiedliwo[ci, którego emanacj jest prawo do sprawiedliwego sdu, a wic tak|e do uzyskania najsBuszniejszego i najbardziej odpowiadajcego prawu rozstrzygnicia27. Jak wskazaB Sd Najwy|szy,  jednym ze [rodków sBu|cych osigniciu tego celu jest wyczerpujce i wszechstronne (zarówno z meryto- rycznego, jak i prawnego punktu widzenia) uzasadnienie orzeczenia, a ju| szczególnie wówczas, gdy wystpuj rozbie|ne interesy stron, a rozstrzyg- nicie musi przeBo|y jeden z tych interesów nad drugi. Wówczas szczególnie istotna rola uzasadnienia le|y równie| w tym, by przekona stron, |e jej sta- za pomoc którego podmiot poszukujcy ochrony naruszonego prawa podmiotowego realizuje przy- sBugujce mu prawo dostpu do sdu. Prawo to skonstruowaB T. Muther (w:) Zur Lehre von der römis- chen actio, Erlanger 1857, s. 38 45, nadajc mu dualistyczne znaczenie prywatnoprawnego roszczenia bdcego emanacj prawa podmiotowego oraz publicznoprawnego roszczenia do uzyskania ochro- ny owego prawa. Por. K. Korzan, Roszczenie procesowe jako przedmiot postpowania cywilnego w kontek[cie prawa dostpu do sdu i prawa do powództwa (w:) Ksiga pamitkowa ku czci Witolda Brodniewicza. Symbole Vitoldo Brodniewicz dedicatae, Aódz 1998, s. 179. 25 P. Pogonowski, Realizacja prawa do sdu& , s. 11. 26 P. Sarnecki (w:) Konstytucja& , uwaga 13 do art. 45. ArtykuB 45 ust. 2 Konstytucji RP wydaje si wic by w tej materii surowszy ni| art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw CzBowieka i Podsta- wowych Wolno[ci, który przewiduje jawne postpowanie przed sdem i dopuszcza  jak wykazaBa praktyka wielu paDstw czBonkowskich Rady Europy  posBugiwanie si innymi ni| gBo[ne odczy- tanie metodami publicznego ogBaszania orzeczeD wszystkich lub niektórych sdów. Por. orzeczenia ETPC z dnia 8 grudnia 1983 r. w sprawie Pretto i inni przeciwko WBochom, 7984/77, Lex, nr 80845, z tego samego dnia w sprawie Axen przeciwko Niemcom, 8273/78, Lex, nr 80837 oraz z dnia 22 lu- tego 1984 r. w sprawie Sutter przeciwko Szwajcarii, 9019/80, Lex, nr 80989, w których wskazano, |e w ka|dej sprawie form publicznego ogBoszenia orzeczenia przewidzian w prawie paDstwa  stro- ny Konwencji nale|y ocenia, biorc pod uwag specjalne funkcje postpowania wchodzcego w gr oraz przedmiot i cel art. 6 ust. 1. 27 Obowizek ten jeszcze peBniej realizowany jest we francuskiej procedurze cywilnej, gdzie na sdzie ci|y zawsze urzdowy obowizek wskazania w orzeczeniu stanowisk stron oraz przytoczenia  jeszcze przed sformuBowaniem rozstrzygnicia  jego motywów. Zob. art. 455 n.C.p.c. 19 nowisko w sprawie zostaBo powa|nie wzite pod uwag, a je[li zapadBo inne rozstrzygnicie, to przyczyn po temu s istotne powody 28. Znaczenie uza- sadnienia nie sprowadza si wic jedynie do umo|liwienia przeprowadzenia kontroli instancyjnej orzeczenia i postpowania prowadzcego do jego wy- dania pod ktem dziaBania i rozumowania sdu ni|szej instancji29. Uzasad- nienie winno mie przede wszystkim moc przekonujc, albowiem od jego warto[ci zale|y warto[ rozstrzygnicia sdu. Owa moc przekonujca winna budzi  zarówno w subiektywnym przekonaniu adresatów orzeczenia, jak i w sensie obiektywnym  pewno[, |e decyzja sdu jest bezwzgldnie pra- widBowa i sprawiedliwa oraz |e zostaBa podjta po wyczerpujcej analizie wszystkich okoliczno[ci sprawy. Motywy zawarte w uzasadnieniu, bdce odzwierciedleniem