plik


wiczenie 4 SKAAY OSADOWE SkaBy pochodzenia chemicznego i organicznego Do skaB osadowych pochodzenia chemicznego nale| skaBy powstajce w wyniku wytrcania si pewnych substancji z roztworw, najcz[ciej wody morskiej. SkaBy organogeniczne tworz si w wyniku nagromadzenia szcztkw r|nych organizmw. Klasyfikacja obu tych typw skaB zostaBa przeprowadzona na podstawie ich skBadu chemicznego. Niektre skaBy, np. wapienie, tworzy si mog zarwno w wyniku wytrcania z roztworu, jak i w wyniku nagromadzenia szcztkw organicznych. Ze wzgldu na skBad chemiczny wyr|nia si skaBy wglanowe, krzemionkowe, alitowe, fosforowe, |elaziste, gipsowe i solne (ewaporaty) oraz paliwa kopalne. Przy opisie skaB osadowych pochodzenia chemicznego i organicznego wa|ne jest wstpne zaklasyfikowanie skaBy do jednej z wymienionych grup. SkaBy krzemionkowe odznaczaj si przewa|nie znaczn twardo[ci, bliska twardo[ci kwarcu. SkBadaj si w przewadze z krzemionki w postaci opalu, chalcedonu lub kwarcu. Makroskopowe rozr|nienie tych mineraBw jest zwykle niemo|liwe. SkaBy wglanowe maj mniejsz twardo[ ni| skaBy krzemionkowe. Czsto widoczne s w nich fragmenty skamieniaBo[ci. Obserwacja reakcji z kwasem solnym HCl pomaga w identyfikacji skaB nale|cych do tej grupy. SkaBy gipsowo-solne s skaBami powstajcymi w wyniku procesw chemicznych. W wikszo[ci s to skaBy monomineralne. Je[li widoczne s du|e, dobrze wyksztaBcone krysztaBy opis skaB z tej grupy jest taki, jak mineraBw. Przewa|nie (poza anhydrytem) maj mniejsze twardo[ci ni| skaBy wglanowe. Charakterystyka skaB wglanowych Reakcja z kwasem Inne cechy rozpoznawcze SkBad mineralny Nazwa skaBy solnym HCl+++ Barwy szare, kremowe, |Btawe kalcyt, aragonit wapieD do czarnych HCl+++ Barwa jasnoszara, |Btawa kalcyt, aragonit wapieD organiczny (r|nie nazywany, w zale|no[ci od dominujcych organizmw) HCl+++ Barwa biaBa, brudzi palce kalcyt, aragonit kreda piszca HCl++ pozostaje osad Barwa szara, lekko brudzi palce, kalcyt, mineraBy ilaste margiel zwykle daje si zarysowa paznokciem HCl+ Barwa szara, |Bta, brzowawa, dolomit, (kalcyt, dolomit po sproszkowaniu czasem kawernista tekstura mineraBy ilaste) (lub podgrzaniu) HCl+- sBaba reakcja, HCl+++- bardzo silna reakcja z kwasem solnym SkaBy ewaporatowe (gipsowo-solne) to m.in.: gips  zBo|ony z mineraBu gipsu, anhydryt  zBo|ony z mineraBu anhydrytu, sl kamienna (halityt)  zBo|ona z halitu, oraz r|ne sole potasowo- magnezowe (np. sylwinit, karnalit). Wymienione skaBy powstaj w wyniku procesw chemicznych wskutek odparowania (ewaporacji) wody w sBonych jeziorach lub lagunach. MineraB Barwa PoBysk Twardo[ Aupliwo[ Skupienia Uwagi Gips bezbarwny, szklisty, 2 doskonaBa krystaliczne czsto tworzy du|e CaSO4.2H2O szary, perBowy (tabliczkowe, dBugotabliczkowe |Btawy wBkniste), ziarniste krysztaBy, czasem zblizniaczone (tzw. jaskBcze ogony) Anhydryt bezbarwny, szklisty, 3.5-4 bardzo dobra zbite, Batwo ulega CaSO4 szary perBowy drobnokrystaliczne uwodnieniu, agregaty przechodzc w gips Halit bezbarwny, szklisty, 2 doskonaBa w krystaliczne (pokrj smak sBony, NaCl r|nie tBusty trzech izometryczny - higroskopijny, Batwo zabarwiony