plik


ÿþJAK SARDYNKI W PUSZCE JAK SARDYNKI W PUSZCE CZYLI PRZEGSZCZENIE RYB W AKWARIUM CZYLI PRZEGSZCZENIE RYB W AKWARIUM Tekst Witold Perkowski Chyba nie ma akwarysty, który nie lubiBby kupowania nowych ryb. To zreszt jest jednym z ogromnych plusów naszego hobby (w koDcu kota czy psa ma si najcz[ciej jednego przez wiele lat). iestety, akwarium, czy te| akwaria, stojce w naszym mieszkaniu maj ograniczona pojemno[ i prdzej czy pózniej, zamierzajc kupi nastpn ryb staniemy przed N konieczno[ci zastanowienia si, czy zmie[ci si ona jeszcze w zbiorniku. Dochodzimy tutaj do zjawiska okre[lanego mianem przegszczenia ryb w akwarium. Co ono oznacza i w którym momencie wystpuje? Czego potrzeba rybom do |ycia Aby odpowiedzie na powy|sze pytanie musimy najpierw rozwa|y inne zagadnienie: czego potrzeba rybom do |ycia i co sprawia, i| nie mog one |y w ciasnocie? Po pierwsze potrzeba im przestrzeni do swobodnego pBywania. Wyobrazmy sobie, |e zamknito nas wraz z dwudziestoma innymi osobami w ciasnym pokoju. Nie mo|emy wykona ani jednego ruchu, aby na kogo[ nie wpa[ lub si z kim[ nie zderzy. DokBadnie tak samo czuj si ryby ciasno  upakowane w niewielkim zbiorniku. Ich egzystencja przypomina raczej los przysBowiowych sardynek w puszce, ni| |ywych stworzeD, którym winni jeste[my zapewni godziwe warunki do |ycia. PrzestrzeD do pBywania nie jest jednak najwa|niejsza. Znacznie istotniejszym czynnikiem ograniczajcym liczb ryb mo|e by niedostateczna ilo[ tlenu. Ogromna wikszo[ gatunków ryb oddycha przecie| przy pomocy skrzeli, korzystajc z tego gazu rozpuszczonego w wodzie. Ich zagszczenie w akwarium (nawet przecitnie zarybionym) jest z reguBy znacznie wiksze ni| w naturze. Tymczasem zdolno[ wody do kumulowania tlenu jest fizycznie ograniczona, co wicej, maleje wraz ze wzrostem temperatury wody. To sprawia, |e w ciepBej wodzie ryby szybciej odczuwaj jego niedobory. PrzykBadem tego s ryby labiryntowe zamieszkujce gBównie silnie nagrzane rozlewiska, rowy melioracyjne i pola ry|owe poBudniowo-wschodniej Azji. W wodach tych jest tak maBo tlenu, |e, aby móc w nic przetrwa, musiaBy  nauczy si korzysta z powietrza atmosferycznego  konstruujc w procesie ewolucji narzd oddechowy zwany bBdnikiem lub wBa[nie labiryntem. Trzecim czynnikiem ograniczajcym zagszczenie ryb jest ilo[ produkowanych przez nie metabolitów. Wraz ze wzrostem ilo[ci ryb ro[nie te| ilo[ wydalanych przez nie produktów przemiany materii, w tym zwizków azotowych w postaci reszt biaBkowych i mocznika. S one przetwarzane na toksyczny amoniak, dopiero pózniej utleniany i neutralizowany przez bakterie nitryfikacyjne. Zarówno amoniak, jak i ego pochodne s potencjalnie niebezpieczne dla ryb. Im wicej mieszkanek zasiedla wic nasz zbiornik, tym bardziej wzrasta stopieD niebezpieczeDstwa zwizanego z ich samozatruciem. Ile ryb w akwarium? Wiemy ju|, co ogranicz liczb ryb w akwarium. Powstaje teraz praktyczne pytanie: ilu osobników mo|e pBywa w danym zbiorniku? Odpowiedz na nie nie jest ani prosta, ani jednoznaczna. WedBug podrcznikowej reguBy chtnie cytowanej przez wielu autorów na ka|dy centymetr dBugo[ci ciaBa ryby zamieszkujcej akwarium powinien przypada 1 litr wody. Brzmi logicznie, przypatrzmy si jej jednak z bliska na kilku praktycznych przykBadach. Standardowe akwarium o wymiarach 100x40x50cm ma pojemno[ ok. 200L