4387641332

KS. KONRAD FEDOROWSKI

„Iskra”. Czytamy w nim m.in.: obecnie wszystkie lufy armat i karabinów Armii Czerwonej są skierowane w nas, przeciw chrześcijaństwu i my nie możemy szukać innych dróg, które nie są chrześcijańskie. W raporcie okoliczność tę opisano jako: „SPRAWKA”, zaś treść kazania spowodowała to, że ks. Nagrodkiewicz „znalazł się pod obserwacją”¹⁰.

Innym pretekstem bezpieki do inwigilacji kazań stal się sprzeciw duchowieństwa wobec dekretu dotyczącego ślubów cywilnych". Glos w obronie ślubów kościelnych zabierał bp Lorek, stąd jego wypowiedzi znalazły się pod szczególnym nadzorem, czego przykładem jest kazanie wygłoszone w sandomierskiej katedrze w dn. 16 IX 1945 r., które trafiło do teczek PUBP¹². Przeciwko nowej reformie małżeńskiej wypowiadał się ks. Zajdler, przez co również naraził się bezpiece. Stanął on wyraźnie w obronie ślubów kościelnych mówiąc: cywilny ślub nie da korzyści i szczęścia dla społeczeństwa. Matki, które wzięły i będą brały śluby cywilne, czekają nieszczęścia w życiu małżeńskim, jak to jest we Francji, Anglii, Ameryce. Najlepszym dla nas przykładem może być rezultat ślubów cywilnych u naszego sąsiada na Wschodzie. Tam gdzie zaprowadzono śluby cywilne, Pan Bóg rzuci na ten kraj przekleństwo^u. Radykalna postawa duchownych broniących tradycyjnych ślubów kościelnych spowodowała, że księży „wzięto pod obserwację agenturalną”, natomiast na ks. Zajdlera „zaprowadzono dzieło formular”. Duchowny kolejny raz zwrócił na siebie uwagę kazaniem z dnia 23 IX 1945 r. w którym przestrzegał przed wprowadzaniem ślubów cywilnych: państwa, które chcą zaprowadzić nowe prawa, skierowane przeciwko kościelnym, muszą zginąć, jak zginął hitleryzm. Śluby cywilne nie mogą być zaprowadzone, ponieważ takie państwa długo nie istnieją. [...] W1789 r. na konferencji [...] we Francji zostało zagwarantowane, [że] kto będzie chciał zaprowadzić śluby cywilne, Kościół powinien walczyć i nie dopuścić do tego. Po kazaniu wezwał wszystkich do prowadzenia walki z tymi, którzy występują przeciwko religii i popierają śluby cywilne. Pod fragmentem kazania w ubeckim sprawozdaniu zanotowano: „SPRAWKA: ks. Zajdler po

¹⁰    Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie Delegatura w Kielcach (dalej cyt. AIPN Ki), sygn. IPN Ki 018/88, s. 30.

¹¹    Dekret Rady Ministrów z dnia 25 IX 1945 r. wprowadzał w życie nowe prawo o aktach stanu cywilnego i małżeństwie. Na jego mocy powołano Urzędy Stanu Cywilnego, które traktowano jako organy administracji państwowej. Nowe zasady prawa małżeńskiego ustanawiały konieczność ślubów cywilnych i dopuszczalność rozwodów. Por. H. Dominiczak, Organy bezpieczeństwa PRL w walce z Kościołem..., s. 29: A. Dudek, R. G ry z, Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków 2003, s. 15-16.

¹²    AIPN Ki, sygn. IPN Ki 018/88, s. 62: por. B. Stanaszek, Diecezja sandomierska..., t. 2, s. 119. B. Stanaszek, Działania komunistycznej bezpieki wobec bpa Jana Kantego Lorka, w: Biskup Jan Kanty Lorek (1886-1967) Życie i dzieło, red. B. Stanaszek, Sandomierz 2009, s. 128.

¹³    Fragment kazania wygłoszonego 16 IX 1945 r. przez proboszcza w kościele św. Pawła w Sandomierzu, AIPN Ki, sygn. IPN Ki 018/88, s. 62.