3813100500

Karol Durczak

Przez zarządzanie jakością należ}' rozumieć skoordynowane działania dotyczące kierowania organizacją i jej nadzorowania w odniesieniu do jakości. Do najbardziej znanych koncepcji zarządzania jakością należą: TQM, Kaizen. 5*S, Six Sigma. FMEA, QFD. JIT. Kanban czy Poka-Yoke [Giera, Werpachowski 1995, Wawak 2002].

Do skutecznego zarządzania jakością konieczne jest poddanie jakości operacji wartościowania, której celem jest wyznaczenie stanu ilościowego jakości produktu [Hamrol 2005], W praktyce wynik oceny jakości jest podawany w postaci opisowej, która w stosunku do wartościowania ma charakter szacunkowy. Aby wydać ocenę o jakości wyrobu, usługi lub procesu realizacji, należy najpierw ustalić zbiór cech (właściwości), według których ocena ta jest wystawiana.

Cechą jest każdy mierzalny lub niemierzalny, ale dający się opisać słownie, element orzekający o danym obiekcie lub o jego właściwościach. Cechy, ze względu na możliwości ich pomiaru, można podzielić na:

-    mierzalne (wielkości) - mogą być mierzone i wyrażone za pomocą odpowiedniej jednostki miary,

-    niemierzalne (atrybuty), które można opisywać jedynie słownie, w skali:

-    dwustopniowej - wyróżnia się tylko dwa stany cechy tzw. cechy alternatywne.

-    wielostopniowej - wyróżnia się więcej niż dwa stany.

Cechy mierzalne są wartościowsze informacyjnie od cech niemierzalnych, ponieważ dostarczają informacji ciągłych. Zaletą cech niemierzalnych jest z kolei łatwość pomiaru -pomiar jest mniej czasochłonny i nie wymaga użycia precyzyjnych przyrządów. Dlatego w wielu przypadkach wynik pomiaru cechy mierzalnej jest przedstawiany w sposób charakterystyczny dla cech niemierzalnych.

Zbiór cech powiązanych z pewną jednorodną właściwością tworzy charakterystykę. Charakterystyki można klasyfikować umownie według cech fizycznych na: fizyczne, sensoryczne, behawioralne, temporalne. ergonomiczne i funkcjonalne. Możliwy jest też podział na charaktery styki eksploatacyjne: techniczne, użytkowe, estetyczne oraz ekonomiczne. Natomiast O Shaughessy [1998] wyróżnia pięć socjologicznych kategorii kryteriów' wyboru tj.: techniczne, prawne, integracyjne, adaptacyjne oraz ekonomiczne.

Wartość lub stan cechy muszą być wyrażone i uporządkowane w przyjętej skali pomiarowej. Można wyróżnić cztery podstawowe skale pomiarowe: nominalną, porządkową, przedziałową i ilorazową, z których tylko dwie pierwsze znajdują zastosowanie przy arbitralnym określaniu poziomu jakości. Skala nominalna stosowana jest do porządkowania wyników obserwacji cech, które mogą być przy pisane do grupy lub klasy, np. zakwalifikowanie gospodarstwa ze względu na kierunek produkcji do kategorii: wielostronny, trzo-dowy, bydlęcy czy zbożowy. Ze skali porządkowej korzysta się, jeśli wyniki obserwacji cech wielostanowych mogą być uporządkowane w zależności od ich rozmiarów lub znaczenia, np. poszczególnym poziomom wykształcenia można przyporządkować liczby: 0 - wykształcenie niepełne podstawowe, 1 - podstawowe, 2 - średnie ogólne, 3 - średnie rolnicze i 4 - wyższe.

Wartościowanie ma na celu wyznaczenie staniu ilościowego jakości produktu. Problem wartościowania cech pojawia się, gdy należy dokonać oceny ilościowej jakości produktu o cechach zarów no mierzalnych jak i niemierzalnych oraz różnej ważności. W celu uporania się z tym problemem opracow ano wiele metod.