3813100616

4

Wstęp

Współcześnie obowiązujące przepisy europejskie, ale także przepisy prawa krajowego państw członkowskich Unii Europejskiej, gwarantują każdemu prawo do prywatności i ochrony danych osobowych. Prawa te podniesione zostały w Unii Europejskiej do rangi praw zaliczanych do praw podstawowych i umieszczone w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej, co wynika z uznania, że owe prawa mają szczególnych charakter we współczesnym świecie a państwa powinny te prawa gwarantować i stać na straży ich przestrzegania. Nowoczesne, rozwijane przez instytucje państwowe i podmioty prywatne techniki gromadzenia, utiwalania i wykorzystywania informacji o osobach sprawiają bowiem, że niepomiernie wzrasta ryzyko naruszania interesów jednostki poprzez nieuprawnione wkraczanie w sferę prywatności i wykorzystywanie informacji o niej, zebranych przez różne podmioty i w różnych celach.

Za ochroną prawa do prywatności i danych osobowych przysługującą każdemu poszły obowiązki nałożone na wszystkie podmioty zbierające i wykorzystujące dane osobowe, bez względu na formę organizacyjną czy status prawny, a także bez względu na systemy przetwarzania danych. Wykonywanie owych obowiązków ma zagwarantować każdemu przysługujące mu prawa, choć prawa te nie mają charakteru absolutnego i mogą zostać ograniczone przez państwo przy zachowaniu określonych kryteriów: na podstawie precyzyjnej podstawy prawnej, w oparciu o konieczność takiego wkroczenia oraz w celu ochrony interesu publicznego¹.

W Polsce prawo do prywatności i - pośrednio - ochrony danych osobowych, znane wcześniej z cywilistycznego prawa do prywatności i wywodzone z ogólnych norm konstytucyjnych, stosunkowo niedawno doczekały się gwarancji zawartych wart. 47 i 51 Konstytucji RP. Prawo do ochrony danych osobowych zagwarantowane i uszczegółowione zostało ponadto w ustawie z dnia 29 sierpnia o ochronie danych osobowych², która - przede wszystkim -określiła prawa i obowiązki podmiotów zbierających i wykorzystujących dane osobowe, jak i uprawnienia jednostek, których zbierane i wykorzystywane dane dotyczą.

Jednakże mimo ponad piętnastoletniego obowiązywania ustawy o ochronie danych osobowych, jej przepisy nie do końca są znane, a specyficzna terminologia używana w ustawie sprawia, że ustawa ciągle wymaga interpretacji i wyjaśnień.

W momencie wejścia wżycie ustawy o ochronie danych osobowych, stosunkowo duża liczba skarg, pytań o zakres obowiązywania, uwag oraz wątpliwości co do jej zakresu kierowanych do organu ochrony danych osobowych - Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych - pochodziła od osób korzystających z pomocy społecznej oraz jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu pomocy społecznej. Liczba pytań, skarg i uwag znacznie zmniejszyła się dopiero po kilku latach obowiązywania ustawy o ochronie danych osobowych, co zostało odnotowane w rocznych sprawozdaniach GIODO z działalności, składanych Parlamentowi³. Jednakże - mimo upływu czasu i dokonywanych wykładni - w dalszym

1

   Por. Wyrok TK z dnia 23 czerwca 2009 r., sygn. akt K 54/07, OTK 6/2009, poz. 86.

2

   Tj. Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.

3

   Por. Sprawozdanie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z działalności w roku 2005, s. 53. www.giodo.gov.pl.