wody (okoBo, poniewa| jest to tzw. pojemno[ brutto, mierzona wraz z grubo[ci szyb). Wg powy|szego zaBo|enia mo|emy pielgnowa w nim Bcznie 200  centymetrów bie|cych ryby . Popularny neon czerwony dorasta do 5cm dBugo[ci. Oznacza to wic, |e w tym zbiorniku zmie[ci si 40 tych rybek i... nic wicej. Tymczasem 40 neonów w 200-litrowym zbiorniku po prostu  zniknie i bdzie maBo widoczne, za[ sam zbiornik bdzie sprawiaB wra|enie pustego. Mieczyk Hellera dorasta nawet do 15cm, ale przyjmijmy za przecitna dBugo[ 12cm. Oznacza to, |e we wzmiankowanym akwarium zmie[ci si najwy|ej 17 tych rybek. To maBo czy du|o? Z kolei skalar osiga nawet 20cm  opisany zbiornik mo|e wic by domem dla 10 tych ryb, co wydaje si ilo[ci ze wszech miar rozsdn. Powy|sze przykBady wskazuj, |e wymieniona wcze[niej reguBa nie zawsze si sprawdza. Mo|na stosowa j raczej do [rednich i du|ych ryb, natomiast w przypadku gatunków niewielkich jej zaBo|enia s zdecydowanie zbyt rygorystyczne. Poza tym nie uwzgldnia ona warunków panujcych w akwarium. Sam akwarysta mo|e bowiem zrobi bardzo wiele dla zwikszenia  pakowno[ci swojego zbiornika. Wystarczy tylko przestrzega kilku podstawowych zaleceD. Pierwszym czynnikiem ograniczajcym ilo[ ryb w zbiorniku byBa przestrzeD. Problem ten mo|na rozwiza, umiejtnie dobierajc obsad akwarium. Zauwa|my, |e poszczególne gatunki ryb maj inne preferencje co do  poziomu |ycia . Niektóre, jak np. szczupieDczyki, bytuj tu| pod powierzchni wody, inne, jak bystrzyki, neony, zwinniki, gupiki czy mieczyki, zamieszkuj [rodkow cz[ zbiornika (przy pewnym do[wiadczeniu mo|na dokona bardziej szczegóBowych podziaBów w obrbie tej grupy  np. neony Innesa pBywaj po[rodku, ale raczej bli|ej doBu ni| góry, za[ hokejówki równie| po[rodku, ale zdecydowanie bli|ej  sufitu ni|  podBogi ). Istnieje wreszcie liczna grupa ryb z bocjami, kiryskami i zbrojnikami na czele, które preferuj doln stref zbiornika i |yj wyBcznie, lub prawie wyBcznie w okolicach dna. Dlatego te|, chcc  bezkolizyjnie zwikszy ilo[ ryb w akwarium, warto zagospodarowa wszystkie jego strefy, wprowadzajc do ka|dej z nich jej wBasnych mieszkaDców. W ten sposób poszczególne ryby zamiast wpada sobie wzajemnie na gBow, bd miaBy mo|liwo[ swobodnej i bezkonfliktowej egzystencji. Drugim czynnikiem ograniczajcym jest potencjalny niedobór tlenu. Problem ten mo|na Batwo rozwiza poprzez wydajne napowietrzanie wody. Obecnie funkcj napowietrzacza posiada wikszo[ filtrów wewntrznych, jak i zewntrznych, dlatego wielu akwarystów rezygnuje z zainstalowania dodatkowego, samodzielnego napowietrzacza w postaci kostki poBczonej za pomoc w|yka z pompk membranow. Tymczasem to du|y bBd. Urzdzenie takie jest bardzo tanie, pozwala efektywnie zwikszy ilo[ tlenu rozpuszczonego w wodzie oraz, np. w przypadku awarii filtra w czasie naszej nieobecno[ci, mo|e uratowa |ycie zamieszkujcym zbiornik rybom. Szczególnie godne polecenia jest w zbiornikach z gatunkami tlenolubnymi, takimi jak np. pyszczaki, zbrojniki czy paletki. Poza instalacj napowietrzacza warto rozwa|y równie| zmodyfikowanie systemu filtracyjnego tak, aby najwydajniej wzbogacaB on wode w tlen. Cho mo|e wydawa si to dziwne, napowietrzanie wody nie odbywa si poprzez rozpuszczanie w niej tlenu zawartego w bbelkach powietrza ulatujcych z kostki czy te| wylotu filtra, ale na skutek mieszania