3813100140

Rozdział 2-

Udział nauczycieli i dydaktyków biologii/przyrody w unowocześnianiu edukacji biologicznej/przyrodniczej

Na samym początku tego rozdziału należy się zastanowić, czy rzeczywiście nauczyciele płci obojga zajęci codziennym zaznajamianiem uczniów' z podstawami wiedzy przyrodniczej, w tym biologicznej, mogą przyczynić się do stałego unowocześniania edukacji przyrodniczej - biologicznej, ekologicznej, środowiskowej? Uważne zastanowienie się nad treścią, zarówno Wstępu, jak i poprzedniego rozdziału wskazuje, że nie tylko mogą, ale na ogół wielu spośród nich co najmniej od ponad stu lat stale to czyni. Przez wiele lat opracowują prawie te same zagadnienia, ale przecież nie w pełni takie same i nie w takim samym zakresie oraz nie w ten sam sposób. Zmusza ich do tego konieczność uwzględniania postępu nauk przyrodniczych oraz w następstwie odmiennego oświetlania tych samych procesów życiowych - nowego na nie spojrzenia.

Nauczyciel w pełni zaangażowany w swą pracę dydaktyczno-wychowawczą stara się zapobiegać i przeciwdziałać rutynie. Zaczyna zastanawiać się nad efektami swej pracy i analizować sytuacje i czynniki wpływające na jej efekty. Rozważa swe osiągnięcia, wyrażające się we wzrastającej aktywności uczniów, nasilaniu się ich zainteresowania biologią, a także ich współdziałaniu z nim, ale również i porażki - apatię, bierność uczniów, narastanie wśród nich niechęci, zarówno wobec nauczyciela, jak i przedmiotu nauki. Sygnałem ostrzegawczym staje się pogorszenie osiągnięć uczniów.

Krytyczna analiza zgromadzonych danych i własnego postępowania pozwala dostrzec nauczycielowi złożoność procesu nauczania i uczenia się uczniów. Szuka więc przyczyn niepowodzeń oraz możliwości i sposoby ich przezwyciężenia. W tym celu sięga do literatury naukowej, zasięga rady u bardziej doświadczonych koleżanek i kolegów, nawiązuje kontakty z ośrodkami doskonalenia nauczycieli i wyższymi uczelniami, pogłębia swe kompetencje przedmiotowe i pedagogiczno-psychologiczne. Na ich podstawie podejmuje w miarę racjonalne działania naprawcze. Włącza się w badania prow adzone przez ośrodki metodyczne i uczelnie wyższe. Dostrzega korzyści płynące z takiej współpracy. Zaprasza innych nauczycieli na swe lekcje, dzieli się swymi przemyśleniami, podejmuje z nimi pracę na różnymi projektami dydaktycznymi itd. Często przyjmuje studentów kierunków nauczycielskich na praktyki pedagogiczne. Z czasem powoływany jest do pracy w ośrodkach metodycznych. Prowadzi własne badania kończące się nierzadko otwarciem przewodu doktorskiego i promocją doktorską. Dochodzi do poszerzania i pogłębiania kontaktów naukowych z krajowymi i zagranicznymi ośrodkami naukowymi, co współcześnie znacznie ułatwiają narzędzia techniki informacyjnej. Część tak aktywnych twórczych nauczycieli biologii czy przyrody podejmuje pracę w szkołach wyższych.

Oczywiście, nie można jednak uważać, że przeważnie głównym motywem podjęcia działań na rzecz unow ocześniania swej pracy przez nauczyciela, jest dostrzeżenie wła-

15