kierunkach, sze[ciany), ziarniste rozpuszczalny w kostkowa wodzie Rysa wszystkich mineraBw - biaBa 7 W opisie makroskopowym, podobnie jak w przypadku innych grup skaB, uwzgldnia si nastpujce elementy: 1. Barwa 2. Struktura 3. Tekstura 4. SkBad mineralny 5. Nazwa skaBy 1. Barwa jest bardzo zr|nicowana, uzale|niona od skBadu mineralnego i rodzaju domieszek. Domieszki, podobnie jak w innych grupach skaB osadowych nadaj nastpujce zabarwienie: - czerwone  tlenki |elaza, - |Bte, brunatne  wodorotlenki |elaza (limonit), - czarne, ciemnoszare  substancja organiczna (wglista, bitumiczna), - zielonkawe  glaukonit. 2. Struktury opisuje si r|nie dla r|nych typw skaB. W skaBach pochodzenia chemicznego wyr|nia si struktury krystaliczne, w zale|no[ci od wielko[ci krysztaBw: - wielkokrystaliczna krysztaBy > 1mm - grubokrystaliczna krysztaBy 1  0.5mm - [redniokrystaliczna krysztaBy 0.5  0.1mm - drobnokrystaliczna krysztaBy 0.1  0.01mm - skrytokrystaliczna krysztaBy < 0.01mm. W skaBach pochodzenia organicznego wyr|nia si struktury: - organogeniczne  typowe dla skaB zBo|onych gBwnie ze szcztkw organicznych, np. biomorficzna  gdy skaBa zbudowana jest z dobrze zachowanych szcztkw organicznych - organodetrytycznna  gdy skaBa zbudowana jest z pokruszonych elementw szkieletowych organizmw. Wapienie i dolomity mog zawiera mikrytow lub sparytow mas podstawow oraz r|nego rodzaju skBadniki ziarniste oraz wapienne szcztki organizmw. Niektre wapienie zbudowane s wyBcznie z masy podstawowej. Dlatego te| dla wapieni i dolomitw wyr|nia si struktury: - mikrytow (dolomikrytow dla dolomitw)  gdy wystpuje materiaB wglanowy o bardzo drobnej frakcji, rzdu kilku tysicznych milimetra, - sparytow (dolosparytow dla dolomitw)  gdy krysztaBy wglanu wapnia maj wielko[ od kilku setnych milimetra do kilku milimetrw. 3. Tekstura skaB pochodzenia chemicznego i organicznego mo|e by: - bezBadna lub uporzdkowana  ze wzgldu na uBo|enie skBadnikw, - zbita lub porowata  ze wzgldu na wypeBnienie przestrzeni skalnej. Odmian tekstury porowatej jest tekstura kawernista, wystpujca czsto w dolomitach. 4. SkBad mineralny w skaBach wglanowych opisuje si na podstawie reakcji z kwasem solnym. Intensywno[ reakcji zapisuje si za pomoc odpowiedniej ilo[ci plusw (np. HCl++). W przypadku skaB gipsowo-solnych, zwykle o strukturze wielko- lub grubokrystalicznej skBad mineralny rozpoznaje si na podstawie cech poszczeglnych mineraBw. Opis podobny jak dla opisu mineraBu  z podaniem kilku najwa|niejszych cech rozpoznawczych. SkaBy krzemionkowe, charakteryzujce si bardzo du| twardo[ci, i czsto przeBamem muszlowym skBadaj si z mineraBw krzemionkowych. 5. Nazwa skaBy wynika bezpo[rednio z jej skBadu mineralnego. W przypadku skaB pochodzenia organicznego czsto dodaje si okre[lenie mwice o przewa|ajcej grupie szcztkw organicznych (np. wapieD muszlowy, wapieD krynoidowy, itp.). 8

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
GEOLOGIA 3 Skały osadowe(2)
WYKŁAD 12 SKAŁY OSADOWE
Skały osadowe
geologia skaly magmowe
Konspekt skały osadowe
Skaly osadowe klastyczne ilaste
03 Skaly osadowe
GEOLOGIA 4 Skały metamorficzne

więcej podobnych podstron