si gazów na styku powietrza atmosferycznego i wody, a wic na powierzchni akwarium. Im wiksza powierzchnia tafli wody, tym wicej tlenu pochBania. Dla zintensyfikowania tego procesu powierzchni wody mo|na sztucznie zwikszy poprzez jej pofalowanie. Temu wBa[nie sBu|y instalowanie wszelkiego rodzaju napowietrzaczy - bbelki powietrza uderzaj od doBu w powierzchni wody, wprawiaj j w ruch i zwikszaj pole jej styku z powietrzem atmosferycznym. Proces ten mo|na dodatkowo zintensyfikowa, instalujc na wylocie dowolnego filtra deszczowni, czyli rurk z otworkami równomiernie rozprowadzajc po zbiorniku oczyszczon wod. Deszczowni mo|na montowa zarówno nad- jak i pod powierzchni wody. Wa|ne jedynie, aby jej otworki skierowa wBa[nie w stron powierzchni tak, aby maksymalnie j  poruszaBa . DoskonaBym, cho niedocenianym urzdzeniem napowietrzajcym jest te| filtr kaskadowy, czyli przelewowy. SpBywajca z niego szerokim strumieniem ciecz wpadajca do akwarium powoduje wydajne falowanie powierzchni wody i tym samym wydatnie zwiksza wymian gazow w zbiorniku. I wreszcie trzeci warunek ograniczajcy  gromadzenie si w wodzie nadmiernej ilo[ci groznych dla ryb produktów ich wBasnej przemiany materii. Tutaj w sukurs id nam wydajne filtry biologiczne. Dostpne obecnie na rynku modele wyposa|one s w doskonaBe zBo|a gwarantujce idealne warunki do rozwoju po|ytecznych bakterii utleniajcych amoniak i azotyny do du|o bezpieczniejszych dla ryb azotanów. Decydujc si na zakup filtra, warto zwróci uwag na jego dwie cechy  wydajno[, czyli ilo[ litrów wody filtrowanej na godzin, oraz pojemno[ zBó| filtracyjnych, jakie mo|na w nim zmie[ci. Wydajno[ powinna by tak dobrana, aby caBa woda znajdujca si w zbiorniku mogBa zosta przefiltrowana przynajmniej dwukrotnie w cigu godziny (czyli w przypadku wspomnianego wcze[niej akwarium 200l potrzebny bdzie filtr o wydajno[ci min. 400l). Z kolej pojemno[ zBó| filtracyjnych powinna by jak najwiksza (im wicej zBó|, tym potencjalnie wicej bakterii mo|e si w nich  zagniezdzi ). Najlepsze s pod tym wzgldem filtry kanistrowe. Dlatego, je[li z góry zakBadamy, ze nasze akwarium bdzie gsto zarybione, warto wyposa|y je w takie urzdzenie, i to przeznaczone normalnie do nieco wikszego zbiornika. Filtr kanistrowy pracuje najwydajniej wtedy, gdy w wikszo[ci przeznaczony jest wBa[nie do filtracji biologicznej. Aby wspomóc jego dziaBanie i ograniczy czstotliwo[ czyszczenia, dobrze jest dodatkowo zakupi filtr wewntrzny przeznaczony gBównie do realizacji filtracji mechanicznej, który wstpnie oczyszczaBby wod z grubszych zanieczyszczeD, ograniczajc  zapychanie si filtra kanistrowego. Na wlocie tego ostatniego mo|na te| zaBo|y niewielki wkBad gbkowy dziaBajcy jako prefiltr. Dodatkowym urzdzeniem filtracyjnym, którego zainstalowanie mo|na rozwa|y jest filtr pod|wirowy. Rozwizanie to byBo bardzo popularne w latach 80. ubiegBego wieku, obecnie ma mniej wicej tylu| zwolenników, co oponentów. Najcz[ciej zarzucanym mu mankamentem jest negatywny wpByw na wzrost niektórych gatunków ro[lin. Jednak w gsto zarybionych akwariach filtr taki mo|e by bardzo przydatny  kratka rozBo|ona pod podBo|em sprawia, |e caBa warstwa |wiru w akwarium zamienia si w pot|ny, naturalny filtr biologiczny, wydatnie wspomagajc samooczyszczanie si wody na zasadzie niemal identycznej, jak to si dzieje