3813100804

Mateusz Radajewski

życia, wolność od tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, wolność od niewoli i poddaństwa, zakaz pozbawiania wolności za długi, zasada nullum crimen sine lege, zakaz wymierzania kary surowszej od tej, która obowiązywała w czasie popełnienia czynu, prawo do uznawania podmiotowości prawnej, a także wolność myśli, sumienia i wyznania. Warunkiem zastosowania omawianej klauzuli jest poinformowanie pozostałych stron Paktu - za pośrednictwem Sekretarza Generalnego ONZ - o podjętych środkach oraz powodach ich użycia.

3. Normy art. 233 ust. 1 i 2 Konstytucji RP jako zasada stanów nadzwyczajnych

Zauważyć należy, że swobodę władz publicznych w ograniczaniu konstytucyjnych praw' i wolności w ramach stanów nadzwyczajnych - poza zasadami proporcjonalności i celowości - krępują również postanowienia art. 233 Konstytucji RP. Przepis ten składa się z trzech ustępów. Pierwszy z nich wskazuje, że ustawa określająca zakres dopuszczalnych ograniczeń praw i wolności człowieka i obywatela w trakcie trwania stanu wojennego i wyjątkowego nie może przewidywać ograniczenia praw i wolności określonych w art. 30, art. 34, art. 36, art. 38-40, art. 41 ust. 4, art. 42, art. 45, art. 47-48, art. 53, art. 63 oraz art. 72 Konstytucji RP. Kolejny ustęp omawianego przepisu stanowi, że niedopuszczalne jest w trakcie trwania stanów nadzwyczajnych²⁷ ograniczanie wolności i praw człowieka i obywatela wyłącznie z powodu rasy, pici, języka, wyznania lub jego braku, pochodzenia społecznego, urodzenia oraz majątku. Artykuł 233 ust. 3 Konstytucji RP wskazuje z kolei, że ustawa określająca zakres dopuszczalnych ograniczeń praw i wolności człowieka i obywatela w trakcie trwania stanu klęski żywiołowej może przewidywać ograniczenia wyłącznie praw i wolności wskazanych w art. 22, art. 41 ust. 1, 3 i 5, art. 50, art. 52 ust. 1, art. 59 ust. 3, art. 64, art. 65 ust. 1 oraz art. 66 ust. 1 i 2 Konstytucji. Analiza powyższych przepisów każe przyjąć, że w treści art. 233 ust. 1 i 2 polskiej ustawy zasadniczej zamieszczony został zbiór ogólnych norm odnoszących się jednolicie do wszystkich trzech stanów nadzwyczajnych, który z tego względu określić możemy mianem zasady stanów nadzwyczajnych. Do norm tych zaliczyć należy przede wszystkim klauzulę antydyskryminacyjną określoną w art. 233 ust. 2 Konstytucji, której obowiązywanie w reżimie każdego stanu nadzwyczajnego nie powinno budzić większych kontrowersji. Wydaje się jednak, że za regułę odnoszącą się do wszystkich stanów nadzwyczajnych uznać należy również normę wyrażoną w art. 233 ust. 1 Konstytucji. Literalnie odnosi się ona co prawda wyłącznie do stanu wojennego i stanu wyjątkowego,

²⁷ O kontrowersjach, czy przepis ten ma również zastosowanie do stanu klęski żywiołowej - zob. dalsza część opracowania.

342