i wyja[nieniem rzeczywistych argumentów towarzysz- cych sdowi przy wydaniu decyzji, stanowi wic instrument racjonalizacji rozstrzygnicia30. Za ich pomoc sd wykazuje istnienie cech warunkujcych prawidBowo[ orzeczenia, tj. jego zasadno[ (sBuszno[) i legalno[31, a tym samym  legitymizuje si transparencj (& ) i uczytelnieniem swego dziaBania wobec publiczno[ci 32. wnioski Niezgodno[ orzeczenia z którym[ z powy|szych wymogów mo|e skut- kowa osBabieniem lub nawet wyBczeniem realizacji prawa do sdu. Std te| normy prawa procesowego, w celu stworzenia przestrzeni potrzebnej do wy- peBnienia wszelkich gwarancji wynikajcych z prawa do sprawiedliwego sdu, wprowadzaj do postpowania cywilnego instytucje nadajce przeja- wom tego prawa okre[lone formy. Model tworzenia decyzji sdowych nie ma na celu wyBcznie ujednolicenia dziaBalno[ci organów wBadzy sdowniczej, ale jest w pierwszym rzdzie przejawem zasady pewno[ci prawnej i równo- [ci wobec prawa. KsztaBtowanie procedury sdowej w sposób optymalnie za- pewniajcy ka|demu prawo do rozpatrzenia jego sprawy zgodnie ze stan- dardami okre[lonymi w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP staje si tym samym urzeczywistnieniem prawa do sdu33. Temu celowi sBu|y wBa[nie  najwy|szy stopieD uregulowania, jaki cechuje sdowe stosowanie prawa 34. Dziki nor- mom proceduralnym uczestnik postpowania wie bowiem, w jakim stopniu i jakimi [rodkami mo|e wpBywa na zachowanie sdu, a tak|e jaki powinien by rezultat tego dziaBania. 28 Wyrok SN z dnia 16 lutego 1994 r., III ARN 2/94, OSNP 1994, nr 1, poz. 2. 29 E. Atowska, Bariery naszego my[lenia o prawie w perspektywie integracji z Europ, PiP 1996, z. 4 5, s. 55. 30 K. Piasecki, Wyrok pierwszej instancji w procesie cywilnym, Warszawa 1981, s. 130 131. 31 A. MiczyDski, Znaczenie i rola uzasadnienia orzeczenia sdowego w sprawach cywilnych, PiP 1970, z. 11, s. 753. 32 E. Atowska, Pozaprocesowe znaczenie uzasadnienia sdowego, PiP 1997, z. 5, s. 8. Autorka stwier- dza tam m.in., |e uzasadnienie orzeczenia jest jedynym [rodkiem wypowiedzi wBadzy sdowniczej w debacie publicznej. 33 Z. Czeszejko-Sochacki, Prawo do sdu w [wietle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (ogólna cha- rakterystyka), PiP 1997, z. 11 12, s. 104. 34 J. Wróblewski, Obiektywno[ decyzji prawnej, St. Pr.-Ek. 1972, nr 9, s. 7. 20 Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment peBnej wersji caBej publikacji. Aby przeczyta ten tytuB w peBnej wersji kliknij tutaj. Niniejsza publikacja mo|e by kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyBcznie w formie dostarczonej przez NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym mo|na naby niniejszy tytuB w peBnej wersji. Zabronione s jakiekolwiek zmiany w zawarto[ci publikacji bez pisemnej zgody NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania si jej od-sprzeda|y, zgodnie z regulaminem serwisu. PeBna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie internetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
wady orzecz sad
Wypadki przy pracy w najnowszym orzecznictwie ebook demo
Wady orzeczeń sądowych w postępowaniu cywilnym
Wady orzeczeń sądowych w postępowaniu cywilnym
17 Prawne i etyczne aspekty psychiatrii, orzecznictwo lekarskie w zaburzeniach i chorobach psychiczn
demo cgi 850
demo cgi 648

więcej podobnych podstron