w naturze. Ciekawym rozwizaniem technicznym jest podBczenie filtra pod|wirowego pod w| sscy wspomnianego wcze[niej filtra kanistrowego. Sprz|enie tych dwóch urzdzeD daje bardzo dobry efekt, co praktycznie pozwala zapomnie o problemie zwizanym z obecno[ci amoniaku i azotynów w wodzie akwariowej. Wydajna filtracja biologiczna w akwarium jest konieczna zwBaszcza w przypadku hodowli gatunków  wysokobrudzcych tj. Wytwarzajcych du|e ilo[ci metabolitów. Zaliczaj si do nich m.in. ZBote rybki, pyszczaki, du|e pielgnice i w ogóle wikszo[ du|ych ryb. Efekty jej dziaBania s trudne do przecenienia i, w praktyce, w poBczeniu z wydajnym napowietrzaniem zbiornika i umiejtnym doborem gatunków ryb, pozwala zwielokrotni jego obsad. W cigu ostatnich lat technika akwarystyczna bardzo si rozwinBa, idc w sukurs hodowcom. PrzykBadowo, zmarBy niedawno nieod|aBowanej pamici Profesor Stefan Kornobis w swoich wspaniaBych ksi|kach pochodzcych sprzed wier wieku polecaB, alby na jedn maB rybk (rozmiaru gupika czy neonka) przeznacza 4-5l wody w akwarium. Wtedy, gdy królowaBy napdzane brzczykami wewntrzne filtry gbkowe, za[ pojcie filtracji biologicznej byBo przecitnemu akwary[cie maBo znane i traktowane do[ abstrakcyjnie, byBo to zaBo|enie mdre i przemy[lane. Obecnie, w dobie doskonaBych filtrów i znacznie wikszej [wiadomo[ci hodowców co do naturalnych procesów zachodzcych w zbiorniku, [miaBo mo|na podej[ do tej kwestii bardziej liberalnie. Przy zaBo|eniu, |e akwarium jest dobrze filtrowane i napowietrzane dla jednej takiej ryby mo|na przeznaczy 2 a nawet mniej litrów wody. Uwaga na azotany! W gsto zarybionym zbiorniku, nawet mimo perfekcyjnej filtracji, nale|y zwraca baczn uwag na ilo[ zwizków azotowych rozpuszczonych w wodzie. Bardzo dobrym rozwizaniem jest zakup podstawowych testów na obecno[ amoniaku, azotynów, a zwBaszcza azotanów. Przypomnijmy, |e st|enie amoniaku w wodzie rzdu 0,1- 0,2mg/l jest ju| [miertelne dla wikszo[ci gatunków ryb. W przypadku azotynów warto[ krytyczna wynosi ok. 5mg/l. W ustabilizowanym zbiorniku ze sprawn filtracj biologiczn zwizki te powinny utrzymywa si na poziomie zerowym. Problemem mog by natomiast gromadzce si w wodzie azotany. S one mniej toksyczne od amoniaku czy azotynów, ale ich st|enie rzdu 50mg/l równie| bywa niebezpieczne. W naturalnych akwenach s one usuwane z wody przez bakterie beztlenowe wykorzystujce je do oddychania w procesie denitryfikacji W wielu akwariach proces ten nie zachodzi, bowiem nie wytwarzaj si w nich strefy niedotlenienia stanowice bezwzgldny warunek konieczny do |ycia tych bakterii. Aby rozwiza ten problem, mo|na pokusi si o zakup tzw. denitryfikatora, stanowicego urzdzenie do ich  sztucznej hodowli lub te| rygorystycznie pilnowa regularnych podmian wody. Ich ilo[ powinna by uzale|niona od gatunku hodowanych ryb (np. w przypadku zBotych rybek czy pyszczaków mo|e siga nawet 40% tygodniowo), ale przy du|ej ilo[ci mieszkaDców w zbiorniku nie powinna by ni|sza ni| 20% na tydzieD. Tak wic, dla opisywanego akwarium o pojemno[ci 200l odpowiada to mniej wicej 4 du|ym wiadrom wody. Terytorializm i agresja u ryb Jak wynika z powy|szego, wiele potencjalnych problemów zwizanych z tzw. przerybieniem da si obecnie obej[ lub  przeskoczy dziki rozwinitej wiedzy na temat procesów samooczyszczania si wody bdcej wynikiem do[wiadczeD kilku pokoleD akwarystów oraz nowoczesnej techniki akwarystycznej. Pewnych rzeczy jednak pomin si nie da. Nie wszystkie gatunki mo|na bowiem bezkarnie  upycha w akwarium. Wiele z nich odznacza si bowiem cechami, które sprawiaj, |e ich ilo[ w zbiorniku mus by limitowana. Pierwsz grup takich ryb stanowi gatunki typowo agresywne. Klasycznym przykBadem mo|e by znany wszystkim bojownik syjamski. Choby[my nie wiem jak si starali w akwarium mo|e by tylko jeden samiec. Podobnie, cho na ogóB du|o Bagodniej, zachowuj si te| samce mieczyków (w mniejszym zbiorniku lepiej pielgnowa tylko jednego z grupk samic, w wikszym mo|na trzyma kilka-kilkana[cie sztuk, wtedy ich potencjalna agresja rozkBada si na wszystkie osobniki i nie czyni sobie szkody). Agresywne wobec przedstawicieli swojego gatunku s te| m.in. No|owce, mBode okazy gurami olbrzymiego i wiele pielgnic. Drug grup ryb, których przegszcza nie wolno stanowi gatunki typowo terytorialne, wymagajce dla dobrego samopoczucia wytyczenia sobie wBasnego rewiru zaciekle strze|onego przed wspóBplemieDcami. Tak zachowuj si liczne sumy (w tym niektóre zbrojniki), pielgnice, babki, i wiele innych. Trzeci grup stanowi zadeklarowani drapie|nicy. S to ryby, które traktuj innych mieszkaDców zbiornika jako potencjalne zródBo pokarmu. Wymieni tu mo|na du|e sumy (np. z rodziny Pimelodidae), agresywne, drapie|ne pielgnice, arowany, pBaszczki i wiele innych. Nie nale|y ich przegszcza, bowiem powoduje to u nich stres oraz mo|e doprowadzi do wzajemnych ataków i podwy|szonej agresji. WedBug doniesieD naukowców niektóre gatunki ryb s w stanie samodzielnie regulowa swoj liczebno[ w zbiorniku. Dotyczy to np. przedstawicieli rodziny pikniczkowatych, w tym  popularnych gupików. Jak wiadomo, rybki te czsto zjadaj swoje,  produkowane z reguBy w du|ej ilo[ci, mBode. Jednak eksperymentalnie dowiedziono, |e niewielkie stadko tych ryb umieszczone w obszernym zbiorniku nie wykazuje skBonno[ci kanibalistycznych, ale tyko do momentu, w którym ich liczebno[ wzro[nie do pewnego, jakby wewntrznie zaprogramowanego u nich poziomu. Póznej, w kontrolowany sposób po|erajc swoje mBode zaczynaj utrzymywa staB wielko[ stada. Jak wida wic w naturze wystpuj przemy[lane procesy samoregulacji, które mo|na wykorzysta, gBowic si nad gsto[ci obsadzenia naszego zbiornika. Tekst ten nie stanowi w |adnym razie zachty do kupowania ogromnej ilo[ci ryb i  upychania ich na siB w zbiorniku. ChciaBem jedynie ukaza w nim, |e przemy[lane rozwizania techniczne w poBczeniu z do[wiadczeniem i wiedz opiekuna akwarium stwarzaj wiele mo|liwo[ci i pozwalaj na znacznie peBniejsze wykorzystanie jego pojemno[ci. W przypadku osób pocztkujcych, lepiej nie przesadza z ilo[ci pielgnowanych zwierzt. Mniejsza ich liczba w akwarium uBatwia bowiem zachowanie czysto[ci wody i wytworzenie niezbdnej równowagi biologicznej. Dopiero z czasem, gdy nauczymy si juz w peBni kontrolowa zachodzce w zbiorniku procesy mo|na bdzie pomy[le o zwikszeniu ich obsady, tak aby zapewni wszystkim jego mieszkaDcom mo|liwie optymalne warunki |yciowe.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Praktyczne zastosowanie genetyki w hodowli ryb akwariowych cz I
Choroby Ryb Akwariowych
Hodowla żywego pokarmu dla ryb akwariowych
Jak fotografować chmury, czyli niebo jak marzenie

więcej podobnych podstron